مواد تشکیل دهنده شیر مادر، چیست؟

پروتئین:

شیر انسان حاوی دو نوع پروتئین اصلی به نام‌های كازئین و وِی (Whey)  است كه 40 درصد آن را كازئین و 60 درصد مابقی را «وی» تشكیل می‌دهد. تعادل میزان این دو نوع پروتئین به هضم سریع و آسان شیر كمك می‌كند. اگر میزان كازئین شیر مادر از این مقدار بیشتر باشد، هضم آن برای نوزاد مشكل می‌شود. پروتئین «وی» خاصیت حفاظتی دارد و از بدن نوزاد در برابر عفونت‌ها محافظت می‌كند.

لاكتوفرین:

این پروتئین رشد باكتری‌ها را در دستگاه  گوارش متوقف می‌كند.

 ال‌جی‌آ:

این پروتئین نیز نوزاد را از ویروس و باكتری‌محافظت كرده (به‌ویژه باكتری‌هایی كه نوزاد و مادر، در معرض آنها قرار دارند) و همچنین میزان ابتلا به بیماری ایكولای و آلرژی را كاهش می‌دهد.

ایمونوگلوبولین‌های دیگری از جمله Lgm و LgB نیز در شیر مادر وجود دارند كه نوزاد را از ابتلا به عفونت‌های باكتریایی و ویروسی حفظ می‌كنند. مصرف ماهی و گنجاندن آن در وعده‌های غذایی مادر، میزان این پروتئین را در شیر افزایش می‌دهد.

لیسوزیم «lysozyme»:

این آنزیم، نوزاد را در برابر ابتلا به بیماری ایكولای و سالمونلا مصون می‌كند و خاصیت ضدالتهابی دارد.

 عامل Bifidus:

این عامل، رشد لاكتوباسیلوس را افزایش می‌دهد. لاكتوباسیلوس باكتری مفیدی است كه از نوزاد در برابر، باكتری‌های مضر محافظت می‌كند و با ایجاد محیط اسیدی به هیچ‌ باكتری اجازه رشد نمی‌دهد و هیچ باكتری در این محیط اسیدی زنده نمی‌ماند.

چربی‌ها:

شیر مادر حاوی چربی‌هایی است كه برای سلامت و رشد نوزاد مفید هستند. این چربی‌ها منبع بزرگی از كالری می‌باشند و برای رشد مغز بسیار مفیدند.

 

نوزاد با جذب ویتامین‌های محلول در چربی‌ها رشد بهتری خواهد داشت. رشد مغز و سیستم عصبی به زنجیره طولانی از اسیدهای چرب نیاز دارد كه این اسیدهای چرب در طول سه ماه آخر بارداری در شیر مادر تشكیل می‌شوند.

ویتامین‌ها:

مقدار و نوع ویتامین‌های موجود در شیر مادر، با مقدار و نوع ویتامین مصرفی او ارتباط مستقیم دارد و به همین دلیل تغذیه مادر در دوران شیردهی بسیار مهم است.

ویتامین‌های محلول در چربی، از جمله ویتامین‌ D، E و K برای سلامت نوزاد حیاتی هستند و ویتامین‌های ضروری محلول در آب نیز عبارتند از: ویتامین C، ریبوفلاوین، نیاسین و اسیدپانتئوتنیك. از آنجا كه نیاز كودك به این ویتامین‌ها بسیار لازم است، زنان بعد از زایمان هم باید تحت مراقبت پزشك باشند تا با راهنمایی آنها و استفاده از یك رژیم صحیح غذایی، تمامی ویتامین‌های مورد نیاز نوزاد را دریافت كرده و از طریق شیر به كودك برسانند.

 كربوهیدرات‌ها:

لاكتوز، اصلی‌ترین قندی است كه در شیر مادر وجود دارد و حدوداً 40 درصد از كل كالری شیر را تشكیل می‌دهد. لاكتوز، باكتری‌های مضر معده نوزاد را كاهش داده و همین امر موجب بهبود جذب كلسیم، فسفر و منیزیم می‌شود. لاكتوز به كاهش بیماری‌های معده و رشد باكتری سالم در معده كمك می‌كند.

لكوسیت:

سلول‌های زنده‌ای هستند كه فقط در شیر مادر یافت می‌شوند، وظیفه آنها مبارزه با عفونت است و آنها را نمی‌توان در هیچ نوع شیر خشكی یافت. شیر مادر با تركیب كاملی از پروتئین‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها‌، كربوهیدرات ‌و بهترین غذا برای كودك است. در بعضی از كشور‌ها، برای مادرانی كه به هر دلیل قادر به شیر دادن نیستند، بانك شیر وجود دارد كه با مراجعه به این مكان‌ها می‌توان شیر مادر را تهیه و خریداری كرد.

این شیر را می‌توان با شیردوش گرفت و آن را با بطری و یا فنجان، قاشق و یا شیشه شیر به نوزاد داد.