گام کوچک نیل آرمسترانگ

نیل آرمسترانگ نخستین انسانی که بر ماه گام نهاد چهار شهریور ۱۳۹۱ در ۸۲ سالگی دار فانی را ترک گفت او ۱۵ مرداد ۱۳۰۹ در مزرعه ای متعلق به پدربزرگش در وایاکونتا از ایالت اوهایوی آمریکا متولد شد

نیل آرمسترانگ نخستین انسانی که بر ماه گام نهاد چهار شهریور ۱۳۹۱ در ۸۲ سالگی دار فانی را ترک گفت. او ۱۵ مرداد ۱۳۰۹ در مزرعه‌ای متعلق به پدربزرگش در وایاکونتا از ایالت اوهایوی آمریکا متولد شد. پدرش استفن آرمسترانگ در یک موسسه دولتی به عنوان حسابرس کار می‌کرد و او سومین فرزند خانواده بود.

نیل از کودکی اشتیاق زیادی به پرواز داشت و کتاب‌های زیادی درباره پرواز و تاریخچه هواپیما مطالعه می‌کرد. همین علاقه بود که باعث شد در نوجوانی به عضویت یک باشگاه هوایی درآید و در شانزدهمین سالروز تولدش، گواهینامه خلبانی گرفت در حالی که هنوز گواهینامه رانندگیش را نگرفته بود.

سال ۱۳۲۶ بعد از به پایان رساندن دبیرستان، به آموزشگاه خلبانی نیروی دریایی آمریکا رفت. بین سال‌های ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۱ در جنگ کره شرکت کرد و ۷۸ ماموریت انجام داد. در جریان این جنگ یک بار هواپیمایش سرنگون شد، اما نجات یافت.

وی بعدا به زندگی غیرنظامی روی آورد و وارد دانشگاه پوردو یکی از معتبرترین مراکز آموزش هوانوردی جهان شد و سال ۱۳۳۴ آن دوره را با مدرک مهندسی هوانوردی و درجه عالی به پایان رساند. وی بعدا از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی نیز مدرک گرفت.

آرمسترانگ سال ۱۳۳۴ در مرکز تحقیقاتی لویس وابسته به ناسا به عنوان خلبان آزمایشگر مشغول کار شد و بعدا به مرکز تحقیقات پرواز ناسا (که آن وقت ایستگاه پرواز با سرعت‌های بالا نامیده می‌شد) منتقل شد.

او هفت پرواز با هواپیمای ایکس ـ ۱۵ داشت که هدفش پرواز هواپیماهای موشکی تا مرز فضا بود. موفقیت‌های او در زمینه پرواز با هواپیمای پیچیده ایکس ـ ۱۵ در ارتفاعات بالا، موقعیت فوق‌العاده‌ای برای وی به ارمغان آورد و نامش را در میان همکارانش به عنوان یکی از خلبانان طراز اول ناسا ممتاز ساخت.

در هفتمین پرواز خود با یک هواپیمای ایکس‌ـ ۱۵ در اول اردیبهشت ۱۳۴۱ توانست تا ارتفاع ۶۴ کیلومتری که مرتفع‌ترین نقطه اوج پرواز تا آن زمان بود بالا برود و به سرعتی معادل ۶۴۰۰ کیلومتر در ساعت یا تقریبا پنج برابر سرعت صوت دست یابد. وی در حالی که هواپیمایش با شتابی در حدود ۷۸‌/‌۱ کیلومتر در ثانیه پرواز می‌کرد، خود هدایت آن را با روش دستی به عهده گرفت. قرار گرفتن در چنین شتابی فشاری فوق‌العاده بر بدن خلبان وارد می‌آورد و آرمسترانگ با این کار نشان داد یک خلبان توانمند و ماهر می‌تواند در مواقع اضطراری، سفینه خود را هدایت کند.

آرمسترانگ طی سال‌های خدمت در ناسا به عنوان خلبان، جوایز و نشان‌هایی هم گرفت که ازجمله می‌توان به مدال اکتاو چاینوت اشاره کرد که هر سال از طرف این موسسه به اشخاص موثر در پیشرفت دانش هوانوردی داده می‌شود.

بی‌شک همین پرواز‌های موفق بود که باعث شد ناسا ـ سازمان فضانوردی آمریکا ـ سال ۱۳۴۱ او را به عنوان فضانورد انتخاب کند. وی در آن زمان ۴۰۰۰ ساعت پرواز با هواپیما‌های مختلف را در پرونده داشت.

در اواسط دهه ۱۳۴۰ آمریکا بشدت در زمینه فضانوردی تلاش می‌کرد تا جبران عقب‌افتادگی‌های فضایی‌اش از شوروی را دنبال کند. کندی رئیس‌جمهور وقت آمریکا قول داده بود تا پایان آن دهه نخستین انسان را بر ماه فرود آورد. به همین دلیل فضانوردان ناسا بدون اندک تاملی، مرتب با ناو‌های جمینی به فضا سفر می‌کردند تا مراحل مختلف مورد نیاز برای سفر به ماه را عملا تجربه کنند. بر همین اساس، انجام یکی از عملیات مهم یعنی ردیابی و اتصال دو ناو بر عهده نیل آرمسترانگ قرار گرفت.

۲۶ اسفند ۱۳۴۵ موشک اطلس با یک محموله به اسم آجنا که در حقیقت هدف اتصال محسوب می‌شد به فضا پرتاب شد. حدود دو ساعت بعد سفینه جمینی ـ ۸ به سرنشینی نیل آرمسترانگ و دیوید اسکات راهی مدار شد. فضانوردان ناو هدف را به خوبی ردیابی کرده و به آن نزدیک شدند. آرمسترانگ توانست با مهارت جمینی ـ ۸ را به سفینه بدون سرنشین آجنا متصل سازد، اما درست پس از اتصال، ناگهان چرخشی غیرطبیعی به وجود آمد. آرمسترانگ با خونسردی و کاردانی توانست بر اوضاع مسلط شود و سفینه را در موقعیت متعادل قرار دهد، اما به هر حال به کار افتادن بی‌موقع موشک باعث پایین آمدن ذخیره سوخت سفینه شد و مرکز هدایت پرواز با توجه به وضعیت اضطراری پیش آمده، به فضانوردان دستور داد به زمین باز گردند.

جمینی ـ ۸ به دلیل یک مشکل فنی در رایانه، از مسیر اصلی منحرف و در فاصله دو کیلومتری محل پیش‌بینی شده فرود آمد و گروه نجات پس از سه ساعت جستجو آنها را یافتند و به کمکشان رفتند.

با این سفر، نام نیل آرمسترانگ به عنوان بیست و چهارمین فضانورد جهان و سیزدهمین فضانورد ‏آمریکا به ثبت رسید.

مدتی پس از این سفر، آرمسترانگ برای نخستین سفر انسان به ماه انتخاب شد. برای آموزش کار با ناوچه مه‌نشین، دستگاه پروازی مخصوصی طراحی شده بود که کیهان‌نوردان با آن آموزش می‌دیدند و به اختصار «ال.ال.ار.وی» نامیده می‌شد.

۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۷ آرمسترانگ در پایگاه هوایی آرلینگتن تگزاس مشغول تمرین با ال.ال.ار.وی بود که دستگاه، نقص فنی پیدا کرد و در چند صدمتری زمین، از هدایت او سر باز زد ولی چند دقیقه قبل از این که سفینه به زمین اصابت کند، آرمسترانگ با خونسردی خود را به خارج پرت کرد و سالم به زمین نشست. اگر هوشیاری و تسلط آرمسترانگ نبود، قطعا شخص دیگری سال بعد به جای او بر ماه قدم می‌گذاشت.

پس از انتخاب او و دو همراهش یعنی ادوین آلدرین و مایکل کالینز برای سفر با آپولو ـ ۱۱، آنها تمرین‌های دشواری را آغاز کردند که تقریبا پنج برابر طول مدت سفرشان به ماه بود. سفر تاریخی او تیر ۱۳۴۶ به ماه، نقطه عطفی در تلاش‌های انسان برای تسخیر فضا بشمار می‌رود و نامش را برای همیشه جاودانه ساخت.

وی حدود یک سال بعد از سفر به ماه، از فضانوردی کناره‌گیری کرد و سال‌ها سمت‌های استادی دانشگاه، عضو هیات مدیره و مدیریت چند شرکت دولتی و خصوصی را بر عهده داشت.

او و همسرش یک دختر داشتند که در خردسالی مرد و دو پسر که در زمان سفر او به ماه ۱۲ ساله و شش ساله بودند.

● مهم‌ترین لحظات پرواز تاریخی آپولو ۱۱

۲۵ تیر ۱۳۴۸: ساعت ۱۷/۲ (تمام زمان‌ها در این نوشته بوقت تهران است.) سفینه آپولو با یک موشک ساترن ـ ۵ از مرکز فضایی کندی در فلوریدا به فضا پرتاب شد.

