بیماری‌های مخل رشد

▪ کم‌کاری تیروئید: سال‌هاست که کم‌کاری مادرزادی تیروئید به عنوان یکی از عوامل کندذهنی مورد توجه است و نوزادان در روزهای اول تولد ‌باید آزمایش تیروئید را انجام دهند. بیماری …

کم‌کاری تیروئید:

سال‌هاست که کم‌کاری مادرزادی تیروئید به عنوان یکی از عوامل کندذهنی مورد توجه است و نوزادان در روزهای اول تولد ‌باید آزمایش تیروئید را انجام دهند. بیماری کم‌کاری تیروئید ممکن است چند سال پس از تولد و به صورت اکتسابی شروع شود. کوتاهی قد یکی از نشانه‌های مهم کم‌کاری تیروئید است که در کنار علامت‌هایی مثل خواب‌آلودگی، خستگی مفرط، پف‌آلود بودن و کندذهنی می‌تواند توجه والدین و پزشکان را به احتمال وجود این بیماری معطوف کند. آنچه اهمیت دارد این است که تشخیص به‌موقع و درمان این بیماری اگر قبل از بسته شدن صفحه رشد استخوانی صورت گیرد، باعث برگشت قد به حالت نرمال می‌شود. درمان این بیماری مصرف قرص‌های لووتیروکسین است.

راشیتیسم:

در گذشته‌ای نه‌چندان دور کمبود شدید ویتامین Dاز دلایل رایج کوتاهی قد در کودکان ایرانی بوده است. اکنون با بهبود تغذیه و مصرف عمومی‌ قطره ویتامین D شیوع این بیماری کمتر شده است. متاسفانه زندگی شهری بسیاری از کودکان را از تابش نور خورشید محروم ساخته و به این ترتیب بیماری راشیتیسم کماکان تهدیدی برای کودکان محسوب می‌شود. علامت‌های دیگر این بیماری علاوه بر کندی رشد، قوسی شدن پاها و برجسته شدن کناره‌های استخوان جناغ است. نکته‌ای که در این مبحث ‌باید گوشزد شود این که تبلیغات شرکت‌های دارویی تولیدکننده ضدآفتاب‌ها مبنی بر ضررهای نور آفتاب تا حدود زبادی مبالغه است و اگر کودکان روزانه حدود ۲۰ دقیقه با پوشش کم در معرض آفتاب قرار گیرند برای تامین ویتامین D کفایت می‌کند. البته بیماری راشیتیسم بجز کمبود ویتامین علت‌های دیگری نیز دارد، از جمله انواع بیماری‌های مادرزادی که مانع اثر ویتامین D می‌شوند. درمان به موقع راشیتیسم به هر دلیلی چندان سخت نیست و می‌توان با مصرف کلسیم و ویتامین D از عوارض بیماری‌ای مثل کوتاهی قد جلوگیری کرد.

بیماری ترنر:

کوتاهی قد از شایع‌ترین علامت‌های سندرم ترنر است. این بیماری کروموزومی‌ در اثر کمبود یک کروموزوم X در دختران ایجاد می‌شود. از دیگر علائم این سندرم وجود پره در دو طرف گردن، پاهای قوس‌دار و تاخیر در بلوغ است. این کودکان خیلی کند رشد می‌کنند و هرچه سنشان بیشتر می‌شود کوتاهی قدشان نسبت به همسن و سالانشان تظاهر بیشتری می‌یابد. به طور معمول این دختران در سنین ۱۴ تا ۱۶ سالگی به خاطر ظاهر نشدن علائم بلوغ نزد پزشکان می‌روند. این نکته اهمیت دارد که شروع درمان با هورمون رشد در این دسته از کودکان تاثیر مهمی ‌در جبران کوتاهی آنان دارد بخصوص این‌که این کودکان چون بلوغ دیرتری دارند تا سنین بالاتری به درمان با هورمون رشد جواب می‌دهند.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی