راه سینماگران و راه مسوولان

تکلیف سینمای ایران مشخص نیست در واقع سینماگران سردرگم شده اند آنان می خواهند از خیال و توانایی های خود استفاده کنند اما موانعی بر سر راه شان می بینند

تکلیف سینمای ایران مشخص نیست. در واقع سینماگران سردرگم شده اند. آنان می خواهند از خیال و توانایی های خود استفاده کنند اما موانعی بر سر راه شان می بینند. به همین جشنواره فیلم فجر نگاه کنید. چند نکته متفاوت و متناقض با هم می توانید در آن پیدا کنید. اگر در سال های پیش در بخش مهمان حضور چند فیلم نشان دهنده آثاری بود که قرار است مخاطب بیشتری را دربرگیرد، این بار حضور فیلم ها در بخش مهمان تنها برای افزایش تعداد شرکت کنندگان بود.

نمایش و اکران فیلم هایی که توانستند با استقبال روبه رو شوند نیز در هاله یی از ابهام قرار دارد. اگر نشریه یی هم چون“ این نمایش فیلم ها را با فیلم های شبکه ها مقایسه می کند تنها تحقیر سینماگران نیست بلکه تحقیر تمام سینما است. وقتی از سوی برخی رسانه ها تندترین نقدها و اهانت ها به فیلم ها می شود این دیگر فقط نقد نیست بلکه نشان دهنده واکنش طیفی است که می خواهد تکلیف سینما را براساس آنچه خود دوست دارد به بدترین روش مشخص کند.

آیا این تمام چیزی است که قرار بود جواد شمقدری در مقام مشاور فرهنگی احمدی نژاد برای سینمای ایران به ارمغان بیاورد؟ او که از تشکیل وزارت سینما و شورای عالی سینما خبر می دهد و اعلام می کند به سیاست های خود پایبند است چگونه می خواهد از حرمت سینما محافظت کند؟ اما باز هم جواد شمقدری تکلیف فیلم ها را مشخص نمی کند و این اطمینان را نمی دهد که فیلم ها با داشتن پروانه نمایش می توانند رودررو با مخاطب قرار گیرند؛ «البته هر فیلمی که مجوز نمایش از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفته باشد به معنای آن نیست که کاملاً مورد تایید این معاونت است. به هر حال سال ها با تصور این موضوع فرصت دیده شدن بعضی از فیلم ها گرفته می شد که باید رویکرد را عوض کرد و فرصت دیده شدن داد و باید توجه داشت هر فیلمی که مجوز پخش می گیرد تنها نشان دهنده نگاه فیلمسازش است که باید دید و نقد و اصلاح کرد، در این بستر سینما راه تعالی اش را طی می کند.» هرچند او در سخنان بعد از جشنواره اش بر چند نکته تاکید کرده است، مثلاً امکان ساخت فیلم های ژانر سیاسی اما از سوی دیگر برخی فیلم های دارای پروانه نمایش را دارای اشکال دانسته، به گونه یی که با وجود داشتن پروانه نمایش عمومی باید منتظر رفع اشکال هایشان باشیم؛ اشکال هایی که ممکن است مردمی را که به سینما می روند ناراحت کند.

اما سوال دیگر این است که وقتی بسیاری از منتقدان و حتی مسوولان نسبت به ابتذال موجود در برخی فیلم ها که این روزها مدام بر پرده سینما دیده می شوند، اعتراض می کنند چطور برخی نکته ها در فیلم های صاحب اندیشه و فکر اینچنین پررنگ به نظر می رسد، در حالی که در آن فیلم ها اساس بر این نکته ها است؟

● راه پیشنهادی مسوولان

به هر حال مسوولان این روزها گونه هایی را که از سینما می خواهند، مشخص کرده اند.

۱) جواد شمقدری؛ «سینمای ایران باید از پوسته خود خارج شود و عرصه جهانی را ببیند و باید معارف دینی را به عنوان چتری بر سینمای ایران باز کنیم. امیدوارم جشنواره برای ما آغازی باشد تا دورانی درخشان و پرتوان را با حمایت شما آغاز کنیم.»

۲) وزیر ارشاد؛ «سینمای ایران هم اکنون نیازمند ساخت آثاری با موضوع زندگینامه بزرگان عرصه فرهنگ و هنر، علم و سیاست است و معاونت سینمایی باید در این مسیر حرکت کند. در واقع سینما تجلیگاه همه هنرها است و در این پرده سحرآمیز بسیاری از هنرها ماندگار می شود.»

۳) وزیر ارشاد؛ «جنگ تحمیلی یکی از ناب ترین سوژه ها برای ساخت آثار سینمایی است. هنوز با گذشت سال ها فیلم هایی چون «نجات سرباز رایان» در دنیا ساخته می شود، اما ما هنوز از ساخت آثاری درباره عملیات غرورآفرین هشت سال دفاع مقدس و سرداران شهید بازمانده ایم که امیدوارم معاونت سینمایی عزم خود را برای احیای این ژانر سینمایی جزم کند.»

