خانه های امن زنان, مراکز موقت امداد رسانی زنان در هلند

خشونت علیه زنان, مسئله جدیدی در ایران نیست آن چه که جدید است, گسترده تر شدن این بحث در میان فعالین جنبش زنان است چگونگی برخورد ریشه ای و ساختاری با این پدیده یکی از چالش های فعالین زنان است

خشونت علیه زنان، مسئله جدیدی در ایران نیست. آن چه که جدید است، گسترده تر شدن این بحث در میان فعالین جنبش زنان است. چگونگی برخورد ریشه ای و ساختاری با این پدیده یکی از چالش های فعالین زنان است.

پناه گاه های زنان یا خانه های امن، یکی از کانال های امداد رسانی کوتاه مدت است که در برخی کشورها با ظرفیت و امکانات نسبتا محدود در دسترس زنان است.

خانه زنان در اترخت هلند، یکی از این مراکز است که در گفتگویی با "رینکه روزی"مسئول تیم و فرنگیس داوودی مددکار اجتماعی این مرکز، اهداف و تاریخچه اش معرفی می گردد.

"خانه زنان" اوترخت در معرفی خود می‌نویسد: «به تمام زنانی کمک می‌شود که به هر شکلی مورد خشونت خانگی (خشونت فیزیکی، توهین، انزوا، تحکم، سکس اجباری، فحشای اجباری، ازدواج تحمیلی، تجارت زنان) قرار گرفته‌اند.»

"رینکه روزی" در پاسخ به این سوال که آیا خشونت علیه زنان افزایش یافته است یا کاهش، می گوید : «امروزه نمی‌توان گفت که "خشونت خانگی" کمتر شده، چون از سویی، تعریف "خشونت" گسترده‌تر شده و به جز خشونت فیزیکی موارد دیگری را هم شامل می‌شود؛ از سوی دیگر، تابوها کمتر شده‌اند. الان بیشتر در این ‌باره صحبت می‌شود، بیشتر در افکار عمومی و رسانه‌ها مطرح می‌شود.»

اولین "خانه زنان" در هلند، هفتاد سال پیش از سوی کلیسا تشکیل شد، و همچنین یک"خانه زنان" از سوی دولت.

این خانه‌ها مخصوص دختران مجردی بودند که بدون ازدواج باردار می‌شدند. آنان دوران بارداری خود را در این خانه‌ها می‌گذراندند و پس از وضع حمل، نوزادان از مادران جدا شده و به "فرزندخواندگی" داده می‌شدند.

گرچه اکنون کار در خانه زنان، یک شغل است، اما مبتکر و مؤسس این خانه‌ها در شکل کنونی‌شان، فعالین جنبش زنان در دهه هفتاد بودند. آن‌ها داوطلبانه در این مراکز کار می‌کردند و می‌خواستند وجود "خشونت خانگی" را آشکار کنند.

به گفته خانم روزی، متوسط سنی مراجعین به خانه زنان در اترخت ۳۵-۲۵ سال است. بیشترین درصد آن‌ها را، قربانیان خشونت تشکیل می‌دهند و پس از آن، زنانی مواجه با مسایلی نظیر تربیت فرزند، مشکلات مالی، اعتیاد و اقامت. در سال ۲۰۰۵ ۲۱۰۰ متقاضی به این مرکز مراجعه کرده اند که ۴۵۰ تن از آنان خواهان مشاوره بوده اند.

تقاضای ۷۱۱ نفر به دلیل امکانات محدود این مرکز، رد شده است. در مجموع این مرکز ظرف سال گذشته امکان امداد رسانی به ۵۳۰ مورد را داشته و به ۳۵۶ اسکان موقت داده است.

درباره ملیت مراجعین، گفته شد: از میان ۵۳۰ متقاضی که مورد حمایت این مرکز واقع شده اند، ۱۲۹ نفر فاقد اجازه اقامت بودند. اما این به آن معنا نیست که خشونت در میان هلندی‌ها کم‌تر است. یکی از دلایل تفاوت آمار آن است که هلندی‌ها برای رفع مشکلات خود در درجه اول از خانواده خود یاری می‌گیرند.

پرسیده شد: "آیا مشاهده شده است که زنی با مشکلی به این‌جا مراجعه کند و پس از چند ماه یا چند سال دوباره به این مرکز برگردد؟"

- «خیلی، به خصوص در روش قدیم که فقط زنان را از خانه خارج می‌کرد و در جای دیگری اسکان می‌داد. به همین دلیل، اکنون، از روش "پیشگیرنده" استفاده می‌شود. در این روش، سعی می‌شود به قربانیان در همان محل زندگی خود یاری رسانده شود. قبلاً به جای چاره، مشکل جا به جا می‌شد. قربانیان هم از آن جایی که نسبت به مسئله خشونت و مشکلات خود آگاه نبودند، یا نزد شریک زندگی سابق بازمی‌گشتند یا عاشق مردانی می‌شدند که مثل شریک قبلی زندگی‌شان بودند.

مردان هم تغییری نمی‌کردند و قربانی جدیدی پیدا می‌کردند. از آن گذشته فرزندان چنین خانواده‌هایی از مراجعین ما ‌بودند. از ده سال پیش، این فقط زن نیست که کمک دریافت می‌کند، بلکه به تمام افراد درگیر در دایره خشونت یاری رسانده می‌شود: شوهر، فرزندان و خانواده... پاره کردن این زنجیر خشونت بسیار مشکل است و مسلماً در عرض چند ماه نمی‌توان مشکلات چندین سال را حل کرد.»

در هلند نوع دیگری از خانه‌های زنان نیز وجود دارد که "خانه امن" نامیده می‌شوند. آدرس این خانه‌ها کاملاً مخفی است. خانم روزی گفت: «خانه‌های زنان و مراکز آنان به علت عدم رعایت موارد ایمنی توسط خود زنان، چندان مخفی نیستند.

پس از مشاهده چندین مورد ترور در برابر این خانه‌ها، از ۴ یا ۵ سال پیش، خانه‌های دیگری تأسیس شدند که "خانه‌های امن" نام دارند و مختص اسکان زنانی هستند که جانشان واقعاًً در خطر است.»

به گفته مسئولین خانه زنان، پرونده‌های مراجعین فقط نزد این مرکز می‌ماند و در اختیار هیچ اداره دولتی و غیردولتی قرار نمی‌گیرد، مگر با اجازه کتبی خود زن. فقط در موارد خاصی مانند مشاهده خشونت بر کودکان، به اداره کودکان و نوجوانان گزارش می شود.

بخشی از بودجه خانه‌های زنان از محل سوبسیدهای دولتی تأمین می‌شود و بخش دیگر، از سوی زنان ساکن در آن‌ها که روزانه ۱۰ یورو پرداخت می کنند.

علاوه بر مسئله تأمین بودجه از سوی دولت، این مرکز رابطه و همکاری تنگاتنگی با بسیاری از ادارات دولتی و غیردولتی دارد که می‌توانند به نحوی در حل مشکلات قربانیان یاری رسانند. انتشارات این مرکز به زبان‌های هلندی، انگلیسی، عربی، ترکی و فارسی است.