آیا فشارها بر ایران كاهش خواهد یافت

پیروزی شیعیان در انتخابات عراق, احتمالاً تلاش های آمریكا برای اعمال فشار بر ایران برای كنار گذاشتن برنامه هسته ای را با مشكل مواجه خواهد كرد

ائتلاف عراق متحد كه اكثریت آرا را در این انتخابات به خود اختصاص داده است، از دو حزب سیاسی تشكیل شده كه در ایران ریشه دارند و بسیاری از اعضای آن نیز روابط نزدیكی با همسایه دیرینه خود دارند. یكی از این احزاب، مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق است كه شاخه نظامی آن توسط نیروهای ایرانی آموزش دیده اند و دعوه، حزب اسلامی دیگر عراق نیز كه اكثر فهرست انتخاب شدگان را دربر می گیرد در تهران، پایگاه محكمی دارد.موفقیت آنها در این انتخابات، به انتخاب نخست وزیر آینده عراق از میان همین دو گروه منجر خواهد شد.اعضای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و حزب دعوه تأكید می كنند كه وابستگی خاصی به ایران ندارند اما در عین حال، یك سیاستمداراز ائتلاف عراق متحد به آمریكا هشدار داده است كه گروه های عراقی برای كمك به آمریكا یا متحدانش برای حمله احتمالی به مراكز هسته ای ایران، وارد عمل نخواهند شد.جلال الدین صغیر، یك عضو مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در این خصوص می گوید: «در سطح دولتی، ما هیچ نقشی در روابط ایران و آمریكا نداریم. اما در سطح مردمی، ما همواره برای مقابله با هر تجاوزی حاضریم.»ایجاد دولت منتخب شیعه در بغداد، قدرت مانور زیادی به ایران می دهد تا ایران در مقابل اتحادیه اروپا و آمریكا و برای حفظ حق غنی سازی اورانیوم برای مقاصد صلح آمیز، قد علم كند. ایران، شیعیان عراق را متحدان خود می داند و در زمان پیش از انتخابات عراق نیز از طریق تلویزیون ایران از تبعه عراق برای شركت در انتخابات دعوت می كرد.جواد الملكی یك عضو حزب دعوه نیز می گوید: «ما امیدواریم مشكلات ایران و آمریكا به مرحله نظامی نرسد. ما امیدواریم نقشمان به یك حلال مشكل تبدیل شود و خواهان مداخله نیستیم. زیرا به اندازه كافی در عراق، مشكل داریم.» این در حالی است كه مقامات آمریكایی ادعا می كردند ایران در عرصه سیاسی عراق، مداخله می كند و دولت ایران نیز این ادعا را رد می كند. از سوی دیگر، خبرگزاری آسوشیتدپرس ضمن اشاره به نتایج انتخابات عراق و پیروزی شیعیان نوشته است: وقتی دولت آمریكا تصمیم به حمله به عراق گرفت، خواهان انتقال قدرت به یك دولت سكولار بود كه درست در نقطه مخالف حكومت دینی ایران و منافع منطقه ای آن قرار گیرد.اما پس از مداخله نظامی آمریكا در عراق، مردم این كشور، دولتی را انتخاب كردند كه یك پایگاه مذهبی محكم و روابطی با كشور همسایه اش ایران دارد اما این آخرین چیزی بود كه دولت بوش خواهان آن بود.هزاران نفر از اعضای حزب ائتلاف متحد عراق كه حدود نیمی از هشت و نیم میلیون رأی را به خود اختصاص داده اند، سال ها در ایران به سر برده اند و حتی حزب متحد كردستان به رهبری جلال طالبانی نیز، پایگاه مستحكمی در ایران دارد.جوان كول، كارشناس مسائل عراق در دانشگاه میشیگان در این خصوص می گوید: «دولت عراق، روابط خوبی با ایران خواهد داشت. موفقیت كردها هم این نظریه را تقویت می كند. اما از لحاظ ژئوپلیتیك منطقه ای، این نتیجه ای نبود كه آمریكا می خواست.» رامی خوری، تحلیلگر عرب و سردبیر روزنامه دیلی استار لبنان هم می گوید: «ایده آمریكا مبنی بر ایجاد سریع یك دولت باثبات، حامی آمریكا و حامی اسرائیل در عراق، هرگز به اجرا درنیامد. اكثر فرضیه های نومحافظه كاران در مورد آینده عراق، اشتباه از آب درآمده است.» نكته دیگر آن است كه برای چندین دهه، دولت های جمهوریخواه و دموكرات آمریكا، سعی كرده بودند بغداد و تهران را در مقابل یكدیگر قرار دهند تا اطمینان حاصل كنند هیچ یك از آنان به غول منطقه ای تبدیل نشود و منافع آمریكا را در شیخ نشین های خلیج فارس، مورد تهدید قرار ندهد.كول در عین حال می افزاید عراق و ایران در مورد مسائل بسیاری، مواضع مشترك خواهند داشت كه از جمله آنها می توان به قیمت نفت یا سیاست آمریكا در مورد ایران اشاره كرد.وی می گوید: «اگر سه سال پیش، آمریكا تصمیم می گرفت كه به ایران حمله كند، دولت عراق، خوشحال می شد اما اكنون حمله به ایران می تواند اعتراضات گسترده بغداد را به دنبال داشته باشد.»در مقابل، دموكرات های سكولار عراق كه از سوی دولت بوش هم حمایت می شدند در انتخابات، پیروز نشدند. بوش در نطق سالانه خود در سال گذشته، عدنان پاچه چی یك سیاستمدار سنی مذهب و رئیس شورای حكومتی عراق را مورد اشاره قرار داده بود اما گروه آنها هیچ كرسی را در مجمع ملی عراق به دست نیاورد. لیست ایاد علاوی نخست وزیر فعلی عراق هم كه در زمان سپری كردن تبعید از عراق، مورد حمایت سیا قرار داشت، در مقام سوم منتخبان قرار گرفته است. او جلسه مشتركی با كنگره در ماه سپتامبر داشت كه نشانه حمایت دولت آمریكا از وی بود اما اكنون، دولت آمریكا تنها امیدوار است علاوی حداقل بتواند به عنوان نامزد رهبری عراق مطرح باشد.لری دایموند از دانشگاه استانفورد هم كه مشاور دولت آمریكا در اشغال عراق بوده می گوید: «بازندگان بزرگ این انتخابات، لیبرال ها بودند. سه چهارم كرسی های مجلس ملی، به دو حزب اختصاص یافته و این اندكی نگران كننده است.»از سوی دیگر، عادل عبدل مهدی كه از نامزدهای احتمالی نخست وزیری خواهد بود در مصاحبه با سی.ان.ان گفته است كه «ما خواهان یك دولت شیعه یا اسلامی نیستیم. ما برای یك دولت دموكراتیك تلاش می كنیم و این انتخاب ماست.» خوری نیز می افزاید: «این فرضیه وجود دارد كه دولت جدید به ایران نزدیك خواهد بود یا تحت تأثیر ایران قرار خواهد گرفت. اما هیچ كس نمی داند چه مرزی بین هویت مذهبی شیعیان و هویت ملی و عراقی آنان وجود خواهد داشت.»آیت الله العظمی سیستانی، روحانی ایرانی الاصل عراق، پیشتر خواهان حضور مردم عراق در انتخابات شده بود.اكنون، سوال بزرگ برای تحلیلگران سیاسی این است كه انتخابات عراق، موجب ایجاد چه وضعیتی در ایران خواهد شد؟ آیا فشارها بر ایران افزایش می یابد یا حضور شیعیان در عراق، به كاهش فشارها بر ایران كمك خواهد كرد؟