فلسفه ی تعدد زوجات

پرسش: در سوره نسا آیه ی 34 چرا خدا زنان رو مطیع مردان میدونه که در صورت مطیع نشدن مردان رو به این امر میکنه که زنان خودشون رو با زدن تنبیه کنن؟؟چرا خدا به مردان بر زنان برتری داده؟؟؟ تو قرن 21 دیگه هیچ مردی از زن برتری نداره. همه ی کارایی که یه مرد انجام میده زن هم از عهدشون بر میاد. مگه دین اسلام برای حفظ بنیان خانواده تلاش نکرده؟! پس چرا به مرد اجازه داده که چندتا زن بگیره؟! وقتی یه مرد چند تا زن میگیره دیگه بنیانی واسه خانواده نمیمونه اگه یه مرد با اون قدرتش تونست یه هوو رو تحمل کنه بعد اینو برای یه زن با عاطفه های حساسش بخواد...خیلی سوالات بی جوابی دارم که در مورد این تبیض ها هست که حتما ازتون میپرسم چون اگه نتونم به جواب درستشون پی ببرم نمیتونم ایمانمو کامل نگه دارم.

پاسخ: در مسأله تعدد زوجات فلسفه‏ هاى متعددى وجود دارد كه در ذیل به برخى از آنها اشاره مى‏شود و تحقیق بیشتر را با معرفى منابعى به خودتان مى‏گذاریم. فلسفه تعدد زوجات مسأله تعدد زوجات یكى از احكام بسیار بااهمیت و ارزشمند از نظر اجتماعى و نظام خانوادگى دراسلام است. درقرون پیشین مستشرقین و اسلام‏شناسان غربى این مسأله را براسلام خرده مى‏گرفتند. اما تحقیقات اخیر و واقعیات و رخدادهاى اجتماعى قرن ما اهمیت این حكم را به آنان ثابت كرد به طورى كه اندیشمندانى چون برناردشاو جان دیون پورت گوستاو لوبون و در این رابطه از در تحسین آمدند و به حكمت آن گواهى دادند. زیرا: 1- آمارهاى موجود درسطح جهان نشان مى‏دهد میزان تولد دختر غالبا بیش از پسر مى‏باشد. بنابراین تكیه بر «تك زنى» باعث مى‏شود همواره تعدادى از زنان تا آخر عمر از نعمت ازدواج محروم بمانند و در تجرد و عزوبت به سربرند واین ظلمى‏فاحش درحق آنان است. 2- در طول تاریخ همواره براثر حوادث و كوران هاى اجتماعى- مانند جنگ‏ها- تعداد بیشمارى از مردان تلف مى‏شوند و همسران آنان بى‏سرپرست مى‏گردند. طبیعى است كه غالب مردان جوان حاضر به ازدواج با چنین كسانى براى اولین بار نیستند. بنابراین اگر از نظر قانون و نظام اجتماعى اینان نتوانند به عنوان همسر دوم گزینش شوند همواره بدون شوهر خواهند ماند و این نیز ظلم برآنان است و تنها راه‏حل آن جواز چندزنى باقیود و شرایط خاص است. جالب است بدانید كه پس از جنگ جهانى دوم در آلمان چند هزار بیوه زن كه سرپرستان خود را در جنگ از دست داده بودند به تظاهرات پرداخته و از كلیسا درخواست كردند كه چند همسرى را مجاز گرداند. ولى كلیسا در برابر این خواست سرسختى نشان داد و همین باعث شد كه پس از آن فساد و بزهكارى در آلمان به شدت رواج یابد. 3- بلوغ جسمى و جنسى دختران معمولا چندین سال پیش از پسران است و درطول زمان همراه با رشد جمعیت بشرى باعث مى‏شود كه در جامعه تك همسرگرا همواره انبوه كثیرى از زنان كه آمادگى و علایق جنسى دارند در برابر مردانى فاقد شعور و درك جنسى قرارداشته و تمایلات جنسى آنان به نحو مشروع ارضا نگردد. 