به عشق سینما

پیش داستان این فیلمنامه, حدود ۱۰ سال را در بر می گیرد و راوی, نیمی از آن را شاهد بوده در جریان کار حضور داشته و می تواند اطلاعات عینی بدهد

● راهنمای فیلم

▪ بهزاد رحیمیان

▪ انتشارات روزنه کار

▪ بهار ۱۳۸۷

▪ تعداد: ۲۵۰۰

۱) یک: پیش‌داستان این فیلمنامه، حدود ۱۰ سال را در بر می‌گیرد و راوی، نیمی از آن را شاهد بوده؛ در جریان کار حضور داشته و می‌تواند اطلاعات عینی بدهد. پنج‌سال اول، آدم با صلاحیت‌تری می‌خواهد که در بین آن همه نام، قطعا من نیستم. فقط می‌توانم شنیده‌هایم را گزارش دهم. اینکه فکر اصلی درآمدن «راهنمای فیلم روزنه‌کار» یک‌دهه قبل، زمانی که گروهی برای نوشتن «مجموعه دانش‌نامه سینمایی» گرد آمده بودند شکل گرفته و بعد ماجرای خود راهنما کم‌کم از دانش‌نامه جدی‌تر شده؛ چنان‌که حالا پس از ۱۰ ‌سال هنوز یکی از سه مجموعه اصلی دانش‌نامه (کتاب کارگردانان) باقی مانده، درحالی‌که راهنما کاملا به‌روز است و ادیشن‌های متفاوتی هم از آن در این یکی دو سال منتشر شده است.

۲) دو: کتاب جمع‌وجوری که امروز در دست دارید، چکیده مرجع بزرگی‌ست که در این ۱۰ سال رفته‌رفته شکل گرفت. یک گروه ده‌نفره که از جدی‌ترین فعالان نوشتار سینمایی در حوزه سینمای جهان بودند زیر نظر بهزاد رحیمیان کار را آغاز کردند و با هر جلد تازه یکی‌دونفری به مجموعه اضافه شده‌اند. در تابستان ۸۲ که برای اولین‌بار رحیمیان را دیدم، جلد اول و دوم کتاب که از سال ۱۸۹۵ تا ۱۹۹۰ را در برمی‌گرفت منتشر شده بود و قرار بود جلد سوم ـ‌ با تعداد فیلم‌هایی بیشتر از آنچه در کتاب‌های پیشین از یک‌دهه انتخاب می‌شد‌ـ در دو بخش با تمرکز روی فیلم‌های دهه ۹۰ منتشر شود؛ اتفاقی که در بهار ۸۳ رخ داد. وقفه یکی‌دوساله تعداد نام‌ها را به ۱۴نفر رسانده بود، یکی‌دونفری از آن گروه نخست رفته بودند، چندنفری آمده بودند و این روند ادامه پیدا کرد؛ تا همین سال قبل که جلد آخر منتشر شد و در شناسنامه نام ۲۰ منتقد و نویسنده در گروه پدیدآورندگان ثبت شد؛ همه آنهایی که در این ده سال به‌نوعی برای راهنمای فیلم روزنه‌کار نوشتند.

۳) سه: یکی دو چیز هست که در این کتاب تازه از دست‌شان می‌دهید. البته حُسن بزرگ ورسیون تازه کم‌حجمی و دم دست‌بودنش است و اینکه می‌توانید روی میز مقابل تلویزیون یا کنار کاناپه بگذاریدش و هروقت نیاز بود سریع به آن مراجعه کنید و اطلاعات اولیه را به‌دست آورید اما مجموعه اصلی یادداشت‌هایی دارد از چند نویسنده که هرچند نام خودم هم کنار آنها آمده اما عاشق نوشته‌هاشان هستم و اصلا به‌نوعی «چگونه نگاه‌کردن به سینما» را مدیون‌شان. مدخل‌هایی که کامبیز کاهه، حسن حسینی یا مازیار اسلامی نوشته‌اند بدون امضاهاشان هم قابل تشخیص است و از لذت‌های مراجعه به کتاب.

در سال‌های بعد به این نام‌ها امید روحانی هم اضافه شد و بعدتر نویسندگان نسل تازه مثل محسن آزرم، نیما حسنی‌نسب و امیر قادری که برای مخاطب امروز نام‌های آشنایی هستند و «راهنمای فیلم روزنه‌کار» را نه‌تنها یک کتاب اطلاعاتی، که مرجعی از نظرات نویسندگان فارسی‌زبان درباره مهم‌ترین فیلم‌های سینمای جهان می‌کنند.

۴) چهار: اما با حضور همه این‌نویسندگان، باز هم «راهنمای فیلم» از آن بهزاد رحیمیان است؛ که نه‌تنها نویسنده بزرگی‌ست، که جمع‌کردن یک کار در این اندازه تنها از او برمی‌آمد. تنها کسی که وقتی در یادداشت‌ات دست می‌برد نه‌تنها ناراحت نمی‌شوی که می‌توانی افتخار کنی و مطمئن باشی حتما حاصل چیزی خوش‌خوان‌تر و دقیق‌تر از آنچه نوشته‌ای، خواهد شد و آن‌قدر خوب می‌بیند و خوب سینما می‌شناسد که مطمئنی نظرش صائب‌تر از تو است؛ هرچند آدم دیکتاتوری هم نیست و بوده فیلم‌هایی در همین چند جلد که دوست نداشته و من مدخلی مثبت- ‌و گاه حتی ستایش‌آمیز‌ـ نوشته‌ام و در مجموعه چاپ شده است. یک نکته دیگر را هم فراموش نکنید. جمع‌شدن این تعداد نام ـ‌که باز در همین میان هم از همه طیف‌ها و سلیقه‌ها نویسنده هست و شاید برخی اصلا در یک طیف فکری هم نباشند‌ـ صرفا به دلیل حضور شخص رحیمیان است، که باور کنید همنشینی با او به هر سلیقه و نگاه و منِشی ترجیح دارد.

۵) پنج: . . . و مرد نازنینی آن پشت، در اتاقی از اتاق‌های نشر روزنه‌کار هست که عاشق است. عاشق سینما و کتاب و هربار که می‌بینی‌اش چنان با شوق از پیشرفت کار و اتفاق‌های تازه حرف می‌زند که یادت می‌افتد هنوز در این شهر شلوغ و ماشینی، آدم‌هایی هستند که قلب‌شان به عشق می‌تپد و نه برای پول. باورتان می‌شود هنوز نسخه این کتاب تازه‌ای را که بهانه نوشتن همین یادداشت است، نگرفته‌ام؟ این چندهفته محمدمهدی فخری‌زاده منتظر نسخه تازه‌ای‌ست که یکی‌دو ایراد نسخه فعلی را نداشته باشد. دلش می‌خواهد همه‌چیز در بهترین شکل ممکن باشد. . . و همین سلیقه است که باعث شده یک گروه ۱۰ سال دوام بیاورد و کار کند و بزرگ‌ترین مجموعه مرجع به زبان فارسی را در زمینه سینمای جهان پدید آورد. خسته‌نباشید اصلی را باید به او گفت که مطمئنم همین حالا هم دلش را به این کتاب کوچک‌تر و جذاب خوش نکرده و در اندیشه چگونه درآوردن جلد باقی‌مانده «دانشنامه سینمایی»ست. خسته نباشید آقای فخری‌زاده.

خسرو نقیبی

یکی از اعضای گروه پدیدآورندگان «راهنمای فیلم روزنه‌کار»