جایگاه بخش دولتی و خصوصی در اطلاع رسانی

هدف از ارائه این مقاله , مطرح نموده مباحثی اجمالی پیرامون جایگاه دولت , در سیستمهای اطلاع رسانی , لزوم پیوستگی مسیر پردازش اطلاعات , موقعیت و تقش بخش خصوصی در برابر نقش دولت و بالاخره , موانع موجود در راه مصرف كنندگان این اطلاعات , بر اثر عدم وجود استراتژی واحد و حمایت های دولتی در بخش اطلاع رسانی است

هدف از ارائه این مقاله ، مطرح نموده مباحثی اجمالی پیرامون جایگاه دولت ، در سیستمهای اطلاع رسانی ، لزوم پیوستگی مسیر پردازش اطلاعات ، موقعیت و تقش بخش خصوصی در برابر نقش دولت و بالاخره ، موانع موجود در راه مصرف كنندگان این اطلاعات ، بر اثر عدم وجود استراتژی واحد و حمایتهای دولتی در بخش اطلاع رسانی است . این مقاله بر پایه آمار و ارقام و یا مستندات خاصی تنظیم نگردیده و صرفا نتیجه ای است بر پایه بررسی جامعه ، به عنوان یك سیستم تولید كننده و مصرف كننده همزمان اطلاعات و تجزیه و تحلیل منطقی واقعیتهای حاكم .

● طرح مسئله

هر واحدی از جامعه ، از كوچكترین آن یعنی فرد گرفته تا بزرگترین آن یعنی دولت ، بسته به موضوعات مورد علاقه خود به گردآوری و استفاده از یك سلسله اطلاعات و آمار ، نیاز مبرمی خواهند داشت . گذشته از بزرگی و یا كوجكی این واحدها ، یكی از مهمترین پارامترهاییكه با آن سرو كار خواهیم داشت ، وسعت و پراكندگی اطلاعات مورد نظر در مقایسه با امكانات جمع آوری و دستیابی به اطلاعات است

حال ، بسته به ساختار هر كشور و جامعه ای ، میزان سهم بخش خصوصی به نسبت بخش دولتی ، در داخل این هرم متفاوت خواهد بود .

همچنین با عنایت به این مطلب كه ، معمولأ تعیین اهداف كلی ، مشخص نمودن استراتژی های اصلی در هر جامعه و ایجاد انگیزش د رحركت به سوی هدف – یعنی به طور خلاصه ، خط دادن به جامعه – از وظایف مهم دولتها است ، شاید بتوان گفت كه به یك تصویر اولیه ، لیكن نزدیك به واقعیت در خصوص موضوع این مقاله ، یعنی جایگاه دولت و بخش خصوصی دراطلاع رسانی رسیده ایم .در جامعه كنونی ما نیز ، از آنجا كه ساختار جامعه بیشتر بر پایه بخش دولتی قرار دارد و بخشهای خصوصی ، بیشتر به صورت مستقل ، پراكنده و نیز با سیاستهای انتفاعی كوتاه مدت و یا حداكثر میان مدت فعالیت می نمایند ، این نظریه اخیر بیشتر به واقعیت نزدیك می گردد . به عبارت دیگر ، دولت در وارد نمودن واژه اطلاعات و اطلاع رسانی در فرهنگ این مرزو بوم ، نقش بسیار مهمی را داراست و می توان از تاثیر آن ، به عنوان عامل ایجاد جرقه های اولیه در حركت این جامعه به سوی یك زندگی متفكر و پویا در همه ابعاد آن ، و بازگرداندن ساختارهای علمی – تحقیقاتی كشور به روی پایه های اصلی و گم كرده خود ، یعنی سیستمهای اطلاعات و اطلاع رسانی یاد نمود .

