انتصاب یا انتخاب

بحث تغییرات دوباره در اساسنامه فدراسیون های ورزشی این روزها در حال بدل شدن به سوژه داغ محافل ورزشی است در کنار صحبت هایی مبنی بر ایجاد تغییرات در اساسنامه که در شورای معاونین سازمان تربیت بدنی مطرح است, مسئله انتصابی و انتخابی شدن رؤسای فدراسیون های ورزشی هم در کنار آن به گوش می رسد

ورزش ایران طی نزدیک به گذشت بیش از ۷۰ سال از پایه گذاری تربیت بدنی در کشورمان تنها نزدیک به ۶۰ سال است که به شیوه انتخابی عمل کرده و در مابقی اوقات به روش انتصابی رؤسای فدراسیون های ورزشی را برگزیده است. اینکه کدامیک از این دو روش با توجه به موقعیت کنونی ورزش می تواند سودمند واقع شود، دیدگاه ها متفاوت است.

در شیوه انتصابی فرد منصوب تنها پاسخگوی مقام بالادست خود خواهد بود و در حیطه کاری اش تلاش می کند تا نظر مسئول مستقیم خود را جلب کند. این انتصاب شاید هرگز مقبول اهالی آن رشته ورزشی متشکل از پیشکسوتان، مربیان، داوران و کارشناسان نباشد.در شکل انتخابی خیلی ها به مکانیسم انتخاب و به خصوص سهمی که برای گروه ها و نیروهای در برگیرنده قائل شدند، خرده می گیرند و اعتقاد دارند که عدالت در سهمیه برای تصمیم گیری در این امر مهم نادیده گرفته شده است. در این شیوه با وجود مقبولیت نسبی فرد برگزیده از نگاه جامعه ورزش و مجمع، گاهی اختلاف سلیقه احتمالی موجود میان نفر انتخابی با دیدگاه های رئیس سازمان منجر به بروز مشکلات دیگری می شود. در اساسنامه اولیه تصویب شده از سوی هیأت دولت فقط مجمع حق عزل و نصب رئیس فدراسیون را در روش انتخابی داشت، اما پس از رفتن هاشمی طباء و آمدن مهرعلیزاده به سازمان ورزش در تغییرات دوباره ای که صورت پذیرفت، رئیس سازمان هم اندازه با مجمع، قدرت عزل و نصب رئیس انتخابی را پیدا کرد و حالا پس از گذشت شش سال باز هم گفته می شود که اساسنامه فدراسیون های ورزشی به زودی دستخوش تغییر و تحول خواهد شد.برای آشنایی شما خوانندگان عزیز و اینکه کدام شیوه می تواند برآورنده نیاز کنونی جامعه ورزش کشور باشد، به انعکاس دیدگاه های مختلف در این زمینه پرداختیم.

●فراهم نبودن فرهنگ انتخابات

رئیس فدراسیون والیبال به عنوان یکی از قدیمی ترین رؤسای فدراسیون های ورزشی که ۱۲ سال را به شکل انتصابی و ۸ سال را با شیوه انتخابی بر والیبال مدیریت می کند، یکی از مدافعان روش انتصابی است و اعتقاد دارد که هنوز جامعه ما فرهنگ پذیرش شیوه انتخابی را ندارد.

البته او دلیل مخالفت خود را خواسته های نابه جای رأی دهندگان از فرد انتخابی و از دست رفتن زمان در طول مدت انتخابات ذکر کرد. محمدرضا یزدانی خرم می گوید: من از اول هم با انتخابی بودن رؤسای فدراسیون ها مخالف بودم و معتقدم که رئیس سازمان تربیت بدنی این حق را دارد که رؤسای فدراسیون ها را انتصاب کند.

وی دلیل این امر را محقق نبودن زمینه فرهنگ انتخابات می داند و اعتقاد دارد که از شیوه شایسته سالاری و کارآمد باید در پیشبرد اهداف ورزشی سود جست.

رئیس فدراسیون والیبال در عین حال مخالف کاهش زمان دوره ریاست فدراسیون ها از چهار سال به ۲ سال است. «دو سال نمی تواند برای به بار نشستن فعالیت مدیران زمان کافی باشد. باید به مدیر خوب فرصت داد تا با در اختیار داشتن زمان مناسب بتواند برنامه ریزی مناسبی برای به اجرا درآوردن کامل یک پروژه در برنامه کوتاه، بلند و میان مدت داشته باشد. در برخی از کشورها به دلیل فعالیت های مثبت یک مدیر ورزشی، زمامداری آنان حتی نزدیک به ۲۵ سال هم به طول می انجامد» .

