شرایط توبه سالک

(ای عزیز سالک) برای توبه سه شرط هست:
۱) ندامت
۲) اعتذار
۳) اقلاع
ندامت برای قلب؛ اعتذار برای لسان؛ اقلاع برای سایر اعضا و جوارح است.
باید قلب نادم، زبان مستغفر، دست و پا و سر و چشم مجتنب …

(ای عزیز سالک) برای توبه سه شرط هست:

۱) ندامت

۲) اعتذار

۳) اقلاع

ندامت برای قلب؛ اعتذار برای لسان؛ اقلاع برای سایر اعضا و جوارح است.

باید قلب نادم، زبان مستغفر، دست و پا و سر و چشم مجتنب باشند.

شخصی در حضور علی(ع) استغفار کرد، استغفارش به زبان بود، حضرت فرمود: آیا می دانی معنی استغفار چیست؟ استغفار درجه علیین است، از آن مردمانی است که فوق همه جای دارند. اسمی است که در آن شش معنی درج است: اول ندامت بر گذشته. دوم عزم بر ترک معصیت برای همیشه. سوم پرداخت حقوق تا خدای را به پاکی ملاقات کنی در حالی که بر تو گناهی نباشد. چهارم انجام هر فریضه که برعهده داشته ای و آن را ضایع کرده حقش را ادا نکرده ای. پنجم همت گماردن به آب کردن گوشتی که از حرام در بدن روییده باشد. آن را با حزن و اندوه آب کنی تا اینکه پوست بر استخوان تو بچسبد و روییده شود بین آن دو گوشت تازه. ششم بچشانی الم اطاعت را همان طوری که چشانده ای حلاوت معصیت را در این موقع می توانی بگویی: استغفرالله.(بخشی از خطبه ۴۸۹) (آری) حقایق توبه سه چیز است:

۱) تعظیم جنایت

۲) اتهام توبه

۳) عذرخواهی از خلق.

تعظیم جنایت این است که خلاف و نافرمانی حق به نظر بزرگ آید. اتهام توبه این است. به هر وجه توبه بعمل می آید، توبه را سالک توبه ناقص پندارد و آن را غیرمقبول بداند. عذرخواهی از خلق با رفع ظلم، پرداخت حقوق و جبران است نسبت به جفایی که کرده است .(۱)

۱) مقامات معنوی، محسن بینا، ج۱، ص ۳۸