مهاجران در راه ماندگان در انتظار

هفت ماه را لای جرز دیوارهای كشتی گذرانده بود, تا بتواند به شكل غیرقانونی از ایران خارج شود و به استرالیا برود كاوه می گوید پیش از ترك ایران مدتی را در بندرعباس به دنبال ملوانی بودم كه راضی شود, مرا قاچاق كند

هفت ماه را لای جرز دیوارهای كشتی گذرانده بود، تا بتواند به شكل غیرقانونی از ایران خارج شود و به استرالیا برود. كاوه می گوید: پیش از ترك ایران مدتی را در بندرعباس به دنبال ملوانی بودم كه راضی شود، مرا قاچاق كند. یكی از این ملوانان حاضر شد با دریافت ۹ میلیون تومان این كار را انجام دهد. در این مدت سختی بسیاری را تحمل كردم، به غیر از دو ملوان بقیه خدمه كشتی و افسران از حضور من بی اطلاع بودند و همین امر سبب می شد كه بسیار نگران و مضطرب باشم. می ترسیدم از اینكه گرفتار شوم، یا بمیرم. در طول مسیر غذایی كه به من داده می شد، بسیار ناچیز بود و بارها به دلایل مختلف دچار دریازدگی شدم. پس از گذشت هفت ماه كه به نظرم، صد سال بود، روزی ملوانی كه با هم قرار گذاشته بودیم به سراغم آمد و گفت برای اینكه گارد ساحلی پیدایم نكند، باید تا ساحل شنا كنم. كاوه با یادآوری ترسی كه در این مدت داشت، می گوید: تن به آب زدم و مدت طولانی را شناكردم، به ساحل رسیدم و این تازه ابتدای بدبختی بود. در حال حاضر دو سال از مهاجرت غیرقانونی كاوه می گذرد، او همچنان در بازداشتگاه های مهاجران غیرقانونی به سر می برد. بازداشتگاه هایی كه به گفته كارشناسان امور مهاجرت و پناهندگی دارای هیچ یك از امكانات استاندارد برای زندگی افراد نیست، اتاق های كوچك با جمعیت بیش از ظرفیت، نبود آب گرم و عدم دسترسی به امكانات بهداشتی، از همه مهم تر عدم امنیت در این مراكز. در بسیاری موارد ماموران امنیتی خود موجبات ناامنی را در این بازداشتگاه ها سبب می شوند.

نمونه بارز آن تجاوز به مهاجران غیرقانونی در این مراكز است كه همچنان پرونده این مسئله در حال رسیدگی است. این جوان ۲۹ ساله با این حال خود را خوش شانس می داند كه در این دو سال او را بازنگردانده اند. كاوه می گوید: هیچ مدرك شناسایی به همراه خود ندارم و همین امر وضعیت مرا سخت تر كرده، در این دوسال به هر دلیلی متوسل شدم، تا مرا در این كشور بپذیرند، اما هر شش ماه یك بار پرونده ام در دستور كار قرار می گیرد و تغییری در آن ایجاد نشده است. ضمن اینكه استرالیا سخت ترین قوانین را برای پذیرش دارد و برخورد نامناسبی با مهاجران غیرقانونی دارد و هیچ مرجعی نیز نتوانسته تاكنون این كشور را وادار كند تا رفتار مناسبی را در پیش گیرد. كاوه با اشاره به یكی دیگر از دوستانی كه دربازداشتگاه پیدا كرده می گوید: برخلاف من كه تا حدی شانس آورده ام، علی دیگر مهاجر غیرقانونی است كه به جای سردرآوردن از استرالیا كشتی او را به سنگاپور برده و علی از آنجا نیز پول هنگفتی پرداخته و با شرایط بسیار نامناسبی به استرالیا آمده، علی به دلیل تجاوزی كه به او شده دچار مشكلات روحی و افسردگی حاد است و هفته پیش نیز در بیمارستان بستری شده است. علی مهندس الكترونیك است و به آرزوی زندگی بهتر آمده اما حال و روزش بسیار بد است. دكترها معتقدند باید مورد روان درمانی قرار گیرد، اما امكانات چندانی به مهاجران غیرقانونی داده نمی شود. حتی بسیاری از مهاجران غیرقانونی امكان شكایت ندارند و مسئولان بازداشتگاه های مهاجران غیرقانونی صراحتاً به آنها می گویند كه در صورت هر نوع شكایتی به بازرسان امور پناهندگان و مهاجران پرونده آنها را بسته و شاكیان را به كشورهایشان باز پس می فرستند.

