تحریک‌پذیری

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. سردردهای شدید دارید.

۲. در خانه و محل کار تحت فشار زیادی هستید.

۳. تحریک‌پذیری بیش از یک هفته طول کشیده و بر کار و روابط شما با دیگران تأثیر گذاشته است.

ـ تحریک‌پذیری نشانهٔ چیست:

توان تحمل شما ناگهان کاهش یافته و زودرنج شده‌اید. شوخی ملائم همسرتان جرقه به انبار باروت زده است. با کمی سنگینی ترافیک از کوره در می‌روید. و با تذکر دوستانهٔ همکار اداریان غوغائی به‌پا کرد‌ه‌اید که هنوز در گوشی دربارهٔ آن صحبت می‌کنند. چیز عجیبی است؛ چرا نمی‌توانید خود را کنترل کنید.

گاهی تحریک‌پذیری بخشی عادی از زندگی انسان است. مثلاً نوجوانان دوره‌های تحریک‌پذیری دارند. گاهی یک دقیقه بدخلق و ده دقیقه بعد خوش اخلاق می‌شوند. پدران و مادران نباید این تحریک‌پذیری را به دل بگیرند؛ نوجوانان مثل باران بهاری هستند و دقیقه به دقیقه تغییر رفتار می‌دهند.

تحریک‌پذیری تقریباً با هر بیمارئی همراه است. اغلب افرادی که بیمار می‌شوند بدون اینکه دلیل آن را بدانند تحریک‌پذیری می‌شوند. تحریک‌پذیری ممکن است نشانهٔ آنفلوانزا، سرماخوردگی، نشانگان پیش قاعدگی، خستگی، افسردگی، اضطراب، اعتیاد به مواد مخدر و الکل، تنش روانی، بیماری قند، شیزوفرنی، بیماری آلزایمر، بیماری تیروئید و سکته یا تومور مغزی باشد. گاهی نیز عارضهٔ جانبی برخی داروهاست.

ـ درمان تحریک‌پذیری:

چون چیزهای زیادی باعث تحریک‌پذیری می‌شوند، حملات مکرر یا پایدار آن را باید به پزشک اطلاع داد. اگر از دندهٔ چپ پاشده‌اید یا روی فشفشه نشسته‌اید، نکات زیر را رعایت کنید.

علت را بیابید. اگر دیدید بیش از همیشه تحریک‌پذیر شده‌اید، کمی فکر کنید، شاید بتوانید علت آن را پیدا کنید. یافتن علت تحریک‌پذیری باعث می‌شود که بفهمید این حالت گذرا است و فقط باید کمی صبور باشید و مدتی در برابر اطرافیانتان بیشتر کوتاه بیائید. این کار شمار را از کارهائی که بعداً باعث پشیمانی می‌شود دور می‌کند. مثلاً دانستن این که تحریک‌پذیری پیش قاعدگی فقط دور روز طول می‌کشد شما را بردبارتر می‌کند.

خودخوری نکنید. به جای پنهان‌کردن احساساتتان، به اطرافیانتان بگوئید که بدخلق شده‌اید. افرادی که احساسشان را به دیگران نمی‌گویند بیشتر دچار ناراحتی می‌شوند. اگر به دیگران نگوئید، آنها از رفتار عجیب شما متعجب خواهند شد. اگر به‌دلیلی تحریک‌پذیر شده‌اید، به همکارانتان بگوئید: 'من امروز حالم خوش نیست. اگر رفتار بدی از من دیدید، لطفاً مرا ببخشید.' این جملات وضع شما را برای آنها تشریح کرده و خود شما را هم آرام‌تر می‌کند.

خود را سرگرم کنید. خود را مشغول چیزی غیر از آنچه شما را تحریک‌پذیر کرده است بکنید. کمی قدم بزنید؛ نامه‌ای بنویسید؛ باغچه را آب دهید. ظرف یک ربع تا یک ساعت، بسته به عامل تحریک کننده، احساس می‌کنید حالتان بهتر شده و واکنش‌های شدید نشان نمی‌دهید.

خود را بررسی کنید. پیش از این که سراغ کسی بروید، مطمئن شوید رفتارتان تحت کنترل است. آیا به کلمانی مثل 'همیشه' ، 'باید' ، یا 'هرگز' فکر می‌کنید؟ آیا به گفته‌های خودتان بیشتر فکر می‌کنید تا به حل مشکل؟ آیا به تلافی و انتقام فکر می‌کنید؟ آیا هنوز نمی‌توانید بنشینید؟ آیا بلند حرف می‌زنید یا مشتتان را روی زمین می‌کوبید؟ آیا ماهیچه‌های پشت و گردنتان منقبض شده است؟ اگر یکی از موارد بالا را در خود حس می‌کنید، هنوز آمادهٔ مذاکره نیستید. اگر در این حالت با کسی روبه‌رو شوید، به‌جای حل مشکل آن را پیچیده‌تر می‌کنید.

مثبت فکر کنید. اگر فکر می‌کنید که همه چیز را با دید منفی می‌نگرید، مثلاً 'روز مزخرفی است' ، سعی کنید این طرز فکر خود را مثبت کنید. چشمانتان را ببندید و به این فکر کنید این روز با آرامش و موفقیت تمام می‌شود. استفاده از جملات مثبت مثل 'امروز چه چیز یاد می‌گیرم' یا 'امروز چه پیش می‌آید' و تکرار کلماتی مثل 'پیش رفتن' و 'موفقیت' در ذهن خود را کاهش تحریک‌پذیری شما کمک می‌کند.