●نبود شرایط احراز در هر دو روش

استاد دانشگاه تربیت مدرس در ارزیابی انتصابی یا انتخابی بودن انتخابات مجامع فدراسیون های ورزشی به ایسنا گفت: ما باید شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه خود را بسنجیم و با استفاده از محاسن هر دو روش، معایب کار را پوشش دهیم تا به روشی صحیح دست یابیم.

دکتر محمد احسانی اعتقاد دارد که هر دو روش چه انتصابی و چه انتخابی بودن مجامع فدراسیون های ورزشی هیچکدام در ورزش کشور جواب نداده است چرا که هر دو روش دارای معایب و محاسن مخصوص به خود است و هیچگاه به روش متقن برای برگزاری انتخابات دست نیافته ایم.وی دلیل این مشکل را فراهم نبودن شرایط احراز در هر دو روش می داند. «در روش انتخابی، شرایط به گونه ای است که رأی ها به میزان درست در میان همه افراد تقسیم نمی شود. مثلاً اتحادیه باشگاه ها دارای ۲ رأی و هیأت های ورزشی دارای ۳۰ رأی هستند. چنین مشکلاتی باعث می شود که رئیس فدراسیون دارای اقتدار لازم نباشد و افراد ذینفع در سرنوشت فدراسیون ها بیشتر دخالت می کنند. در روش انتصابی نیز بیشتر سلیقه ای عمل شده و ما شرایط احراز اصولی را نداریم» . وی افزود: «ما در درجه اول باید شرح وظایف را کاملاً روشن کنیم اما در حالت کلی با موانع زیادی روبه رو هستیم. توزیع رأی در انتخاب یک رئیس فدراسیون براساس آنچه که در قوانین بین المللی آمده از اهمیت بسیاری برخوردار است. متأسفانه هم اکنون در کشور ما شرایطی فراهم شده که همین انتخابات رؤسای فدراسیون های ورزشی، خسارات جبران ناپذیری به رشته های ورزشی وارد می شود و افرادی که اطلاعی از رشته ورزشی خاص ندارند، در انتخابات پیروز شده و جامعه ورزش را در آینده با مشکل مواجه می کنند» .

●شرایط بینابین

رئیس مرکز توسعه مدیریت و منابع سازمان تربیت بدنی ضمن اعتقاد به کار کارشناسی در این زمینه اعتقاد دارد: «در برخی جاها انتخاب و در برخی موارد نیز انتصاب در فدراسیون ها مثمر ثمر خواهد بود. انجام انتخاب یا انتصاب به زمینه لازم و یا میزان شناخت در فدراسیون مربوطه باز می گردد. البته بُعد زمان و شرایط حاکم به یک مجموعه نیز در انتصاب و یا انتخاب مهم است» .

مهندس اسماعیلی همدانلو با اعلام اینکه موضوع فوق در میان مدیران ورزش در حال بحث و بررسی است، گفت: «کم و کیف این قضیه باید بیشتر مورد کار کارشناسی قرار بگیرد؛ چرا که یک زمان فردی آنقدر برجسته و شناخته شده است که در حوزه کاری همه روی او دست می گذارند. در برخی مواقع نیاز به شور و مشورت و یا اخذ رأی است تا فرد مناسب انتخاب شود. در برخی مواقع هم باید شرایط بینابین را در نظر گرفت.

●انتخابی بودن نوعی ارزش است

رئیس کمیته ملی المپیک، انتخابی بودن مجامع فدراسیون های ورزشی را نوعی ارزش برای ورزش کشور قلمداد کرد.دکتر رضا قراخانلو با اشاره به اینکه در کشوری زندگی می کنیم که بیشترین انتخابات در آن صورت می گیرد، می گوید:«از آنجا که فدراسیون های ورزشی نهادهای مردمی هستند، انتخاباتی بودن مجامع آنها متناسب با شأن نظام است که اگر اشکالی در آن وجود دارد باید آن را برطرف کرد .» وی همچنین معتقد است که در انتخاب کادر فدراسیون های ورزشی افرادی باید دخالت داشته باشند که تأثیرگذاری واقعی در آن رشته ورزشی دارند. رئیس کمیته ملی المپیک برخلاف آیین نامه فعلی که بیشترین سهم از آن رؤسای هیأت های ورزشی است، اعتقاد دارد که اعضای مجامع باید عمدتاً نمایندگان باشگاه ها و نمایندگان ارگان ها و نهادهای داخلی کمک کننده به فدراسیون ها باشند.

