شنبه, ۴ اسفند, ۱۴۰۳ / 22 February, 2025
۱۳۸۶و شش ماهه نخست ۱۳۸۷

● مقدمه:
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برخاسته از اصول و مبانی ثابتی است که با توجه به مقتضیات و شرایط جهانی، تاکتیکهای لازم را برای رسیدن به اهداف پیشبینی شده در راستای منافع ملی اتخاذ مینماید. مسیری که جمهوری اسلامی ایران ترسیم کرده، در جهت توسعه صلح و امنیت در منطقه و گسترش همکاری با همه کشورها بجز رژیم صهیونیستی است. دولت نهم با استفاده از یک دیپلماسی فعال و بهرهمندی از قدرت نرم در جهت اهداف سیاست خارجی که علاوه بر گسترش روابط با کشورهای همسایه، منطقه و جهان و حضور فعال در سازمانهای بینالمللی در جهت توسعه تجاری و ایجاد بازار برای محصولات ایرانی در کشورهای دیگر و رسیدگی به وضعیت ایرانیان، عملکرد بسیار مثبتی داشته است. در این مقال تلاش بر این است تا گوشههایی از فعالیتها و اقدامات متنوع دولت جمهوری اسلامی ایران طی سال۱۳۸۶ وشش ماهه اول سال ۸۷ در بخش سیاست خارجی را معرفی نماید.
طی سال جاری دستگاه دیپلماسی کشور در زمینه تنظیم سفرهای رسمی مقامات فعالانه عمل کرده است. هماهنگی تنظیم، برنامهریزی و اجرا در خصوص دهها سفر سران سه قوه به کشورهای مختلف از جمله سفر رئیس محترم جمهور به نیویورک جهت شرکت در اجلاس سازمان ملل متحد در نیویورک، شرکت ریاست محترم جمهور در اجلاسهای سران همکاری شانگهای و بیست و هشمین اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و همچنین سفر ایشان به حداقل ۲۳ کشور دنیا از جمله قطر، امارات، عربستان، عراق، آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان، قرقیزستان، الجزایر، کشورهای آمریکای لاتین و نیز تنظیم مصاحبه رسانههای طراز اول دنیا با جناب آقای احمدینژاد و سایر مقامات کشور از جمله اقدامات وزارت امور خارجه برای توسعه حضور فعال جمهوری اسلامی ایران در کلیه مناطق دنیا بوده است. در کنار آن، انجام بیش از ۹۳ سفر رسمی توسط وزیر محترم امور خارجه و نیز سفرهای معاونان وزیر و مدیران کل به کشورهای مختلف و متقابلا تنظیم ۴۵۰ مورد سفر مقامات خارجی به کشورمان از جمله سفر روسای جمهور روسیه، ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان، تاجیکستان، ارمنستان، بلاروس، گرجستان، توگو، زیمبابوه، نیکاراگوئه، ونزوئلا، سنگال، الجزایر، اریتره، کومور و بولیوی به جمهوری اسلامی ایران برنامهریزی و مدیریت گردیده است.
مجموعه نمایندگیهای سیاسی و کنسولی جمهوری اسلامی ایران در راستای گسترش همکاریهای دوجانبه و چندجانبه، تشریح مواضع جمهوری اسلامی ایران و تسهیل امور ایرانیان، طی این مدت بیش از۲۶ هزار ملاقات انجام دادهاند.
برخی از فعالیتهای اجرایی متنوع دستگاه دیپلماسی کشور در برهه یاد شده، در پی از نظر خوانندگان گرامی روزنامه اطلاعات میگذرد:
۱ ) دیپلماسی هستهای:
دیپلماسی هستهای ایران در سال ۱۳۸۶و ۸۷ مبتنی بر پاسخگویی در ابعاد فنی و حقوقی و گرفتن هرگونه بهانه از دست آمریکا و برخی از همپیمانان آن بود. در این راستا تلاش گردید که تنها بر تعهدات و حقوق ایران در چارچوب معاهده منع گسترش سلاح هستهای و پادمان مورد توافق با آژانس تاکید نموده و عوامل سیاسی زائد در گفتگوها به حاشیه رانده شود. در یک سال گذشته علاوه بر پیگیریهای مربوط به تکمیل عملیات احداث نیروگاه بوشهر، اقدامات لازم برای ورود ۸۸ تن سوخت این نیروگاه از کشور روسیه انجام شد. بمنظور شفافسازی و اعتمادسازی فعالیتهای هستهای کشورمان، بدنبال چند دور مذاکره با خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده گروه ۱+۵ و همچنین محمد البرادعی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، نهایتا توافق شد که ظرف ۶۰ روز طرح اقدام (یا مدالیتی) برای حل و فصل مسائل و ابهامات باقیمانده آژانس در مورد برنامه هستهای ایران تنظیم شود که این اقدام ظرف ۴۰ روز صورت گرفت و در طرح اقدام شش موضوع مشخص به عنوان موضوعات باقیمانده تعیین و سوالات آژانس در اختیار ایران قرار گرفت. براساس طرح اقدام، حل و فصل شش موضوع به ۱۸ ماه زمان نیاز داشت اما جمهوری اسلامی ایران بنا بر حسن نیت خود، طی شش ماه پاسخگویی به این سوالات را به سرانجام رساند و در نتیجه مدیرکل آژانس در گزارش سوم اسفند خود، حل و فصل و بسته شدن هر شش موضوع را رسما اعلام نمود. آقای البرادعی در ماه نوامبر (آبان ماه) نیز گزارش مثبتی را ارائه نموده و در آن حل و فصل سه موضوع از شش موضوع را عنوان نموده بود.
