شنبه, ۶ بهمن, ۱۴۰۳ / 25 January, 2025
تجرد خیال در حکمت متعالیه
یکی از مهم‌ترین مسائل حوزه فلسفه و عرفان اسلامی مسأله خیال است زیرا عالم خیال در عرفان شاهراه کشف و شهود و در فلسفه حدفاصل میان عالم مجردات و عالم ناسوت است.
کتاب «تجرد خیال در حکمت متعالیه» نوشته دکتر مریم صانع‌پور در سال جاری توسط انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا در ۶ فصل و ۱۹۸ صفحه گردآوری شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. نویسنده در این اثر به شرح نقش اساسی تجرد خیال در حکمت متعالیه پرداخته است. فصل نخست با عنوان « پیشینه نظریه خیال در آراء ابن‌عربی» عالم خیال را مطابق با دیدگاه واضع آن یعنی ابن‌عربی به صورت اجمالی مورد بررسی قرار داده است.
«پیش‌گفتاری درباره نظریه خیال در آراء ملاصدرا» عنوان فصل دوم کتاب است. وی از تاثیرپذیران عرفان نظری ابن‌عربی است و نظریه خیال ابن‌عربی چه در قوس نزولی و چه در قوس صعودی به عنوان نقش اساسی قوه تخیله در تفکر فلسفی و عقلانی مورد توجه صدرالمتألهین بوده است لذا در این فصل اصول اندیشه وی مطرح می‌شود تا جایگاه تجرد خیال در منظومه فکری او مشخص شود.
در فصل سوم نویسنده به خیال در قوس نزول و سیر وجودی نفس‌الرحمن، عماء و اعیان ثابته به عنوان عناصر علم باری تعالی و مقدمات بالفعل عالم هستی پرداخته است. بامطالعه این فصل چنین به نظر می‌رسد آرای ملاصدرا در مورد نفس رحمان، عماء و اعیان ثابته تبیین استدلالی و عقلی نظرات ابن‌عربی است و اختلافی در موضوع مربوطه میان دو نظریه پرداز مشاهده نمی‌شود.
نفس انسان به عنوان موضوع سیر معرفت‌شناسانه در قوس صعود بررسی می‌شود و قوه تخیل نفس، مرکبی تلقی می‌گردد که قادر است راکبش را از شأن مادی و جسمانی تا اعلاعلیین صفات و اسماء پروردگار ارتقاء دهد و به همین سبب در فصل مزبور ماهیت و عملکرد و جایگاه تخیل مورد تحقیق قرار می‌گیرد.
«نقش تجرد خیال در گشودن معضلات فلسفی» فصل پنجم کتاب را به خود اختصاص می‌دهد. ملاصدرا با استفاده از نظریه خیال سعی کرد تا برخی شبهات وارد بر فلسفه اسلامی را مرتفع نماید. طبق نظریه وی قوه خیال در قوس صعود مانند عالم خیال در قوس نزول، دربرگیرنده اضداد است و همان‌گونه که سیر وجودی از حضرت احدیت به عالم کثرات بدون وساطت عالم خیال و صور مثالی ممکن نیست صعود معرفت‌شناسانه انسان از عالم تکثرات مادی به عالم معنا و معرفت متعالی نیز نیازمند طریقت خیال است و بدین ترتیب مشکلاتی از قبیل صدور کثیر از واحد در قوس نزول، آگاهی کثیر به واحد در قوس صعود، وجود ذهنی، وجود برزخی، معاد جسمانی، شبهه آکل و مأکول و حرکت جوهری به وسیله خیال مجرد برطرف می‌شود.
بر اساس فصل ششم این کتاب با کنکاش در نظریه عقل و حکمت متعالی ملاصدرا قرابت عقل و عرفان را تبیین میکند.
در نتیجه می‌توان گفت فلسفه صدرالمتألهین مجموعه‌ای استدلالی، عقلانی و عرفانی است که غنا و تکامل نظریه عرفانی ابن‌عربی را موجب شده است.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست