شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا
جهان خاتون
جهانملک خاتون دختر جلالالدّين مسعودشاهبن شرفالدّين محمودشاه اينجو و نوادهٔ دخترى غياثالدّين محمد وزير از شاعران نيمهٔ دوم قرن هشتم هجرى در شيراز است که در شعر 'جهان' تخلص مىکرد. وى که در مقدمهٔ ديوان خويش نيز خود را به همين نام 'جهان بنت مسعود شاه' معرفى کرده از بازماندگان خاندان اينجو در فارس بوده است که نسبت خود را به خواجه عبدالله انصارى مىکشانيدهاند. نياى مادرى وى رشيدالدّين فضلالله وزير و نياى پدريش امير شرفالدّين محمودشاه اينجو بود و او مسلماً بعد از کشته شدن پدر در ظل عنايت عم خود شيخ ابواسحق اينجو بهسر مىبرد و تربيت مىيافت و پس از غلبهٔ امير مبارزالدّين بر شيراز و قتل ميرشيخ در سال ۷۵۸هـ همچنان در شيراز ماند و در کنار دشمنان خاندان خود بهسر برد و حتى به اختيار يا به اضطرار شاهشجاع مظفرى (۷۶۰-۷۸۶هـ) را مدح گفت و در شيراز مىزيست تا در آخرهاى قرن هشتم و بعد از سال ۷۸۴هـ بدورد حيات گفت. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از زندگانى جهانخاتون آگاهىهاى مجملى داريم. از مقدمهاى که او بر ديوان خود (که زير نظرش نگاشته و تنظيم مىشد) نوشته است چندان اطلاعى فراهم نمىآيد. دولتشاه سمرقندى که دربارهٔ جهانخاتون اطلاع مبهمى داشت در يکجا حکايتى دربارهٔ او و عُبَيد نقل مىکند و مىگويد او را با عُبَيد مشاعره و مناظره بوده است و در جاى ديگر مطابيه ديگرى از عُبَيد دربارهٔ جهانخاتون و زنانه بودن شعرهايش بازگو مىکند. اين اظهار نظر عُبَيد که با لحن طَيبت ادا شده درست است زيرا بيشتر غزلهاى جهان در ذکر احساسهاى عاشقانهٔ زنانه سروده شده و حتى در چند غزل شاعر از مردى بىوفا گله کرده است. در بعضى از غزلهاى جهان از 'سلطانبخت' نامى ياد مىشود و طرز بيان بهگونهاى است که در بادى امر بهنظر مىرسد که معشوق جهانخاتون بوده است و در جوانى درگذشته و شاعر را از فرقت خويش سخت اندوهناک ساخته است، اما مطالعهٔ تاريخ نشان مىدهد که سلطانبخت نام آخرين زن جلالالدّين مسعودشاه و خواهر دلشادخاتون و نامادرى جهانخاتون است و ميان جهان و او رشتههاى دوستى مستحکم بوده و فوت او در جوانى که تأثيرى شديد در جهانخاتون کرده بود موضوع برخى از شعرهاى وى گرديده است. از مطالعهٔ پارهاى از شعرهاى جهان چنين برمىآيد که او بعد از عهد شاهان اينجو در رنج افتاد و از جفاى معاندان و تهيدستى و بىکسى و درويشى عذاب مىکشيد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
جهانخاتون غير از شاهشجاع مظفري، سلطان احمد بهادرخان فرزند شيخ اويس ايلکانى (پادشاهى ۷۸۴-۸۱۳هـ) را نيز مدح گفت و از اينجا معلوم مىشود که بعد از برافتادن پادشاهى خاندان اينجو (۷۵۸هـ) حداقل سىسال ديگر و يا بيشتر از آن زيسته وفات او مسلماً بعد از سال ۷۸۴هـ اتفاق افتاده است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از ديوان جهانخاتون دو نسخه در کتابخانهٔ ملى پاريس به شمارههاى 1102 و Supp.763 محفوظ شده است. مجموع شعرهاى جهانخاتون به حدود ۵۵۰۰ بيت مىرسد (مرحوم سعيد نفيسى آن را چهارده هزار بيت تخمين کرده است و نمىدانم چرا 'تاريخ نظم و نثر در ايران، ص ۲۱۶' ) و مشتمل است بر قصيده، ترجيعبند، قطعه، غزل و رباعىهاى بسيار. شعرهاى او خاصه غزلهاى و رباعىها شيرين و عاشقانه و گاه متضمن مدح است. زبانش ساده و شعرهايش متمايل به سلاست و بهندرت مقرون به اشتباهات لفظى و فاقد مبالغه کارىهاى شاعران استاد و بر روى هم متوسط است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از ديوان او است: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
- سیف فرغانی > سیف فرغانی
- شیخ محمود شبستری > شیخ محمود شبستری
- امین بلیانی
- قانعی طوسی
- کیکاوس رازی
- عماد فقیه
- عراقی > عراقی
- زرتشت بهرام پژدو
- کمال خُجَنْدی
- بدرچاچی
- امیر خسرو دهلوی > امیر خسرو دهلوی
- سعدی > سعدی
- خواجوی کرمانی > خواجوی کرمانی
- ابنِ نَصُوح
- جهان خاتون
- اَوْحَدی > اَوْحَدی
- نزاری قهستانی
- عبید زاکانی > عبید زاکانی
- هُمام تبریزی
- مولوی > مولوی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سیستان و بلوچستان دولت چین انتخابات مجلس شورای اسلامی شورای نگهبان حسن روحانی جنگ دولت سیزدهم نیکا شاکرمی رهبر انقلاب مجلس
سیل هواشناسی ایران تهران شهرداری تهران باران آتش سوزی هلال احمر سازمان هواشناسی روز معلم پلیس قوه قضاییه
خودرو قیمت خودرو قیمت طلا تورم مسکن بانک مرکزی بازار خودرو حقوق بازنشستگان قیمت دلار دلار ایران خودرو ارز
صدا و سیما مهران غفوریان تلویزیون ساواک موسیقی صداوسیما سریال سینمای ایران تئاتر عفاف و حجاب
اینترنت
رژیم صهیونیستی جنگ غزه فلسطین غزه آمریکا روسیه ترکیه حماس اوکراین نوار غزه انگلیس ایالات متحده آمریکا
پرسپولیس فوتبال استقلال لیگ برتر سپاهان جواد نکونام علی خطیر باشگاه استقلال بازی تراکتور باشگاه پرسپولیس لیگ قهرمانان اروپا
آیفون اپل ناسا صاعقه گوگل تماس تصویری عکاسی تلفن همراه
چای کبد چرب فشار خون