●زد و بند و تبانی عامل بازدارنده

رئیس فدراسیون دوچرخه سواری زد و بندها و تبانی ها در انتخابات رؤسای فدراسیون های ورزشی را عاملی بازدارنده در مسئولیت گرفتن افراد شایسته خواند. امیر واعظی آشتیانی در گفت وگو با فارس گفت:«انتخابات باعث شده که امروز افرادی در ورزش ما مسئولیت داشته باشند که نه از نگاه علمی برخوردارند و نه از نگاه کاربردی که بتوانند روند رو به رشدی را در عرصه ورزش به جریان بیاندازند .» وی افزود:«فدراسیون ها زیر مجموعه مستقیم سازمان تربیت بدنی هستند و بودجه خود را از سازمان و کمیته ملی المپیک دریافت می کنند. از سوی دیگر مسئولیت پاسخگویی عملکرد فدراسیون ها به مسئولان نظام و مردم بر عهده سازمان تربیت بدنی است. چطور می توان چنین رسالتی را برای رئیس سازمان در نظر گرفت، اما حتی حقی مبنی بر انتصاب رؤسای فدراسیون برای او قائل نشد.» رئیس فدراسیون دوچرخه سواری با اشاره به اینکه رئیس سازمان تربیت بدنی بهتر از هر کس دیگر می تواند افراد مؤثر برای فدراسیون های مختلف را انتخاب و انتصاب کند، طرح تقلیل مدت زمان ریاست فدراسیون را از چهار سال به دو سال منطقی نخواند.وی برای مدت ریاست فدراسیون های ورزشی مدت پنج سال و مشابه با برنامه توسعه کشور را پیشنهاد داد و تصریح کرد:«البته حق انتصاب این امکان را به رئیس سازمان تربیت بدنی می دهد که اگر مدیری نتوانست برنامه های سازمان را دنبال کند او را برکنار نماید.»

●کل طرح را نباید زیر سؤال برد

رئیس فدراسیون شنا، شیرجه و واترپلو، با ارجح دانستن بحث انتخاب بر بحث انتصاب گفت:«هر جا که مدیری با نظر و رأی مردم انتخاب شود، بی تردید از مشروعیت و قدرت بیشتری برای کار برخوردار خواهد بود.» وحید مرادی با اشاره به اینکه در مملکت ما که رئیس جمهور و نمایندگانش با رأی مستقیم مردم انتخاب می شوند، گفت:«بهتر است به جای پاک کردن صورت مسأله کل طرح انتخابات فدراسیون ها را زیر سؤال ببریم و با تجربه به دست آمده در چند سال گذشته، نقاط ضعف آن را برطرف کنیم .» وی ضعف موجود در آیین نامه انتخابات را ناشی از کج سلیقگی و عدم صبوری و اعمال نظر مسئولان و یک جور تبانی دانست و اعلام داشت:«آنقدر طی۱۰ سال گذشته دست روی دست گذاشتیم تا امروز هیچ کاری برای رفع نواقص اساسنامه صورت نپذیرد و متأسفانه هیچ مسئول ارشدی هم به خود زحمت نداد تا با تحلیل کارشناسی شده آن را اصلاح کند.به نظر من با برطرف شدن نقایص و نهادینه کردن انتخابات و تسری رأی مردم در انتخاب رؤسای فدراسیون های ورزشی، بی تردید یک قدم در جهت رشد و اعتلای ورزشی برداشته خواهد شد.»

رئیس فدراسیون شنا بحث کاهش مدت ریاست فدراسیون ها را هم موجب تضعیف مدیران ورزش خواند و عنوان داشت:« با چنین کاری فرصت برنامه ریزی، طراحی و اجرا و در نهایت نتیجه گیری از رؤسای فدراسیون های ورزشی گرفته خواهد شد.»

وی وجود چنین تفکراتی را سطحی و نه پخته و نشأت گرفته از عدم شناخت نیاز کنونی ورزش ایران خواند و گفت:«نداشتن تحصیل آکادمیک و شناخت روی سایر کشورها، زمینه های بروز چنین تفکراتی در مجموعه ورزش است. به عنوان مثال در کشورهای صاحب ورزش تمامی ارگان های درگیر مانع از حذف و یا رفتن مدیران با سابقه و تجربه دار می شوند. تمامی رؤسای فدراسیون های بین المللی سوابقی ۱۰ الی۳۰ ساله در سمت های خود دارند. «لارفاوی» رئیس الجزایری فدراسیون جهانی شنا، ۱۲سال نایب رئیس بود و هم اکنون نیز به عنوان عضو هیأت اجرایی کمیته بین الملل المپیک (IOC) نزدیک به ۲۰ سال است عهده دار ریاست این فدراسیون است و این مدت حضور باعث تحول شگرفی در این ورزش شده است.

---