تغذیه مناسب در دوران شیردهی چیست؟

پرسش: تغذیه مناسب در دوران شیردهی چیست؟ راههای متعادل نگه داشتن وزن در این دوران چیست؟
پاسخ: شیردهی دورانی خاطره انگیز برای مادراست. سختی ها و شیرینی هایش همه در ذهن مادر به خوبی نقش می بندد. مادر و كودك عاشق و نیازمند یكدیگرند و مادر فداكارانه آنچه در روح و جسمش دارد به كودك می بخشد و برای آنكه بتواند با سلامت كامل و خاطره ای خوش این دوران را به پایان برساند ، باید بداند كه چگونه نیازهایش را تامین كند.
پژوهش های انجام شده در 30 سال اخیر نشان داده ، بهترین و كامل ترین غذا برای كودك تا سن 6 ماهگی فقط شیر مادر است . چون شیر مادر از شیرهای دیگر مغذی تر است.
در دوران بارداری، جنین بسیاری از ذخائر بدن مادر را مصرف می كند و اگر مادر در دوران شیردهی تغذیه نامناسبی داشته باشد، به مرور خصوصاً با زایمانهای مكرر قوایش تحلیل می رود، استخوانهایش پوك می شود ، ریزش مو پیدا می كند و گاهی ازترس اینكه این عوارض پیش آید آنقدر پرخوری می كند كه وزنش بالا رفته و بازگشت به وزن پیش از بارداری بسیار مشكل خواهد شد. پس بسیار اهمیت دارد مادر دقیقاً بداند چه میزان انرژی و مواد مغذی نیاز دارد.
* انرژی :
مادر برای تهیه شیر 500 كالری انرژی اضافه بر نیاز بدنش لازم دارد. به عبارتی اگر پیش از بار داری 2000 كالری انرژی در روز نیاز او را تامین می كرده، در شیردهی 2500 كالری انرژی لازم دارد. علاوه بر این 500 كالری مقداری انرژی هم از چربی های ذخیره شده در دوران بارداری تامین می شود كه این مساله باعث می شود، اگر مادر براساس مقادیر خواسته شده در این دوران، غذا مصرف كند به مرور هر ماه نیم كیلو لاغر می شود ( چاقی دوران بارداری بر طرف خواهد شد). براساس میزان انرژی لازم در دوران شیردهی ، غذاهای تامین كننده آن داده می شوند.
* پروتئین :
در دوران شیردهی نیاز مادر به پروتئین فقط 15گرم اضافه می شود. ازاین رو كل پروتئین مورد نیاز حدود 65 تا70 گرم در روز است . این میزان پروتئین با مصرف 3 لیوان شیر در روز، 1عدد تخم مرغ و 180 تا 300 گرم گوشت و حبوبات تامین می شود.
* املاح :
بهترین املاح كلسیم و آهن هستند كه اگر مادر مشكل كم خونی داشته باشد و یا در معرض كم خونی باشد مصرف قرص فرو سولفات ضروری است. برای تامین كلسیم مادر باید در روز 3 تا 4 لیوان شیركم چربی و سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج ، نعناع ،جعفری ، كرفس و كلم و نیز مغز بادام و بادام زمینی مصرف كند.پس خیلی خوب است كه مادر شیرده هفته ای یك بار خورش كرفس بخورد و هرروز چند عدد بادام و بادام زمینی میل كند.
بهتر است مادرانی كه كم خونی دارند، هفته ای یك بار جگر بخورند ودر طول روز حتماً 1عدد تخم مرغ و مقداری گوشت قرمز میل كنند. گردو نیز برای این مادران مفید است.
* ویتامین ها :
برای تامین ویتامین های لازم ، مادر حتماً به 5 تا 6 لیوان سبزیجات تازه بصورت سالاد، سبزی خوردن و یا پخته شده در غذا نیاز دارد و بایستی هر روز 4 تا 5 عدد میوه مصرف كند.
* چربی ها :
در شیرمادر یك سری چربی های غیر اشباع موجود است كه در غدد پستان ساخته نمی شوند و باید از طریق غذا تامین شوند. پس بهتر است مادر هفته ای یك بار ماهی مصرف كند و از روغن زیتون در سالادش استفاده كند.
* آب :
مادر در روز به 6 تا 8 لیوان آب یا آب میوه نیازدارد.
تحقیقات اخیر نشان داده كودكانی كه با شیر مادر تغذیه شده اند، كمتر از كودكانی كه با شیر گاو تغذیه شده اند، به بیماری دیابت نوجوانی( یا دیابت وابسته به انسولین) و بیماریMS مبتلا می شوند و این خبر اهمیت شیر مادر را نشان می دهد.
* مواد غذایی غیر مجاز برای مادران شیرده
1) دم كرده های گیاهی : گاهی دم كرده های گیاهی مثل چای نعناع و گل گاو زبان موجب بروز اثرات جانبی مثل تهوع و استفراغ در مادر می شود و تركیبات این نوشیدنی ها وارد شیر شده و امكان دارد همین اثرات در نوزاد هم بروز كند.