از طرف دیگر بسیاری از مهاجرانی كه با كشتی قاچاق می شوند، سرنوشتشان نامعلوم است. نمونه بارز آن نیز انداختن مهاجران در مرز یونان به آب بود. ملوانان برای نجات از مجازات مهاجران را وسط دریا به آب انداختند كه در این حادثه تعدادی از مهاجران غیرقانونی غرق شدند و تعداد دیگر را نیز گارد ساحلی از آب گرفت. پدیده مهاجرت سرمایه های انسانی سال هاست كه در كشورهای در حال توسعه و عقب مانده به یك معضل جدی و تهدیدكننده در فرآیند توسعه بدل شده است. مفهوم امروزی این پدیده از پایان جنگ جهانی دوم به وجود آمده و تاكنون ادامه دارد. به گفته كارشناسان امر انگیزه برخی از علاقه مندان به مهاجرت ساده اندیشی است. آنها پیش از سبك و سنگین كردن شرایط زندگی در كشورهای مختلف شیفته جاذبه ها می شوند. در این میان هستند كسانی كه با توجه به امكانات مختلف چنین كاری را انجام می دهند و شرایط آنها متفاوت با این گروه هاست، از طرفی هم عده ای تن به مهاجرت غیرقانونی می دهند با این كه می دانند شرایط بسیار سختی را در پیش خواهند داشت و در بسیاری موارد امكان بازگرداندن آنها به كشورهایشان وجود دارد، اما با این حال بسیاری از افراد بدون بررسی دقیق و اطلاع از شرایط سخت و مصیبت باری كه در انتظارشان است، تن به مهاجرت غیرقانونی می دهند.

این گروه از مهاجران همانند افرادی كه در تلاش برای پناهندگی هستند، هیچ نوع مدركی برای اثبات هویت خود به همراه ندارند، این رویه سبب می شود كشورهایی كه این گروه به آن جا سفر می كنند شرایط بسیار سختی را برای آنها در نظر بگیرد، مراجع قانونی و بین المللی نیز نمی توانند چندان تغییری را در این روند ایجاد كنند، نمونه بارز آن پرونده پسر ۱۰ ساله ای به نام شایان است كه از اوایل سال ۲۰۰۵ از دولت استرالیا به دلیل شرایط نامناسب در بازداشتگاه های مهاجران غیرقانونی شكایت كرده اما هنوز پرونده او در حال بررسی است. از سوی دیگر مهاجران جوانی كه برای ادامه تحصیل به كشورهای مهاجرپذیر سفر می كنند نیز با مشكلاتی روبه رو هستند. این افراد با توجه به نوع تحصیل امكان مهاجرت دریافت می كنند، اما نباید هزینه های تحصیل را فراموش كنند. جذب هر فرد تحصیلكرده با مدرك فوق لیسانس یا دكتری از كشورهای در حال توسعه و جهان سوم یك میلیون دلار سود عاید كشورهای مهاجرپذیر می كند.براساس آمار منتشر شده صندوق بین المللی پول از هند ۲۲۸ هزار نفر، چین ۱۶۵ هزار نفر و ایران ۱۰۵ هزار نفر با تحصیلات عالیه به آمریكا مهاجرت كرده اند. نتایج این تحقیقات نشان می دهد كه بیشترین نرخ مهاجرت ها در ۶۱ كشور در حال توسعه مربوط به افراد با تحصیلات عالیه است. به گفته كارشناسان پدیده فرار مغزها زیان مالی بالغ بر ۳۸ میلیارد دلار به ایران وارد می كند. در این تحقیق مشخص شده ایران رتبه نخست را در میان این كشورها از لحاظ فرار مغزها دارد. اما دسته بندی انجام شده برای مهاجرت های انجام شده ایرانیان در سه دسته تقسیم می شود، نخست فرارمغزها كه به پدیده ای غیرقابل حل بدل شده، براساس آمار منتشره حدود ۸۰ درصد از برگزیدگان المپیادهای علمی در سال های اخیر جذب دانشگاه های اروپایی و آمریكایی شده اند و دلیل آن نیز پیشرفت و امكانات مناسب این دانشگاه ها در مقایسه با ایران است.

---