سیاست هستهای جمهوری اسلامی ایران در یک سال گذشته سبب شد که علاوه بر ادامه فعالیتهای غنیسازی، حسن نیت ایران برای شفافیت و همکاری با آژانس جهت حل مسائل گذشته به نمایش گذاشته شود و از اینرو، با اطمینان باید گفت که تاثیر این سیاست، بر صدور گزارشهای مثبت البرادعی و سپس اذعان نهادهای اطلاعاتی آمریکا نمایان گردید. با حل مسائل باقیمانده بسیاری از مبانی و استدلالات آمریکا و همپیمانان غربی آن برای ارجاع موضوع هستهای ایران از آژانس به شورای امنیت و قطعنامههای صادره فرو ریخت. این سیاست حاصل ایستادگی و پافشاری بر حقوق حقه ملت ایران بود و بار دیگر اثبات نمود که اقدامات چند کشور خاص تنها برخاسته از نیات و اغراض سیاسی آنهاست و هیچ مبنای قانونی و منطقی ندارد.
همچنین صدور بیانیه مشترک جنبش عدم تعهد در جریان پانزدهمین اجلاس وزرای امور خارجه در حمایت از فعالیتهای صلحآمیز هستهای جمهوری اسلامی ایران و تکرار آن در چارچوب نشست شورای حکام آژانس، ارائه هشت مقاله کاری و گزارش ملی در دومین نشست کمیته مقدماتی کنفرانس بازنگری عدم اشاعه هستهای و اختصاص یک مقاله کاری تحت عنوان <پایبندی> متضمن موارد عدم پایبندی کشورهای هستهای از جمله سایر اقدامات قابل ذکر در این راستا میباشند و همچنین در زمینه موشکی نیز با تلاشهای جمهوری اسلامی ایران گروه سوم کارشناسان دولتی سازمان ملل متحد در خصوص موشک تشکیل شد و علیرغم مخالفت برخی کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی موفق به ارائه گزارش محتوایی اجماعی گردید و نیز در همین ارتباط، جمهوری اسلامی ایران قطعنامه دیگری را به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه داد که آن هم با وجود مخالفت کشورهای فوقالذکر مورد تصویب قرار گرفت.
همچنین در چارچوب دیپلماسی عمومی، تبیین سیاستهای هستهای جمهوری اسلامی ایران جهت افکار عمومی جهان از کانال رسانههای گروهی کشورهای مختلف توسط نمایندگیهای کشورمان، مصاحبههای متعدد سفرا، کنفرانسهای مطبوعاتی و برگزاری سمینار بینالمللی انرژی هستهای در تهران با شرکت اندیشمندان داخلی و خارجی از دیگر اقدامات متخذه در این زمینه بوده است.
۲ ) اجلاس سران خزر در تهران:
برگزاری دومین اجلاس سران کشورهای دریای خزر در پائیز ۱۳۸۶ دستاورد بزرگی بود که بعد از سالها تلاش و پیگیری مضاعف به نتیجه رسید. در پایان این نشست برخلاف اجلاس اول که در عشقآباد پایتخت ترکمنستان برگزار شد، بیانیهای صادر گردید که در آن، سران کشورهای ساحلی برای نخستین بار ضمن پذیرش مجموعه اصول کلی مانند مخالفت با حضور نیروهای خارجی در دریایخزر، توافق نمودند تا نسبت به تعیین یک رژیم حقوقی خاص دریای خزر همکاریهای مشترکی را انجام دهند.
۳ ) گفتگوهای ایران و آمریکا درباره عراق:
جمهوری اسلامی ایران با هدف کمک به مردم ستمدیده عراق و همکاری برای تامین امنیت، سه دور گفتگو با آمریکاییها درباره عراق داشته است. دور چهارم این گفتگوها که بنا به درخواست رسمی دولت عراق و دولت آمریکا قرار بود انجام شود، به دلایل فنی به تعویق افتاد. البته کماکانرایزنیها برای انجام این گفتگوها ادامه دارد.
۴ ) عراق:
سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال عراق مبتنی بر حمایت همه جانبه از حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور و تاکید بر خروج اشغالگران و واگذاری کلیه نهادها و سازو کارهای داخلی به دولت قانونی و منتخب عراق بوده است. همچنین دولت جمهوری اسلامی ایران تلاشهایی را برای رفع اختلافات و ترغیب مشارکت همه مردم عراق در تعیین سرنوشت سیاسی خود، از طریق اعلام مواضع رسمی و گفتگو با همه نیروها و جناحهای عراقی تاثیرگذار دنبال نمود.
نقطه اوج همکاریهای سیاسی و اقتصادی ایران و عراق سفر تاریخی رئیسجمهور محترم به بغداد است که نقطه عطفی در روابط کشورمان با عراق است و تاثیرات عظیمی را در روابط دو کشور و نقش بیبدیل ایران در تحولات منطقهای نشان داد. در این سفر اسنادی به امضاء رسید که در گسترش همکاریهای فیمابین دو کشور تاثیرات ژرفی برجای خواهد گذاشت. برگزاری نشست مشترک با حضور هیات عالیرتبه عراقی به ریاست معاون وزیر خارجه آن کشور در تهران در تاریخ ۳۰ بهمن و اول اسفند ۱۳۸۶، یکی از نتایج همکاریهای دو کشور در زمینه رفع ابهامات و شفافسازی همکاریها در چارچوب معاهده ۱۹۷۵ بوده است. طی دو روز مذاکره، طرفین بر رفع مشکلات موجود در مرز زمینی و رودخانهای مشترک براساس مفاد عهدنامه مربوط به مرز دولتی و حسن همجواری بین ایران و عراق مورخ ۱۳ ژوئن ۱۹۷۵ و پروتکلها و موافقتنامههای ضمیمه، تاکید و نسبت به فعال نمودن مجدد مکانیسمهای فنی - اجرایی پیشبینی شده در این معاهدات توافق نمودند.
بر این اساس، در بخش مرز زمینی مقرر شد که کمیسیون مختلط دو کشور براساس ماده ۵ پروتکل راجع به علامتگذاری مجدد مرز زمینی بین ایران و عراق مورخ ۱۳ ژوئن ۱۹۷۵ ظرف دو ماه آینده تشکیل و ضمن بازدید سرتاسری از مرز زمینی مشترک نسبت به تعمیر، مرمت و تجدید بنای میلههای مرزی اقدام نماید. همچنین به منظور تعیین مجدد خط مرزی تالوگ در اروندرود (شطالعرب)، طرفین توافق نمودند که ظرف دو ماه آینده نسبت به عملیات اندازهگیری و هیدروگرافی مشترک از اروندرود (شط العرب) براساس مقررات مندرج در پروتکل راجعبه تعیین مرز رودخانهای بین ایرانو عراق مورخ ۱۳ ژوئن ۱۹۷۵ اقدام نمایند.
۵ ) افغانستان:
سیاست خارجی، راهبردی جمهوری اسلامی ایران پس از سقوط طالبان و ایجاد وضعیت جدید در افغانستان، کمک به اسقرار صلح، ثبات، امنیت و همچنین بازسازی این کشور بوده است. دیدار متقابل سران دو کشور به ویژه سفرسال گذشته جناب آقای دکتر احمدینژاد رئیس محترم جمهور به کابل و امضای چندین سند همکاری، سفر روسای مجلس ملی و سنای افغانستان، معاونین رئیسجمهور و وزیر خارجه افغانستان به تهران، نشاندهنده اراده مقامات عالی دو کشور برای گسترش و تعمیق روابط دوستانه دوجانبه میباشد.