2) کافئین: كافئین وارد شیر مادر شده و موجب تحریك پذیری نوزاد می شود. بنابراین توصیه می شود مادر شیرده كمتر از 2 لیوان در روز قهوه و كوكا مصرف كنند ، شكلات و كاكائو هم دارای تئوبرومید است كه مانند كافئین محرك است و بهتر است مصرفش محدود شود.
3) قند مصنوعی :اثر قندهای بدون كالری و محصولات شیرین وبدون قند بر نوزاد نامشخص است. پس بهتر است مصرف این مواد در شیردهی محدود شود.
4) ادویه جات زیاد :مصرف زیاد ادویه طعم شیرمادر را عوض می كند كه بهتر است در شیردهی كمتر ادویه مصرف شود.
در این دوران شما بیشتر از اینکه به فکر افزایش وزن و چاقی خود باشید باید به فکر شیردهی بهتر با یک رژیم غذایی مناسب باشید. در مورد اضافه وزن خود هم زیاد نگران نباشید چون شیردهی منظم و مکرر موجب کاهش وزن شما خواهد شد. اگر رژیم لاغری بگیرید و به خود گرسنگی بدهید مزه شیر شما تغییر خواهد کرد و به دنبال آن نوزاد شیر کمتری می خورد. این موضوع موجب کاهش رشد نوزاد و همچنین حفظ بیشتر اضافه وزن شما خواهد شد.
رژیم بعد از زایمان باید با دقت دوران بارداری رعایت شود. خوردن همه مواد مانند حبوبات و دانه‌های مغذی، میوه‌های تازه، سبزیجات و غذاهایی كه پروتئین و كلسیم و آهن را به فراوانی فراهم می‌‌كنند باید مورد توجه قرارگیرد. در این دوران، شیردهی و آزاد شدن اكسی توسین (هورمون آزاد شده از هیپوفیز) باعث می‌‌شود كه مادر احساس تشنگی بیشتری بكند. به همین دلیل مادر در این دوران بیشتر از بقیه مواقع آب می‌‌نوشد و اگر چه كه تاثیر زیادی در تامین شیر ندارد ولی نوشیدن حداقل 8 تا 12 لیوان آب در روز را به مادران توصیه می‌‌ شود.
مواد غذایی كه مادر می‌‌خورد و می‌‌نوشد بر روی شیردهی تاثیر می‌‌گذارد. بنابراین نظارت بر غذای مادر درواقع نظارت بر غذای كودك است. بطوریكه اگر مادر غذای نامناسب مصرف كند، نوزاد در واقع با رفتارش مادر را متوجه می‌‌سازد. مانند گریه‌كردن، خواب كم، بی‌قراری و… همچنین مادر باید در مورد مصرف غذاهای آلرژی‌زا دقت كافی داشته باشد، زیرا نوزاد به یك سری از مواد غذایی كه مادر می‌‌خورد حساس بوده و پاسخ آن را به صورت علایم پوستی نشان می‌‌دهد. مصرف بعضی از غذاها توسط مادر باعث قولنج معمولی در نوزاد می‌‌شود. از جمله كلم و شیر گاو.
با توجه به این كه در این دوران هر هفته در حدود نیم تا یك كیلوگرم وزن مادر كاهش می‌‌یابد، رژیم غذایی كم‌چرب به همراه ورزش‌های مناسب در این روند تاثیر بسزایی دارند. ولی باید توجه داشت كه كاهش سریع وزن مادر به عنوان یك خطر برای نوزاد است، زیرا این عمل باعث می‌‌شود سم معمولی كه در چربی‌های بدن ذخیره شده است را به جریان خون رها كند و میزان مواد سمی یا آلوده‌كننده در شیر بالا رود.
در گام نخست سعی کنید عادات نامناسب غذایی خود را ترک کنید و از خوردن بستنی، کیک و شیرینی جان تا حد امکان پرهیز کنید، چون این مواد ارزش غذایی پایینی داشته و شیر شما را ضعیف می کند و از طرفی موجب اضافه وزن بیشتر شما می شوند. سعی کنید به جای این مواد غذایی از سایر جایگزین های سالم و مغذی مثل انواع میوه و سبزی جات استفاده کنید. سعی کنید میوه (مثل سیب با پوست) و سبزی (مثل انواع سالاد) و لبنیات (مثل ماست و پنیر) بیشتر در دسترس شما باشد، تا در مواقعی که پراشتها هستید از این مواد غذایی بخورید نه از مواد غذایی بی ارزش.
براي عضويت در خبرنامه ني ني بان و اطلاع از بهترين و پربيننده ترين مطالب، کافي است يک بار فرم عضويت ما را از اينجا پر کنيد.