قبرس

کشور قبرس واقع در شرق درياى مديترانه و جنوب ترکيه با جمعيتى حدود ۶۰۰ هزار نفر داراى خط ساحلى طولانى يا سواحل متعدد از زمين‌هاى ساحلى است. بخش اعظم جنوب اين کشور پوشيده از کوهستان‌هاى جنگلى و زيباى ترودوس است که در کنار زمين‌هاى مسطح مرکزى نيکوزيا، پايتخت، و زمين‌هاى پست ساحلى واقع است. اين کشور داراى تاريخچه‌اى طولانى از توسعه ماقبل تاريخ و به‌دنبال آن دوران متوالى اشغال توسط يونان باستان و رم، بيزانس، آلمان، ترکيه و انگليس و استقلال فعلى است. اين تاريخ ميراثى غنى از بناهاى تاريخى و معماري، روستاهاى زيبا و رسوم فرهنگى بر جاى گذاشته است. آب‌ و هواى ملايم قبرس يکى از جاذبه‌هاى مهم هميشگى براى جهانگردان است.

صنعت جهانگردى در قبرس در قرن بيستم دچار تغيير و تحول‌هاى زيادى شده است. جهانگردي، پيش از استقلال در ۱۹۶۰، به خاطر آب و هواى سرد کوهستانى اين کشور، در مقياس کم صورت مى‌گرفت، در طى سال‌هاى اوليه پس از استقلال، به خاطر تقاضاى بيشتر بازار جهاني، بر جهانگردى ساحلى تأکيد بيشترى مى‌شد. از زمان تقسيم جزيره در سال ۱۹۷۴، جهانگردى ساحلى رشد چشمگيرى نشان داد و کشور را تا اوايل دهه ۱۹۸۰ تبديل به يک مقصد مهم جهانگردى کرد. در همان زمان دربارهٔ جهت‌گيرى آتى جهانگردى نگرانى‌هائى ابراز مى‌شد و توجه تا حدودى از رشد کمّى به رشد کيفى معطوف شد.

رشد و توسعه صنعت جهانگردى از اوايل دهه ۱۹۸۰ با ورود حدود يک ميليون جهانگرد در سال ۱۹۸۷ و ۷/۱ ميليون در سال ۱۹۹۰ قابل‌ ملاحظه بوده است. اکثر جهانگردان از اروپا‌ى‌غربى و تعداد بسيار کمترى نيز از خاورميانه و آمريکاى‌شمالى مى‌آيند. جهانگردان داخلي، خصوصاً سفرهاى يک روزه، نيز سهم قابل‌توجهى را در کشور به‌خود اختصاص مى‌دهد.

در اواسط دهه ۱۹۸۰ هنوز هم دربارهٔ جهت‌گيرى جهانگردى نگرانى‌هائى ابراز مى‌شد. در مناطق توريستى پيشرفته‌تر و تخريب محيط ز‌يست آغاز شده بود و جهانگردى ساحلى يا تکيه بر سواحل تا حد زيادى شکل غالب جهانگردى بود.

بيشترين توسعه جهانگردى در پنج منطقه مهم ساحلى صورت گرفته بود. شيوه عادى توسعه اين بود که هتل‌هاى چندين طبقهٔ لوکس‌تر بهترين مکان‌هاى مجاور بهترين سواحل را اشغال کرده بودند. هتل‌هاى کوچک‌تر که درجه پائين‌ترين داشتند و مهمانسراها در محل‌هاى نامطلوب‌تر، اغلب با دسترسى و ديد کم به سواحل واقع مى‌شوند. در کوهستان‌ها با وجود طبيعت زيبا، روستاهاى تاريخى جالب و درجه حرارت پائين، صنعت جهانگردى رشدى بسيار محدود يافته بود. منطقه مسطح مرکزى در هنگام تعطيلات، جهانگردان معدودى را به خود جذب مى‌کرد، با اين حال جهانگردى در قالب شرکت در کنفرانس (در اين نوع جهانگردى با تشويق و ايجاد تسهيلات براى برگزارى کنفرانس‌هاى بين‌المللي، مى‌توان سالانه تعداد زيادى جهانگرد را که در واقع شرکت‌کنندگان در اين کنفرانس هستند جذب کرد) در تيکوزيا در حال توسعه يافتن است، با وجود اينکه بناهاى تاريخى و معمارى اغلب مورد بازديد جهانگردان قرار مى‌گرفتند، اما جاذبه‌هاى اصلى نبودند و هميشه نيز براى جهانگردان به‌خوبى توضيح داده نمى‌شدند.

