انجام تكليف درسى، نه مثل دندان درد شديد

پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش:

امروزه در آموزش و پرورش كشور ما و بسيارى از كشورهاى ديگر موضوع تكليف شب يكى از موضوعات بحث انگيز تعليم و تربيت به شمار مى آيد. تكليف شب ابزارى است كه فرصت ها و فعاليت هاى خارج از مدرسه را براى رسيدن به اهداف برنامه درسى به طور مؤثر و آگاهانه به خدمت مى گيرد. تكرار و تمرين و به عبارتى تكليف شب به عنوان وسيله اى براى تثبيت يادگيرى و كسب مهارت در آموزش هاى فرا گرفته شده به كار مى رود تا آن جا كه روش هاى ثبت شده از زمان هاى قديم نمايانگر تكليف و تمرين بچه ها براى يادگيرى است.

با توجه به اين كه در چند دهه اخير تحولات عظيمى درباره روش هاى تدريس در كشور ما به وجود آمده است، اما هنوز براى تكليف شب از روش هاى قديمى استفاده مى شود و تكليف همچنان پيوند محكمى با اهداف آموزش برقرار كرده است.

تكليف از نظر لغوى فرمان دادن به انجام كارى است و با كارى كه شخص يا مقام يا نهادى انجام آن را به عهده كسى قرار مى دهد و از نظر آموزشى نيز تمامى فعاليت هايى كه معلمان براى تكميل يا كاربردى كردن آموزش هاى كلاسى يك دانش آموز مقرر مى كنند عنوان تكليف را به خود مى گيرد، هدف از آن دستيابى دانش آموزان به مهارت هايى از قبيل نوشتارى، حسى، حركتى و فكرى است.

اغلب دانش آموزان با شنيدن واژه تكليف دچار همان حالتى مى شوند كه موقع دندان درد به آنها دست مى دهد. اين حالت نيز اغلب براى معلمان كسل كننده است. با وجود اين تكليف شب يكى از مهم ترين و كاراترين ابزارها براى يادگيرى و تحقق اهداف برنامه درسى به شمار مى رود مشروط بر اين كه بدانيم چگونه از آن استفاده كنيم. چگونگى استفاده از اين فرصت ها و فعاليت ها نيازمند مطالعات منسجم از سوى معلمان است.

رشد شخصى و خود انضباطى دانش آموزان، اجراى مقررات و خط مشى ها، تثبيت مطالب آموخته شده در ذهن ، تقويت تجارب آموزشى و پرورش نيروى خلاقيت و ابتكار دانش آموزان از جمله مزيت هاى تكليف شب به شمار مى رود.

همچنين توسعه روابط عمومى در فرايند آموزش، آموزش غيرمستقيم مسئوليت پذيرى و نظم به دانش آموز، فعال كردن دانش آموز در يادگيرى، برقرارى ارتباط بين خانه و مدرسه، ايجاد عادت به مطالعه، افزايش قدرت زمانبندى و توانا كردن دانش آموز در برنامه ريزى مديريت و تعميم آموخته ها در موقعيت هاى تازه از ديگر مزاياى انجام صحيح تكليف شب است.

البته با انجام تكاليف، والدين از آن چه در كلاس درس فرزندشان مى گذرد ، آگاهى پيدا مى كنند.

با در نظر گرفتن اين موضوع كه معلمان به ميزان يادگيرى فردفرد دانش آموزان توجه ندارند، تكليف شب عامل شكنجه روانى دانش آموزان و بيشتر عامل ضايع كننده تمايلات و استعدادهاى آنها است. بنابراين توجه معلمان به انجام تكاليف بچه ها ضرورت مى يابد.

 

ويژگى هاى تكليف درسى مناسب از نظر تحقيقات تربيتى
ميزان تكليف بايد متعادل باشد به طورى كه ذوق و شوق دانش آموز را براى تحصيل از بين نبرد و طول زمان انجام تكليف متناسب با ويژگى هاى دانش آموزان باشد به نحوى كه براى دانش آموزان ابتدايى بيشتر از يك تا دو ساعت نباشد. در تعيين موضوع تكليف به علايق و استعدادهاى دانش آموزان و تفاوت هاى فردى آنها هم توجه شود. مثلاً براى دانش آموزان قوى از نظر درسى تكاليف پروژه اى و براى دانش آموزان ضعيف تكاليف و تمرين تعيين شود.

ضمن آن كه تكليف تا حد امكان بايد با محيط زندگى يادگيرنده مرتبط باشد تا آنان بتوانند از تجربه هاى يادگيرى در موقعيت هاى گوناگون و درس هاى متفاوت استفاده كنند.