4- از نظر روان شناسى تفاوتى اساسى بین ساختار روانى و گرایش‏ها و عواطف زن و مرد وجود دارد. روان‏شناسان معتقدند كه زنان به طور طبیعى «تك شوهرگرا» مى‏باشند وفطرتا از تنوع همسر گریزانند و خواستار پناه یافتن زیر چتر حمایت عاطفى و عملى یك مرد مى‏باشند و تنوع گرایى در زنان نوعى بیمارى است. ولى مردان ذاتا تنوع گرا و «چند زن‏گرا» مى‏باشند و چنان كه مى‏دانید احكام اسلام همه متناسب با نیازهاى واقعى و ویژگى‏ها و خصلت‏هاى ذاتى انسان‏ها وضع گردیده است. افزون برآن زنان در ایام معینى قابلیت تأمین جنسى مردان را ندارند. اكنون باید پرسید در برابر این حقایق چه باید كرد؟ در این جا سه راه وجود دارد: الف) همیشه تعدادى از زنان درمحرومیت كامل جنسى به سربرند. ب) راه و روابط نامشروع و كمونیسم جنسى گشوده شود. ج) به طور مشروع و قانونمند باقیود و شرایطى عادلانه راه چند همسرى گشوده شود. كدام یك؟ دین مبین اسلام راه سوم كه حكیمانه‏ترین و بهترین راه است را گشوده و اجازه چندزنى را تنها به مردانى مى‏دهد كه توانایى كشیدن بارسنگین آن را به نحو عادلانه داشته باشند و دستورات اكیدى در این زمینه براى آنان وضع نموده است و این نه تنها به ضرر زنان نیست بلكه درواقع بیشتر براى تأمین مصالح و منافع آنان است. در این جا ممكن است سؤالى دیگر پدید آید و آن اینكه چرا چند شوهرى مجازنیست؟ جواب آن است كه: ) 1 (چنان كه گفتیم این خلاف طبیعت و روحیات زن مى‏باشد. ) 2 (بدین وسیله بهداشت و سلامت نسل به خطر مى‏افتد. ) 3 (شناخت انساب و تمیز آنها از بین خواهد رفت. در غیر این صورت عواطف خانوادگى از بین خواهد رفت و در نتیجه تمایل به تكثیر نسل و زاد و ولد وجود نخواهد داشت، چون به حسب طبع هر كس فرزند خودش را دوست داشته و براى او سرمایه گذارى مى كند، اما در قبال كسى كه انتسابش به وى مشكوك است بلكه اصلا معلوم نیست از كیست؟ بیگانه بوده و تعهدى نسبت به او ندارد و از درون نیز چنین انگیزش و تمایلى وجود ندارد. راز كاستى عاطفه و احساسات در جوامع غربى و پناه بردن آنان به حیوانات به ابراز محبت به آنان همین است و نه حس قوى عاطفه بشرى آنها. آنان كه بشریت را چنان از دم تیغ گذرانده و با وحشیانه ترین راه ها انسان هاى مظلوم را مى كشتند تا ثروت و سرمایه هاى آنان را به یغما ببرند، چه بویى از عاطفه برده اند براى آگاهى بیشتر در این زمینه ر. ك: 1- نظام حقوق زن در اسلام، شهید مطهرى. 2- زن در آیینه جلال و جمال، آیه‏الله جوادى آملى. 3- تفسیر المیزان، ج 4 علامه طباطبایى. و اما درباره بخش دوم پرسش شما باید دانست كه در فرهنگ اسلام تعدد زوجات مشروط به رعایت عدالت مى باشد و حتى گاهى جلب رضایت همسر شرط مى شود. علاوه بر این كه بر حل معضلات اجتماعى، گاهى باید میان بد و بدتر، بدتر را رها كرد. البته رفتار ناخوشایند برخى مردان بوالهوس را نباید به حساب نقص قانون گذاشت بلكه كسانى كه از جهت اخلاقى و فرهنگى ناهنجار باشند اگر قانون تعدد زوجات هم نباشد از راه هاى دیگر چه بسا خطرناك تر موجب اذیت و آزار مى شوند. در پاسخ به این كه چگونه اسلام به مردان اجازه داده كه در مورد زنان متوسل به تنبیه بدنى شوند نكاتى را متذكر مى‏شویم: 1- نخست این كه بحث در آیه 34 سوره نساء درباره زوجه ستم دیده و مظلوم نیست زیرا معلوم است زنى كه شوهرش حق او را مراعات نمى‏كند حق تمرد از اوامرشوهر را دارد. بلكه بحث درباره زنى است كه شوهرش تمام حقوق او را مراعات مى‏كند ولى او از اطاعت شوهر سر پیچى مى‏كند.2- دیگر این كه اگر به مفهوم آیه درست دقت كنیم مى‏بینیم كه تنبیه بدنى در رتبه سوم از مراتب سه گانه ذكر شده در