رشد فکری و دینی کودک و چند راهکار عملی

شهرزاد : در نوشته‌های پیشین کلیات رشد را به اختصار بیان کردیم و انواع رشد و مراحل رشد نیز گفته شد. والدین در سیر تربیتی کودک نقش اساسی داشته و با رفتار خود از «روش الگویی» می‌توانند بیشترین تاثیر را بر فرزند بگذارند. برای رشد فکری کودک طرح مسائل معمایی ساده می‌تواند موثر باشد.

به عنوان مثال اگر ۵ کبوتر روی شاخه درخت نشسته باشند و یک شکارچی با تفنگ (پدر و مادر با اجرای نقش شکارچی و گرفتن تفنگ در دست و صدای بنگ تقریبا بلند) یک کبوتر را شکار کند، چند كبوتر می‌ماند؟ طبعا کودک خواهد گفت ۴ كبوتر. وقتی به او توضیح می‌دهیم صدای بلند تفنگ،... خواهد گفت پرنده‌ها می‌پرند و هیچ پرنده‌ای روی شاخه نمی‌ماند. ضمن تشکر از او و تشویق او که خوب فهمیده، دوباره می‌گوییم ما نگفتیم چند پرنده روی شاخه درخت می‌مانند گفتیم چند تا می‌مانند؟ بله یکی می‌ماند و آن هم روی زمین افتاده.

یا اگر کودک شمارش را یاد گرفته یا سال‌های اول و دوم ابتدایی است، می‌پرسیم چند انگشت داری؟ به صورت طبیعی می‌گوید ۵ عدد. وقتی می‌پرسيم آن دست دیگرت؟ حساب می‌کند و می‌گوید ۱۰عدد. باز ادامه می‌دهیم كه ما نگفتيم چند انگشت دست داری؟ مگر پا‌هایت انگشت ندارد؟ بعد حساب می‌کند و می‌گوید ۲۰ عدد و همین گونه سوالات مشابه که بچه به فکر کردن وادار مي‌شود و گسترش فکری و عقلانی پیدا می‌کند.

 از این‌گونه سوالات معمایی فراوان است. مثل اين‌كه ۳ کیلو آهن سنگین‌تر است یا ۳ کیلو پنبه؟

یک نفر زیر چتر ایستاده و خیس نمی‌شود؟ یک تخم‌مرغ را می‌زنیم زمین نمی‌شکند؟ و...

برای رشد دینی کودک چه باید کرد؟

این مطلب به دو بخش تقسیم می‌شود: بخش اول معلومات دینی (در حوزه دانش) و بخش دوم نقش مسئولیت دینی (در حوزه روان حرکتی)

در حوزه دانش دینی نیز ما از معما می‌توانیم استفاده کنیم.

• در جایی خود توضیح خواهیم داد  کجاست که به هر طرف می‌شود نماز خواند؟ خب اگر بچه بلد نبود قدری او را راهنمایی می‌کنیم. می‌بینیم قبله یا به طرف راست یا چپ متمایل می‌شود. به کجا باید نزدیک شویم یا به کدام مسجد بسیار زیبا و مهم سفر کنیم که بشود به همه طرف نماز خواند؟ بالاخره کودک، خانه خدا یا خانه کعبه یا مسجدالحرام  را خواهد گفت.
• یک نفر می‌گوید من نماز می‌خوانم ولی وضو نمی‌گیرم. خب پس از پاسخ‌های کودک به این نتیجه می‌رسیم که آب برای او ضرر دارد یا جایی است که آب خیلی کم است که اگر وضو بگیرد خودش از تشنگی مي‌ميرد.

·         کدام عبادت است که تا شب نباید بخوریم و بیاشامیم؟ البته توضیح می‌دهیم که شما بچه‌ها چون برای‌تان واجب نشده پس از جذب روزه توسط کودک روزه کله گنجشکی می‌گیرد.

·         می‌توانید چند تا سوره نام ببرید که اول آن‌ها قل باشد که از ۵ سوره موجود بچه حداقل 2 یا 3 سوره را خواهد گفت.

·         اگر کجا بروید نمازتان نصف می‌شود؟ بچه‌ با قدری فکر می‌گوید مسافرت. اگر نگفت در سفرهایی که با او بوده‌ایم و نماز را شکسته خوانده‌ایم، یادآوری می‌کنیم.

·         کدام کلمه خوب است که اول دیدن هرکس و آخر هر بار می‌گوییم؟ اگر بچه گفت سلام بلافاصله به او می‌گوییم علیک السلام. باز می‌گوید من منظورم سلام بود و  باز می‌گوییم علیک السلام و با این شوخی هم جواب معما گفته شده هم یک کلمه دیگر یعنی جواب سلام بیان شده و هم ۳ کلمه آخرمان را با او مرور كرده‌ايم.

با این روش بچه فکر می‌کند ما با او بازی فکری می‌کنیم که چنین نیز هست و به صورت غیرمستقیم دانش دینی و معارف دینی به او یاد داده مي‌شود.