متاسفم, این جنگ در هیچ جایی ثبت نشده است

نگاهی به نمایش «دو لیتر در دو لیتر صلح»

نمایش «دو لیتر در دو لیتر صلح» در حالی به عنوان برترین اثر نمایشی در بخش بین الملل جشنواره سی ام تئاتر فجر برگزیده شد که در آن، دفاع مقدس بطور کلی به سخره گرفته شده و اصلا رنگ و بویی از تفکیک دفاع در برابر هجوم و جنگ بخاطر هوای نفس در میان نیست، بلکه مسئله جنگ را بطور کلی به چالش فلسفی کشانیده. البته در اینکه جنگ مذموم و مخرب است حرفی نیست ولی اینکه ما کدامین نوع از جنگ را مذموم بدانیم نیز شرط است، آیا واقعا همه جنگ ها را کلهم اجمعین باید مذموم دانست و نباید در تفکیک آنها هشیاری بخرج داد؟

مسلم بدانید که آیندگان راجع به این نوع از قضاوت های ما خواهند پرسید و نخستین سوال آنها از ما این خواهد بود که اگر شما جنگ را کلا قابل دفاع نمی دانید چرا دفاع هشت ساله را مقدس دانسته و آن را تقدیس می کنید؟

حمیدرضا آذرنگ که امسال نیز جایزه متن نمایشی در جشنواره را بخود اختصاص داد، خود فرزند آبادان است. آری بچه آبادان است و همراه و همگام با آبادانی ها و خرمشهری ها سختی های بسیاری کشیده و اتفاقا نخستین جایزه و تقدیر خود را از اعتنا و طرح منطقی مسئله دفاع مقدس در جشنواره های پیشین فجر بخود اختصاص داد. حال باید پرسید که چه می شود و چه اتفاقی رخ می دهد که بعد از یک دهه، از دیدگاه آذرنگ شهدای جنگ ما می شوند رفتگان! و دفاع مقدس ما از تاریخ آینده حذف شده و جنگ ما می شود نفسانی و اسبابی سرگرمی زا برای بعضی از انسان ها؟!

این در حالی است که در جشنواره فیلم فجر امسال اگر آبرو و اعتباری رقم خورد، حاصل تلاش هنرمندان حزب اللهی و موضوعات انقلابی و دفاع مقدسی بود، وگرنه فیلم های ضد ارزشی و توهین آمیز به سینمای ما و جشنواره فجر لطمه زدند.

این ها در زمانی اتفاق می افتد که حضور مردم در راهپیمایی ۲۲ بهمن امسال خیره کننده بوده و دشمنان جهانی از زور اینکه حرفی برای گفتن نداشتند، سکوت را برگزیدند. براستی چرا همواره باید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی این موضوع را در جشنواره ها بعنوان گله مطرح کند و از هنرمندان بخواهد که سهم ادا ناشده این مردمان را بر صحنه های تئاتر و بر پرده های سینما بدرستی ادا کنند؟! آیا حق دفاع مقدسی که مردم ما هنوز که هنوز است در آن حضور دارند (روزگاری در برابر حمله نظامی و امروز در مقابله با تهاجم فرهنگی و تحریم) همین است؟ آیا هنرمندان ما عمق دشمنی استکبار با ملت ایران را نمی بینند که برای انتقام گیری از این مردم دانشمندان ما را به شهادت می رسانند؟ آیا آذرنگ ها و امثال وی موظف نیستند با قدری تأمل و خردورزی سراغ جنگ و دفاع مقدس بیایند؟

آذرنگ بعد از گرفتن جایزه برای نمایش «این کدوم پنجشنبه است؟» این روند را طی کرد و در «خنکای ختم خاطره» حتی اعتراض همشهری های آبادانی خود را نیز برانگیخت و بعد از آن در نمایش «دو متر در دو متر جنگ» نگاه ضد مقاومت را شدت بخشید و این بار «دو لیتر در دو لیتر صلح» که به مراتب تاسف برانگیز تر است!

نمایش در فضایی نیمه تاریک آغاز می شود. دو گروه با یکدیگر در جنگ. این دو گروه از زنان و مردانی تشکیل شده اند که هر دو به اعتراف خویش بستگانشان را در درگیری مرزی از دست داده اند. در این نمایش چیزی که جلب توجه می کند لباس بازیگران است که به منظور تمثیل از لباس معدنچی ها استفاده شده است. اینکه چرا از لباس معدنچیان استفاده شده و چرا رنگ قرمز برای این لباس ها در نظر گرفته شده است رازی دارد که باید گفته شود. متاسفانه در این نمایش می بینیم که شخصیت های داستان نمایش بصورت معدن کاوانی اند که تا به آخر نمایش در زیر نور نیمه تاریک صحنه مشغول پرورانیدن کینه های خویش هستند و آخر نمایش نیز به ناچار صلح را می پذیرند و نمایش در همین حالت به پایان می رسد!! ولی آیا هر جنگی چنین است؟

هر فردی می داند که تجاوز نظامی امری مذموم است ولی دفاع در مقابل تجاوز امری مشروع و به حق است. مسئله مهم در همین جاست که آیا متجاوز و مدافع هر دو باید به یک چشم نگریسته شوند؟

«دو لیتر در دو لیتر صلح» گویا در صدد تبیین فلسفه ای جدید است که اصلا موضوع جنگ را بطور کلی نفی می کند، حتی دفاع مشروع را! حالا چطور این فرضیه در ذهن آقای آذرنگ جای گرفته نمی دانم. چون طبق فرضیه ایشان انسان باید از ارزش دفاع از حرمت انسان ها و مظلومین استعفا دهد!

باید از هیات داوران سی امین جشنواره تئاتر فجر و معاونت ارزشیابی و نظارت تئاتر گله و سوال کرد که آیا نتیجه واکاوی ارزش های جنگ تحمیلی و دفاع مقدس این است؟ آیا در جشنواره منسوب به انقلاب، باید اجازه توهین به ارزش های انقلابی و دفاع مقدس را داد؟!

علی اکبر باقری ارومی