هدف از این پرتاب فرود انسان در ماه و برگشت به زمین بود. سفینه مزبور شامل بخش فرماندهی به اسم «کلمبیا» و ناوچه مه‌نشین به نام «عقاب» می‌شد.

۲۶ تیر ۱۳۴۸: ساعت ۰۴/۴۶ ـ موتور اصلی در نیمه راه سفر، برای اصلاح مسیر سفینه به مدت کوتاهی روشن شد.

۲۸ تیر ۱۳۴۸: ساعت ۲۰/۳۳ به وقت تهران ـ سفینه برای اولین بار به پشت ماه رفت و در نتیجه به طور موقت رابطه‌اش با زمین قطع شد.

ساعت ۲۰/۴۲ ـ سفینه وارد مدار ماه شد.

ساعت ۲۱/۰۶ ـ با عبور سفینه از پشت ماه ارتباط با زمین مجددا برقرار شد.

۲۹ تیر ۱۳۴۸: ساعت ۰۲/۳۶ ـ آرمسترانگ و آلدرین وارد عقاب می‌شوند تا آن را بازرسی کنند.

ساعت ۲۱/۱۸ ـ عقاب از کلمبیا جدا می‌شود و آرمسترانگ گزارش می‌دهد: «عقاب بال گرفته است.»

ساعت ۲۳/۴۸ ـ عقاب حامل آرمسترانگ و آلدرین بر ماه می‌نشیند و آرمسترانگ گزارش می‌دهد: «عقاب فرود آمده است.»

۳۰ تیر ۱۳۴۸: ساعت ۰۶/۲۶ ـ آرمسترانگ قدم بر سطح ماه می‌گذارد و عنوان نخستین بشر بر سطح ماه را از آن خود می‌کند. او می‌گوید: «این گام کوچکی برای یک انسان ولی یک جهش عظیمی است برای بشریت.» تلویزیون این صحنه‌ها را به نظر میلیونها نفر از مردم روی زمین می‌رساند. حدود ۱۸ دقیقه بعد آلدرین هم به او پیوست.

آرمسترانگ و آلدرین دو ساعت و ۳۲ دقیقه بیرون از ناوچه خود و در سطح ماه فعالیت داشتند. آنها ضمن بررسی و عکسبرداری از سطح ماه، به نصب دوربین تلویزیون و منعکس‌کننده تشعشعات لیزری و ورقه آلومینیومی جهت گرفتن ذرات باد خورشید در ماه پرداختند و بیست و دو و نیم کیلوگرم نمونه‌های خاک کره ماه را نیز جمع‌آوری کرده و به ناوچه مه‌نشین برگشتند.

ساعت ۲۱/۲۳ ـ ناوچه مه‌نشین سطح ماه را به مقصد مدار این کره ترک کرد.

۳۱ تیر ۱۳۴۸: ساعت ۰۱/۰۵ به وقت تهران ـ ناوچه مه‌نشین به سفینه اصلی یعنی کلمبیا پیوست. این کار در ارتفاع ۱۱۰ کیلومتری از سطح ماه انجام گرفت.

ساعت ۰۸/۲۷ ـ موشک کلمبیا برای بازگشت به زمین آتش شد.

ساعت ۲۳/۳۲ ـ اصلاح مسیر برای بازگشت به زمین.

۲ مرداد ۱۳۴۸: ساعت ۲۰/۲۰ ـ فرود بخش سرنشین‌دار آپولو ـ ۱۱ در اقیانوس آرام، پایان ماموریت پرواز فضانوردان آپولو ـ ۱۱.

● مقایسه موشک بالابرنده ناو جمینی و ساترن ـ ۵

در جریان راهپیمایی آرمسترانگ و آلدرین بر سطح ماه، دوربین عکاسی روی لباس آرمسترانگ نصب بود. به همین دلیل بجز تصاویر تلویزیونی از آرمسترانگ عکسی در ماه وجود ندارد، اما بسیاری از مطبوعات جهان عکس‌های برداشته شده توسط آرمسترانگ از آلدرین را به عنوان عکس‌های آرمسترانگ معرفی می‌کنند.

چند سال قبل یکی از نشریات علمی در ایران، عکس پایین آمدن آلدرین از نردبان مه‌نشین را به عنوان نخستین گام نهادن آرمسترانگ در ماه معرفی کرده بود.

به سردبیر آن نشریه که از دوستان من بود تلفن زدم و تذکر دادم. با خنده جواب داد: سیروس جان تو را به خدا غیر از تو و آرمسترانگ کی خبر دارد این عکس اوست یا آلدرین!

سیروس برزو