۴) شمقدری؛ «ژانر سیاسی یکی از ژانرهایی است که در سینمای ایران مورد غفلت واقع شده و فیلم «به رنگ ارغوان» نقطه آغازی برای این ژانر است که فصل نوینی را در سینمای ایران باز می کند، البته ممکن است واکنش هایی در این زمینه به وجود آید، اما باید آستانه تحمل خود را بالا ببریم تا همه بتوانند از فضای فرهنگی کشور حداکثر استفاده را ببرند.»

۵) احمدی نژاد؛ «به کارگردانان و نویسندگان باید گفت به سمت منفی بافی نروند و به طور کلی برای انقلاب و مردم فیلم بسازند. ساختن فیلم هایی قوی و خوب از نوع انتقادی مورد حمایت است و ما همواره از ساختن این گونه فیلم ها حمایت کرده ایم و به طور کلی هیچ فیلمی بدون کمک دولت ساخته نمی شود. اگر خواستار انجام کار فرهنگی قوی در دنیا هستیم باید در طول سال حدود ۵۰۰ فیلم بسازیم.»

● عمل مسوولان

امسال هرچند حاشیه های جشنواره متعدد بود اما برخی از آنها جذاب تر از بقیه بودند؛ اینکه برای جشنواره کاخی در نظر گرفته شده بود، آنچنان که خبرگزاری های ایرنا و فارس اعلام کردند جشنواره یی شیک برگزار شده است، اینکه خبرنگاران مراسم اختتامیه جشنواره را تحریم کرده اند و اینکه نامزدهای سیمرغ جایی برای نشستن نداشتند. همه مسوولان می گویند این جشنواره بهترین جشنواره یی بوده که تاکنون برگزار شده است. در عین حال پای ثابت برخی فیلم ها کودکان بودند.

● داوران

اینکه برخی ها داوری جشنواره را قبول نکردند از مسائل جشنواره امسال بود که زیاد درباره اش گفته شد. اینکه داورها در میانه یا حتی انتهای بخش های مختلف اعلام شوند هم در ادامه این اتفاق بود. اینکه دو داور در مراسم اختتامیه حضور نداشته باشند (مسعود جعفری جوزانی و اسفندیار شهیدی) هم به شائبه ها اضافه کرد. اینکه مجری بر مبنای غلط تایپی اسم برنده سیمرغ را بخواند هم نکته دیگر جشنواره امسال بود. اینکه قضاوت ها مورد قبول هم نباشد از جمله مسائل هر ساله جشنواره است که درباره اش علی معلم مجری مراسم گفته است؛ «داوری ها در جشنواره همیشه مناقشه برانگیز بوده است. مثلاً فیلمی که با بودجه ۶۰ میلیارد ریالی ساخته می شود با فیلم دیگری که با بودجه حدود دو میلیارد ریال تهیه می شود، با هم مورد سنجش قرار می گیرند، در حالی این دو فیلم به هیچ وجه یکسان نیستند.

باید توجه داشت که در مدت زمان کوتاه برگزاری جشنواره فیلم فجر نمی توان تمامی نکات فنی فیلم ها را به درستی مورد داوری قرار داد زیرا این امر کار داوری را تضعیف می کند.» به هر حال برندگان سیمرغ ها اعلام شده اند و این انصراف ها از اعلام اسامی که در روز چهارم جشنواره بود تا روز پایانی ادامه داشت و داوری ها برای همه جای سوال داشت که تا پایان نیز به نتیجه نرسید تا اینکه صحبت های محسن علی اکبر در این باره بیان شد که باید آن را پذیرفت چون چاره دیگری نیست. وی گفته است؛ «قرار شد اگر شش نفر نتوانند به توافق برسند یا قضاوت در دو گروه مساوی باشد، دبیر جشنواره به عنوان نفر هفتم وارد عمل شود و نظر ایشان برای جمع آوری آرا لحاظ شود که البته این نیاز دیده نشد و این اتفاق هم رخ نداد. درصد زیادی از آرای ما «به اتفاق» به دست آمد و در درصدی از آرا هم چهار نفر در اکثریت بودند.»

● جایزه همین جوری

مهدی مسعودشاهی جایزه حقوق بشر اسلامی و ۱۸ سکه بهار آزادی را به «علی نصیریان» برای «شکارچی شنبه» اهدا کرد. این جایزه در قوانین و مقررات جشنواره پیش بینی نشده بود و «جواد شمقدری» در اختتامیه جشنواره هویت آن را اعلام کرد.

● اسیر سیاست

برخی اوقات بعضی سوژه ها ناخودآگاه درگیر مسائل سیاسی می شوند. شاید سازندگان فیلم «پسر آدم، دختر حوا» به کارگردانی رامبد جوان هیچ وقت چنین قصدی نداشتند. اما به گزارش خبرآنلاین شعارها و موضع گیری های سیاسی در این فیلم موجب شد این فیلم به طور محدود در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآید و از حضور در بخش مسابقه جشنواره باز بماند. تجمع های موجود در فیلم و مسیر تصویب این قانون و شعارهای مخالفان و موافقان، جوی را در فیلم به وجود آورده که «پسر آدم، دختر حوا» با وجود آنکه نمایشی هم در سینمای تهیه کنندگان جشنواره فیلم فجر داشته، به عنوان آماده نبودن فیلم از حضور در بخش مسابقه جشنواره باز بماند.

هلیا آبادی