تحکیم و گسترش روابط در سطوح مختلف طی این مدت پیوسته در دستور کار دستگاه دیپلماسی کشور بوده است تشکیل کمیسیون مشترک اقتصادی، کمیسیون مشترک مرزی، اجلاس کمیساران آب هیرمند، کمیته مشترک حمل و نقل همگی در راستای توسعه روابط صورت گرفته است همچنین مرز سوم رسمی بین دو کشور در منطقه میل ۷۸ در مجاورت بیرجند در سال گذشته افتتاح گردیده است صادرات رسمی کشورمان به افغانستان روند صعودی داشته و در سال ۸۶ بیش از ۴۴۰ میلیون دلار بوده است و به منظور تقویت حضور بخش خصوصی در افغانستان و ارتقای روابط تجاری دو کشور اعطای وام به مبلغ ۳۰۰ میلیون دلار برای سه سال آینده توسط هیات محترم وزیران ابلاغ گردیده است.
جمهوری اسلامی ایران با اجرای طرحهای بازسازی افغانستان از جمله طرحهای جادهسازی، احداث راهآهن و برقرسانی و طرحهای آموزشی و فرهنگی توسط شرکتهای ایرانی، پیوسته در راستای تسهیل مراودات اقتصادی و فرهنگی با این کشور و نیز معرفی توانمندیهای فنی شرکتهای ایرانی قدم برداشته است این شرکتها همچنین توانستهاند در پروژههای مناقصه راهسازی که توسط نهادهای بینالمللی تامین اعتبار میشوند برنده بسیاری از این مناقصهها شوند.
با توجه به مشترکات تاریخی و فرهنگی دو کشور، اجرای طرحهای فرهنگی و آموزشی به ویژه در حوزه آموزش و پرورش، تربیت معلم، ایجاد کتابخانه و مراکز فنی و حرفهای با تکیه بر محور وحدت اسلامی نیز در دستور کار بوده است.
در زمینه مبارزه با قاچاق موادمخدر، اجلاس سه جانبه مقامات عالی مبارزه با موادمخدر ایران، پاکستان و افغانستان و نیز چهل وسومین اجلاس کمیسیون فرعی موادمخدر در تهران برگزار گردید و نیز علاوه بر نوسازی اسناد و علایم مرزی با افغانستان، مذاکرات دوجانبهای در جهت اعمال حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در نقطه مرزی دوغارون صورت پذیرفت.
۶ ) چین:
در سال ۸۶ مقام محترم رئیسجمهور در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در بیشکک با رئیسجمهور چین ملاقات و سنگ بنای همکاریهای دراز مدت و استراتژیک دوجانبه در حوزه مالی و انرژی مورد بحث و توافق قرار گرفت و بر این اساس قرارداد نفتی به ارزش ۲ میلیارد دلار به امضای طرفین رسید همچنین در این سال وزیر محترم کشور به عنوان فرستاده ویژه رئیسجمهور از چین دیدار و پیام مقام محترم ریاست جمهور جهت عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای را به مقامات چین تقدیم نمودند.
همچنین علاوه بر دیدار رسمی جناب آقای جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی از آن کشور، وزیر امور خارجه چین نیز طی دیداری دوجانبه و رسمی از تهران با رئیس محترم جمهور، وزیر محترم امور خارجه و دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان دیدار و گفتگو نمودند.
در طی این مدت، چهار قرارداد فرهنگی، هنری و گردشگری نیز بین دو کشور به امضا رسیده است.
۷) خاورمیانه (فلسطین و لبنان):
تحولات مربوط به خاورمیانه بویژه تحولات فلسطین و لبنان به عنوان یک موضوع مهم و محوری در دستگاه دیپلماسی کشور مورد توجه و عنایت قرار داشته است. اتخاذ مواضع سریع و به موقع، رایزنی با مقامات کشورها بویژه کشورهای اسلامی، برقراری ارتباط با سازمان کنفرانس اسلامی، جنبش عدم تعهد و سایر مجامع سیاسی بینالمللی با هدف یافتن ابتکارات لازم و محکومیت اقدامات فجیعانه صهیونیستها بر علیه مردم مظلوم و مقاوم فلسطین همواره در دستور کار قرار داشته است.
طی سال جاری چندین سفر توسط مقامات کشورمان از جمله جناب آقای متکی وزیر امور خارجه و معاون و مدیر کل سیاسی وزارت خارجه کشورمان به لبنان انجام شد. به دنبال جنگ ۳۳ روزه سال گذشته که به شکست مفتضحانه رژیم صهیونیستی انجامید، جمهوری اسلامی ایران نسبت به ارائه مساعدتهای انساندوستانه و فنی مهندسی در بازسازی لبنان اقدام نمود.
۸ ) خلیج فارس و جهان عرب:
رویکرد دولت نهم به کشورهای همسایه مسلمان و عرب، یک رویکرد ویژه است. در سال ۱۳۸۶و۸۷ ما شاهد رشد قابل توجه از مراودات و رفتو آمدهای سیاسی در سطح عالی میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای حوزه خلیجفارس بودیم. حضور فعال جناب آقای احمدینژاد در اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در دوحه که برای نخستین بار با دعوت از بالاترین مقام اجرایی ایران آن هم بعد از اجلاس آناپولیس صورت پذیرفت، امیدها، آمال و نقشههای دشمنان جمهوری اسلامی را نقش بر آب ساخت. پیشنهادات رئیسجمهور محترم در این اجلاس بخصوص موضوع تجارت آزاد با شورای همکاری خلیجفارس، طرح ترتیبات امنیتی بومی در خلیجفارس و ... بستر مناسبی برای همگرایی منطقهای را فراهم ساخت و مورد توجه روسای کشورهای عضو قرار گرفته که تلاش برای اجرایی شدن آن ادامه خواهد یافت.
انجام سفرهای تاثیرگذار رئیس محترم جمهوری به برخی از کشورهای منطقه مانند امارات متحده عربی یکی از دستاوردهای سیاست خارجی ما محسوب میشود. سفر متقابل مقامات عربی نیز حاکی از تمایل و استقبال همسایگان عرب ایران برای توسعه همکاریها در ابعاد دوجانبه و چندجانبه بوده است. تشکیل کمیسیون مشترک با کویت و توافق برای تاسیس کمیسیون مشترک ایران و امارات از جمله موضوعات مربوط به توسعه همکاریهاست.
با توجه به ظرفیت قوی جهان عرب در مقابل رژیم صهیونیستی و نافذ بودن تصمیمات و مواضع اتحادیه عرب در سازمان ملل و فضای عمومی جهان، جمهوری اسلامی ایران رویکرد نزدیکی به این اتحادیه را در دستور کار قرار داد. اکنون ایران به عنوان یک ناظر در نشستها حضور دارد.
همکاری با سایر کشورهای خاورمیانه نیز یکی از اولویتهای وزارت امور خارجه بوده و طی سال جاری با جدیت دنبال شده است. از جمله میتوان به امضای قرارداد ایجاد پالایشگاه مشترک نفت در سوریه با مشارکت ایران، سوریه، مالزی و ونزوئلا و همچنین به افتتاح پروژههای مشترک ایران و سوریه در زمینه خودروسازی و سیمان اشاره کرد. در خصوص عادیسازی روابط ایران و مصر نیز دیدارها و تلاشهای متقابلی از سوی ایران و مصر بمنظور رفع موانع و بهبود روابط سیاسی فیمابین صورت پذیرفت.
۹) توسعه همکاریهای سیاسی با مناطق مختلف دنیا:
یکی از اهداف سیاست خارجی دولت نهم، تنوع بخشی همکاریهای خارجی است. دولت تلاش کرده است که با توزیع ظرفیتهای همکاری با مناطق مختلف دنیا مانند شرق آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، حضور خود را در سطح جهان گسترش دهد.
برای روشن شدن ابعاد این سیاستها، به بخشی از فعالیتهای اجرایی دستگاه سیاست خارجی در سال ۱۳۸۶ و نیمه اول ۸۷اشاره میگردد:
الف) اروپا:
در گذشته بیش از دو سوم همکاریهای ایران با کشورهای اتحادیه اروپا بر دو یا سه کشور اروپایی متمرکز بود که دستگاه دیپلماسی کشور تلاش زیادی را برای متعادلسازی این روابط در سطح قاره اروپا به عمل آورده است. علیرغم فراز و نشیبهای موجود بخاطر موضوع هستهای و اعمال فشار آمریکا و برخی از همپیمانانش، در سال ۱۳۸۶ وزیر امور خارجه کشورمان سفرهایی را به کشورهای مختلف اروپایی مانند هلند، سوئیس، سوئد، نروژ، دانمارک، بلغارستان و پرتغال انجام داد. در این زمینه باید از حضور فعال هیات ایرانی در اجلاس جهانی اقتصاد در داووس سوئیس و کنفرانس خلع سلاح در ژنو یاد کرد. آقای متکی در حاشیه اجلاسیههای بین المللی از جمله شصت و دومین مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، مجمع جهانی اقتصاد در داووس، اجلاس کنفرانس بازسازی عراق در استانبول و کنفرانس فلسطین و لبنان در ریاض با برخی از همتایان اروپایی خود از جمله وزرای خارجه فرانسه، پرتغال، سوئد، نروژ، اسلواکی، انگلیس، آلمان، سوئیس، هلند، ایسلند و... دیدار و گفتگو کردند.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست