دائره المعارف گردشگری (15) رسانه های گردشگری

گراهام ام اس دان، برگردان کامبیز قلیخانی

رسانه‌های گردشگری شامل کانال‌هایی است که "پیام‌ها" از طریق آنها از سوی بخش‌هایی چون تورگردانان، خطوط هوایی، هتل‌ها، سازمان‌های ملی گردشگری و... به سوی گردشگران روانه می‌شوند. این رسانه‌ها را در وهله‌ی نخست می‌توان بر اساس مراحل مسافرت طبقه‌بندی کرد. در مرحله‌ی "پیش از مسافرت"، جایی که تکیه بر گریز از محیط زندگی است، پیشبرد فروش بر عهده‌ی تورگردانان است (که خارج از مقصد به سر می‌برند). در مرحله‌ی بعد یعنی هنگام مسافرت که ارتباط قبلی شکل گرفته، تمرکز بر تکرار مسافرت گردشگران است. در اینجا فرستندگان پیام معمولا داخل مقصد هستند (سازمان‌های ملی گردشگری). سپس مرحله بعد از سفر را داریم که عبارت از استقرار مجدد گردشگران در نقطه‌ی مبدأ است. جایی که گردشگرانی که از سفر بازگشته‌اند تبدیل به ترویج‌کنندگان مقصد برای گردشگران بالقوه (غالباً دوستان و بستگان) می‌شوند. از اینجا به بعد این فرایند به‌صورت یک چرخه در می‌آید. همان‌طور که گردشگری خود نیز یک الگوی تشریفاتی شامل رهاسازی، انگیزش و الحاق مجدد را دنبال می‌کند.

رسانه‌های گردشگری را می‌توان بر اساس ماهیت ارتباطشان با حواس هم طبقه‌بندی کرد (برای مثال متون و تصاویر مندرج در بروشورها با حس بینایی و یک برنامه‌ی صوتی ضبط‌شده با حس شنوایی در ارتباط هستند). برخی از آنها حتی حس چشایی لامسه و بویایی را هم به واکنش می‌طلبند. برخی هم اثرات مختلف را ترکیب کرده‌اند (تلویزیون و تصاویر ویدئویی که ارتباطات سمعی و بصری را شامل می‌شوند). در دل این طبقه‌بندی‌ها باز هم می‌توان رسانه‌های گردشگری را بر اساس منابع اصلی‌شان از هم تفکیک کرد. برای مثال رسانه‌های چاپی عمدتاً یا به‌صورت ادبی هستند (روایت‌های گردشگران)، یا به‌صورت اطلاعات (مانند گزارش‌های مندرج در روزنامه‌ها)، و رسانه‌های صوتی بر اساس تجربیات هستند (صحبت‌های دهان به دهان) یا به‌صورت اطلاعات (راهنمایان تور) و یا به‌صورت الکترونیک (برنامه‌های رادیویی که تماس‌های تلفنی شنوندگان را پخش می‌کنند).

میزان اثربخشی هر کدام از رسانه‌های گردشگری بر میزان باورپذیر بودن فرستنده پیام استوار است. برای مثال، یک آگهی قابلیت اعتماد کمتری از یک برنامه‌های مستند بی‌طرف دارد. با این همه در به حداکثر رساندن میزان باورپذیری، باید ملاحظات مربوط به هزینه را هم در نظر داشت. بی‌تردید، کم‌هزینه‌ترین و موثرترین رسانه‌ی گردشگری، ارتباطات دهان به دهان است که بررسی‌های مختلف نشان می‌دهد که متقاعدکننده‌ترین منبع برای گردشگران در هنگام انتخاب مقصد به شمار می‌رود. در عین حال جای شگفتی است که پژوهشهای کمی در این حوزه انجام شده است. همچنین شواهد رو به رشدی وجود دارد که از اهمیت فزاینده‌ی ارتباطات گردشگری در اینترنت و امکانات چندرسانه‌ای ارائه شده در آن حکایت دارد.

توضیح: دائره‌المعارف گردشگری در سال 2000 در 700 صفحه از سوی موسسه انتشاراتی راتلج و زیر نظر پروفسور جعفر جعفری منتشر شد. در این دائره‌المعارف همه اصطلاحات مرتبط با گردشگری دارای یک ذیل‌واژه هستند که توسط فردی متخصص در همان حوزه نوشته شده است. این دائره‌المعارف تاکنون چندین بار تجدید چاپ شده است. هر بار یکی از واژگان این دائره‌المعارف را ترجمه خواهیم کرد.

 

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ» 
http://www.anthropology.ir/node/21139