وام های طرح زودبازده به نام اشتغال, به كام بیكاری

بحث اعطای وام به طرح های اقتصادی زودبازده از سال ۸۴ قوت گرفت تقاضاكنندگان این وام ها به سوی بانك ها هجوم بردند و آنها كه می توانستند وام خود را دریافت كردند و كسانی كه شرایط مطلوب دریافت را نداشتند, همچنان در صف انتظار به سر می برند

تمام مشكل در حد یك بند است. دولت طرحی را تصویب كرد كه به موجب آن افراد حقیقی و حقوقی برای ایجاد طر‌ح‌های زودبازده‌می‌توانند وام‌های چند میلیاردی از سیستم بانكی دریافت كنند. به دلیل عدم وجود قوانین و نهاد‌های نظارتی مبالغ هنگفت در جاهایی غیر از طرح‌های اقتصادی مولد سرمایه‌گذاری می‌شود. گفته می‌شود یكی از مصارف این وام‌ها در بخش مسكن است و یكی از علل فاجعه به وجود آمده در بخش ساختمان ورود این نوع نقدینگی‌ها است.

این اعتقاد بسیاری از فعالا‌ن اقتصادی و نمایندگان مجلس است كه اجرای برخی برنامه‌های اقتصادی مثل اعطای وام برای طرح‌های زودبازده دردی را دوا نمی‌كند اما در آن سوی میدان دولت بر موضع خود پافشاری می‌كند و معتقد است با اجرای این طرح نه تنها می‌توان تولید را افزایش داد بلكه موجب شكوفایی اقتصاد شد و می‌توان نرخ بیكاری را هم پایین آورد و اشتغال پایدار ایجاد كرد.

بحث اعطای وام به طرح‌های اقتصادی زودبازده از سال ۸۴ قوت گرفت. تقاضاكنندگان این وام‌ها به سوی بانك‌ها هجوم بردند و آنها كه می‌توانستند وام خود را دریافت كردند و كسانی كه شرایط مطلوب دریافت را نداشتند، همچنان در صف انتظار به سر می‌برند. بی‌برنامگی‌ها و عدم انسجام كافی سبب شد تا طرحی كه هدف اصلی‌اش اشتغال بود در میانه راه باز بماند و افراد زیادی را با عنوان منتقد همراه خود سازد.

دی ماه سال گذشته بود كه عباس رجایی نماینده مردم اراك و رئیس فراكسیون اشتغال و كارآفرینی به رقم ۱۸ هزار میلیارد تومانی اشاره كرد كه برای پرداخت تسهیلا‌ت زودبازده اشتغالزا در اختیار بانك‌‌ها قرار گرفت اما بانك‌‌ها همكاری مناسبی نداشتند، چون با این رقم می‌شد بیش از یك میلیون فرصت شغلی در كشور ایجاد كرد.

با این حال، هدف اصلی طرح ایجاد بنگاه‌های كوچك و زودبازده بود ولی تعداد زیادی از متقاضیان، وام‌های كلا‌ن را در اموری به غیر از بنگاه‌های اقتصادی استفاده كرده‌اند. در حالی كه بانك‌های دولتی و بانك مركزی از سیاست خود دفاع می‌كنند، رئیس كمیسیون صنایع و معادن مجلس با ابراز نگرانی از نتایج طرح‌های بنگاه‌های كوچك و زودبازده، گفت: به دلیل فقدان نظارت جدی و دقیق هیچ بعید نیست مبالغ دریافتی از سوی متقاضیان طرح‌های بنگاه‌های كوچك و زودبازده، در بخش مسكن سرمایه‌گذاری شده باشد.

سیدحسین‌هاشمی اعلا‌م می‌كند كه جلساتی با وزرای كار و صنایع داشته است و از آنان درخواست كرده تا مبالغ تخصیص یافته به طرح‌بنگاه‌های كوچك و زودبازده را به كارخانجاتی اختصاص دهند كه با حداقل ظرفیت فعالیت می‌كنند. وی علت درخواست را این گونه بیان می‌كند: با یكی دو میلیارد تومان فقط می‌توان كارگاه ساخت.