آیه واقع است بنابراین در درجه اول اندرز و نصیحت است و در درجه دوم به اصطلاح قهر كردن است و در درجه سوم همین تنبیه بدنى است حال اگر این مراتب به خوبى مراعات شود ممكن است نوبت به مرحله آخرى نرسد و اگر هم بدان دسیدمواردش خیلى كم خواهد بود.3- همان طور كه در كتب فقهى نیز آمده مطلق تنبیه منظور نیست. بلكه طبق مفاد روایات تنبیه باید ملایم و خفیف باشد به طورى كه موجب شكستگى و جراحت نگردد و باعث كبودى بدننشودو لذا فقها گفته‏اند اگر در اثر ضرب ضررى و زیانى حاصل شود مرد غرامت باید بپردازد. افزون بر آن تنبیه باید براى اصلاح باشد و اگر براى خاطر تشفى و انتقام صورت بگیرد طبق بیان فقها حرمت و گناه دارد(3) پیامبر (ص) در حدیثى مى‏فرماید: من تعجب مى‏كنم از كسى كه زنش را مى‏زند وحال آن كه مرد به زدن اولى از زن است زنانتان را با چوب نزنید كه در آن قصاص است و همین طور در حدیث دیگرى هم مى‏فرماید: هر مردى آسیبى به زنش برساند خداوند به نگهبان آتش جهنم خود دستور مى‏دهد كه هفتادبار گونه او را با گرماى جهنم لطمه وارد آورند4- برخى گفته‏اند كه معناى «اضربوه» وجوب زدن نیست بلكه آن به معناى اباحه زدن است یعنى این كه زدن حرمتى ندارد و اما این كه زدن وجوب داشته باشد و به عنوان یك امر واجب محسوب شود نه این‏گونه نیست. این مطلب را مى‏توان از دو حدیث ذیل استفاده كرد: پیامبر (ص) فرمود: من از مردى كه كنیز خود را در موقع غضب مى‏زند خوش ندارم و همچنین فرمود: زنانتان را بزنید ولى بهترین شما هرگز زنش را نمى‏زند5- تنبیه خلاف عقل یا فطرت محسوب نمى‏شود بلكه هرگاه زن از امور زناشویى سرباز زد مرد بایستى در درجه اول صبر كند و بعد نصیحت كند و سپس قهر بكند و آنگاه اگر مراقبقبلى جواب نداد به تنبیه با ملاحظه شرایط آن روى بیاورد. اما اگر تنبیه رتبه نخست را داشت براى نقد عقل جا داشت ولى عقل هم در جایى كه مراتب سه‏گانه پیشین پاسخگو نباشد حكم به تنبیه مى‏كند(6) علاوه بر آنچه گفته شد باید دانست كه حل اختلافات خانوادگى در درون خانه اولویت دارد و از گسترش مشكلات به بیرون خانه جلوگیرى مى كند. اگرچه برخى فراز نشیب‏ها در اوایل زندگى و برخى رفتارهاى نامناسب با همسر ظلمى در حق او باشداما به تجربه ثابت شده است بسیارى از چنین خانواده‏ها پس از مدتى سازگارى پیدا مى‏كنند و زندگى مشترك را سامان مى‏دهند اما فرهنگى كه حق شكایت و مراجعه به دادگاه را براى زن برجسته مى‏كند به تجربه ثابت شده كه آمار طلاق را بالا برده است و این ظلمى بزرگتر براى زن به وجود آورده است. پى‏نوشت‏ 1)) ر. ك سبحانى جعفر رسائل و مقالات، ص 522، نشر مؤسسه امام صادق2)) علامه طباطبایى، المیزان، ج 4، ص 367، نشر دارالكتب الاسلامیه 3)) نجفى، جواهرالكلام، ج 31، ص 207، نشر مكتبه اسلامیه- حسینى جرجانى آیات الاحكام، ج 2، ص 343، انتشارات نوید 4)) نورى مستدرك‏الوسائل ج 14 ص 250 ح 3 و 4) 5)) ابن عربى، احكام القرآن، ج 1، ص 400، نشر بیروت، درالمعرف.6)) تفسیر المنار، ج 5، ص 74 و صابونى محمدعلى، روائع‏البیان، ج 1، ص 475، نشربیروت، مؤسسه مناهل العرفان

نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.

براي عضويت در خبرنامه ني ني بان و اطلاع از بهترين و پربيننده ترين مطالب، کافي است يک بار فرم عضويت ما را از اينجا پر کنيد.