● روند تهیه ، توزیع وپردازش اطلاعات

به جهت دنبال نمودن موضوع و در خصوص اهمیت وجود یك روند پیوسته در امر تهیه و توزیع اطلاعات و نیز بررسی مشكلات ناشی از هرگونه گسستگی دراین روند ، مناسب تر است كه سیستم اطلاع رسانی در یك جامعه را، به یك نظام تولیدی تشبیه نمایم . به این ترتیب كه : در یك نظام تولیدی ، ابتدا مواد اولیه از منابع آن گردآوری و تهیه می گردد . سپس این مواد ، توسط تولید كننده اول به شكل قابل استفاده ای تبدیل گشته و از آن كالاهایی ساخته میشود . قسمتی از این كالاها را ممكن است مصرف كننده ، مستقیما جذب كند و قسمتی از آن نیز ، به عنوان كالای اولیه ، به همراه یك یا چند ماده دیگر در بنگاه تولیدی دوم ، مورد استفاده قرار گرفته و با انجام مراحلی بر روی آن به صورت كالاهای جدیدی عرضه شود.در این مرحله نیز قسمتی از كالا ، مستقیما توسط مصرف كننده جذب می گردد و قسمتی از آن به جهت تغییر شكل ، تكمیل یا استفاده در دستگاهها و كالاهای دیگر مورد استفاده تولید كننده بعدی و بعدی قرار می گیرد . این روند ، پیوسته ادامه خواهد داشت و در هر مرحله با توجه به نیازهای روزافزون بشر كالاهای جدیدی ساخته می شود . بنابراین ، در واقع در هر یكاز این مراحل ، یك تولید كننده ، از كالاهای ساخته شده موحود به همراه مواد اولیه تكمیلی دیگر ، به عنوان خوراك واحد خود بهره جسته و در نتیجه ، یك سری عملیات جدید ، كالاهای كاملتر و مكملی تولید می نماید.

حال اگر به هر دلیل ، پیوستگی این سلسله تولیدات به هم بخورد ، طبیعتا دیگر مواد و قطعات اولیه لازم برای یك تولید كننده مفروض به طور كامل مهیا نخواهد بود . در اینجا ، اگر این بنگاه تولیدی بخواهد تمامی مراحل آماده سازی و تولیدی را كه سابقا توسط سایرین انجام می گرفته – تا خوراك لازم برای خط تولید وی مهیا گردد – خود مستقیما به انجام برساند ، طبیعتا با توجه به محدودیت سرمایه و امكانات موجود ، قادر به انجام چنین كار گسترده ای نخواهد بود .

بنابراین می توان گفت كه ، ایجاد گسستگی در هر كجای این نظام تولیدی ، باعث توقف ، كاهش و یا حداقل بروز مشكلات فراوانی برای تولید كنندگان بعدی خواهد شد.با بازگشت مجدد به موضوع مقاله و مقایسه روند تهیه و توزیع اطلاعات در سطح یك جامعه ، از مثال فوق الذكر می توان چنین نتیجه گرفت كه ، اگر اطلاعات پراكنده و خام را به عنوان مواد اولیه این نظام تولیدی ، در نظر بگیریم هیچ مصرف كننده ای خصوصا هر قدر در هرم مورد بحث پایین تر قرار داشته باشد ، نمی تواند راسا و با اتكا به سرمایه و امكانات موجودش ، نیازهای اطلاعاتی خود را به آن میزان كه نیاز دارد تامین نماید . بلكه استفاده مفید از اطلاعات ، در هر سطحی به وجود یك مسیر پیوسته ، از ابتداتا سطح مورد نظر – به حهت جمع آوری ، دسته بندی و پردازش پله به پله اطلاعات – نیاز خواهند داشت .

و این یكی از مهمترین مشكلاتی است كه امروزه در گوشه و كنار جامعه ، و تحت عنوان فقدان اطلاعات و منابع آن مشاهده می نماییم . به عبارت دیگر ، از آنجا كه برای اطلاع رسانی یك نظام مشخص و مسیر صحیحی وجود ندارد ، عملأ بخشهای مستقل مصرف كننده این اطلاعات – اعم از تولید یا تحقیقات و در هر شاخه ای مانند اقتصاد ، فرهنگ ، آموزش ، صنعت و غیره – در این زمینه ، به فعالیت چشمگیری قادر نیستند و صرفا حركاتی كوتاه و مقطعی در محدوده قدرت و توان خود انجام می دهند .پس تا به اینجای بحث ، اظهار گردیده كه اولأ سهم بخش خصوصی و دولتی درهرم فرضی هر جامعه ، بسته به ساختار آن متفاوت است .

جاوید رضا حاج وزیری

شركت تولیدی صنعتی ایران كاوه

---