حاصل سال‌ها تجربه و میلیاردها تومان سرمایه‌گذاری از ركود خارج می‌شود.

داوود دانش جعفری كه به‌تازگی همراه رئیس جمهور به كرمان سفر كرده بود، گفت: طرح‌های زودبازده نتایج خوبی در اقتصاد كشور دارند اما باید در اجرای طرح‌ها مواظب باشیم كه اقتصاد كشور ورشكسته نشود و طرح‌هایی را ارجاع دهیم كه كوچك و با بازده اقتصادی خوب باشند، ولی بلا‌فاصله روابط عمومی وزارت اقتصاد این صحبت‌ها را تكذیب كرد. در این جوابیه آمده است: همان گونه كه در متن خبر مذكور به نقل از وزیر امور اقتصادی و دارایی در حاشیه سفر به كرمان تصریح شده است، دكتر دانش جعفری با تأكید بر آثار و نتایج مثبت طرح‌های زودبازده بر اقتصاد كشور، اجرای این طرح‌ها را از ابتكارات مؤثر دولت در جهت رفع مشكلا‌ت جوانان و افراد جویای كار دانسته كه می‌تواند به شكوفایی اقتصاد، مردم و دولت منتهی شود. لذا چگونه ممكن است علی رغم نظر مثبت در خصوص ماهیت اجرای این طرح‌ها، در جای دیگر ایشان عنوان كرده باشند كه: < اقتصاد كشور ممكن است به دلیل اجرای طرح‌های زودبازده ورشكسته شود>؟! بی تردید استنباط چنین تیتری از سوی تهیه كننده خبر فاقد هرگونه منطق و استدلا‌ل عقلی است.

به‌نظر می‌رسد طرح‌های زودبازده حتی نتوانسته درون دولت نیز اجماعی قابل ملا‌حظه را به وجود آورد.

به هر حال چه وزیر این صحبت‌های انتقادی را داشته باشد یا نه، همچنان تعداد منتقدان طرح رو به افزایش است. غلا‌محسین مظفری، عضو كمیسیون برنامه و بودجه مجلس یكی از منتقدان طرح است. او با بیان این نكته كه بخش زیادی از مبالغ اختصاص یافته به بنگاه‌های زودبازده با وجودی كه با تشكیل پرونده از سوی متقاضیان در كار گروه اشتغال، درخواست ۲ میلیارد تومان كرده بودند ولی این عدد به راحتی از سوی برخی متصدیان به پنج میلیارد تومان افزایش ‌یافت، افزود: روندی كه دولت در پرداخت تسهیلا‌ت به بنگاه‌های زودبازده آغاز كرده است در نهایت موجب ورشكستگی بانك‌ها می‌شود. مدیران عامل بانك‌ها و رئیس‌كل بانك مركزی به خوبی می‌دانند كه در سراشیبی ورشكستگی قرار دارند ولی باز سكوت می‌كنند.

انگار دولت هم خطر اعطای این وام‌ها و افزایش حجم نقدینگی در كشور را حس كرده است. شاید دولت خود می‌داند كه این كارها راه به جایی نمی‌برد و تنها به افزایش حجم نقدینگی موجود در كشور كمك می‌كند. هنوز كسانی هستند كه به این طرح با دیده شك نگاه می‌كنند.

مخبر كمیسیون اقتصادی مجلس نیز دلیل تاثیرگذار نبودن طرح‌های زودبازده در كشور را وجود تفاوت‌ها و سیاست‌های متعدد در پرداخت وام‌ها می‌داند. سیدكاظم دلخوش افزود: دولت تاكنون در قبال تزریق این وام‌ها پاسخی ارائه نكرده است در حالی كه بخشی از این پول به درستی و بخش دیگری نادرست جذب شده است. متاسفانه با وضع كنونی اقتصاد، هر پولی كه به جامعه تزریق می‌شود به رشد نقدینگی دامن می‌زند و در نتیجه سبب كمرنگ شدن اثرگذاری اقدام دولت برای راه‌اندازی بنگاه‌های زودبازده می‌شود.

اما داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود. زیرا طراحان نیز لب به انتقاد گشوده‌اند و از عدم نظارت‌های صحیح گله دارند. حسن سبحانی نماینده مردم دامغان اعتقاد دارد ایده طرح ضربتی اشتغال ایده درستی بود ولی به دلیل فقدان نظارت درست، به انحراف رفت.

دولت در میان شكایت‌های مردم و نمایندگان موضع سكوت را در پی گرفته است و به اعطای وام‌ها و افزایش نقدینگی موجود در كشور با سیاست‌های دستوری ادامه می‌دهد. وزیر كار می‌گوید: در سال گذشته بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان قرارداد برای تشكیل بنگاه‌های زودبازده منعقد شد كه از این میزان، ۸ هزارمیلیارد تومان آن به متقاضیان پرداخت شده است.

جهرمی می‌افزاید: تاكنون حدود ۴۰ درصد ازبنگاه‌های زود بازده توانسته‌اند با بانك‌ها قرارداد منعقد كرده و ۳۵ درصد آنها نیز اعتباردریافت كرده‌اند.‌در مجموع و از زمان راه‌اندازی این میزان بنگاه‌های زود بازده ۶۵۰ هزار اشتغال دراین واحدها ایجاد می‌شود.

در سال گذشته ۷۰۰ هزار طرح بنگاه‌های زودبازده به بانك‌ها ارائه شده كه از این میزان فقط ۶۳ تا ۶۴ هزار طرح مورد تایید قرار نگرفته و حدود ۳۰ درصد نیزهنوز بررسی نشده است. به گفته وی مجموعه كل اشتغال جدید در راستای اجرای ۷۰۰هزار طرح بنگاه‌های زود بازده،‌بیش از یك میلیون و ۹۰۰ هزار نفر خواهد بود.

معاون وزارت صنایع و معادن نیز آماری از مبالغ تسهیلا‌ت اختصاص یافته برای طرح بنگاه‌های زودبازده اعلا‌م كرده است. محمدرضا مجیدی ابتدای سال گفت: برای اجرای طرح‌های زودبازده امسال ۳۵۰‌ هزار میلیارد ریال تسهیلا‌ت اختصاص یافته است. بیش از ۵۰ ‌درصد این تسهیلا‌ت به بخش صنعت و معدن اختصاص می‌یابد.

درحالی كه نه آمار مشخصی از میزان اشتغال ایجاد شده توسط طرح و نه میزان اعتبارات اختصاص یافته مشخص شده است، بسیاری زنگ خطر را برای شكست طرح و افزایش نقدینگی به دنبال آن به صدا درآورده‌اند.

رسول صدیقی‌بنابی، عضو كمیسیون برنامه و بودجه مجلس می‌گوید: دادن وام‌های زودبازده بسیار خوب است ولی به شرط آن كه منجر به اشتغال‌زایی شود. در غیر این صورت فرد بیكاری كه درآمدی ندارد قادر به بازپرداخت وام دریافتی نخواهد بود و چه بسا او را به یك بیكار بدهكار هم تبدیل كنیم. در حال حاضر بیشتر كسانی كه وام‌های زودبازده را دریافت كرده‌اند آن را در كارهای غیرمولد به كار گرفته‌اند؛ به نحوی كه گزارش‌ها حاكی از آن است كه عمده وام‌های دریافتی در جهت نیازهای غیرضروری زندگی صرف شده و اشتغال‌زایی را به دنبال نداشته است.