طرح قبرس نمونه جالبى از تدوين سياست‌هاى آتى عمرانى براى جهانگردى پايدار در يکمکان توريستى است که هم‌اکنون نيز به‌طور قابل ملاحظه‌اى موفق و توسعه يافته اما به شدت وابسته به يک نوع خاص جهانگردى و در آستانهٔ آسيب ديدن از مشکلات محيطى در مناطق توريستى است. اين سياست‌ها در چارچوب اهداف دولت باى ادامهٔ گسترش جهانگردى به خاطر منافع اقتصادى آن و در عين حال ارتقاء ويژگى‌هاى فرهنگى و محيطى اتخاذ مى‌شوند.

رويکرد برنامه‌ريزي، رهيافت جامعى است که تمامى ابعاد اصلى جهانگردى را مورد مطالعه قرار مى‌دهد. يک بخش مهم اين رويکرد، مطالعه محيطى و برنامه‌ريزي، از جمله مطالعه ظرفيت پذيرش مناطق توريستى بالقوه و بالفعل است. براى پيشنهاد اصلاح مناطق توريستي، درک مشکلات فعلى محيطى به‌عنوان مبنا، مهم است. به‌علاوه اين طرح براى معرفى نوع و حدود توسعه مناسب براى آينده شاخص‌هاى محيطى تعيين مى‌کند.

همان‌گونه که مورد بسيارى از مناطق تفريحى ساحلى مطرح است، ظرفيت سواحل قبرس در تعيين ظرفيت‌هاى پذيرش عامل حياتى است. زيربنا نيز با توجه به ظرفيت پذيرش مناطق توريستى مورد مطالعه قرار مى‌گيرد. هر چند که مطالعه محيطى بر حفظ سطح رضايت جهانگردى تأکيد دارد اما به تأثير اجتماعى جهانگردى بر ساکنان محلى نيز توجه مى‌شود.

بر مبناى ارزيابى گزينه‌هاى متغير (قابل جايگزيني)، اين طرح به‌طور مستدل راهبرد توسعه با رشد کنترل شده را به‌عنوان بهترين راهبرد براى دستيابى به اهداف توسعه پيشنهاد مى‌کند. در اين چارچوب اين طرح رشد کنترل‌شده در سطوح منطقه‌اى از طريق تقويت مناطق توريستى فعلى را به‌عنوان بهترين شيوه براى ارتقاء کيفيت محيطى اين مناطق پيشنهاد مى‌کند. رشد کنترل‌شده يک مفهوم کلى است و انجام آن الزاماً آسان نيست. اين طرح با تعيين تعداد تخت‌هاى توريستى که بايد در هر منطقه توريستى وجود داشته باشد رهنمودهاى خاصى را ارائه مى‌کند.

اين طرح تأکيد دارد که اجراء اين رهيافت نياز به مداخلهٔ بيشتر دولت دارد، و به درستى اشاره مى‌کند که کاربرد کنترل‌هاى توسعه اهميت خاصى براى اجراء رشد کنترل‌شده دارد. انگيزه‌هاى سرمايه‌گذاري، براى تشويق توسعهٔ توليدات جديد مورد نياز خواهد بود. اين طرح علاوه بر پيشنهاد سياست‌هاى آتى تشخيص مى‌دهد که اصلاحات بايد در مناطق توريستى موجود نيز انجام گيرد و در مورد انواع اصلاحات مورد نياز رهنمودهائى ارائه مى‌کند.

اين طرح به حق از فرصت استفاده کرده و به توليدات جهانگردى بر مبناى منابع جهانگردى کشور تنوع مى‌بخشد. اين تنوع مى‌تواند بازارهاى جهانگردى را گسترش داده و از عامل رکود موسمى بکاهد.

از طريق اصلاح توليدات و سياست‌هاى بازاريابي، اهداف جذب توريست‌هائى که بيشتر خرج مى‌کنند حاصل مى‌شود.