ارتباط محیط زیست با حمل و نقل کالا

سوخت هسته ای جایگزین سوخت فسیلی در کشتی ها

در سال‌های اخیر متخصصان در صنایع کشتیرانی، بر روی موضوع محیط زیست، تمرکز بیشتری داشتند، بیش از ۹۰ درصد حمل و نقل کالا از طریق دریا صورت می‌گیرد و این نوع حمل و نقل نسبت به راه‌های حمل و نقل دیگر در جهان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، در این روش می‌توان حجم زیادی از کالا را در مقیاس سنگین جابه‌جا کرد. به‌همین سبب شیوه حمل و نقل یکی از عناصر اصلی تجارت به‌شمار می‌رود.

طی ۱۵ سال گذشته حمل و نقل از طریق دریا حدود ۵۰ درصد رشد داشته است و انتظار می‌رود که در ۱۰ سال آینده همین میزان رشد را داشته باشد.

با وجود اهمیت فراوانی که حمل کالا از طریق دریا به خود اختصاص داده است و روز به روز درصد تقاضای بازرگانان برای حمل کالاهایشان از طریق دریا، افزایش می‌یابد، نباید از این نکته غافل شویم که اقیانوس‌ها محل زیست هزاران موجود زنده گوناگون است. بنابراین انسان‌ها باید مراقب باشند که این مکان به‌خاطر بی‌توجهی‌شان، دچار آلودگی نگردد. روزانه هزاران نوع کشتی از انواع مختلف، مسافربری و باربری، سطح اقیانوس‌ها را می‌شکافند و مسیر غرب و شرق جهان را به هم پیوند می‌دهند. اما باید به این نکته دقت کرد که سوخت غالب این کشتی‌ها، از سوخت فسیلی است و این سوخت دارای آلاینده‌های فراوانی از قبیل اکسید گوگرد Sox، اکسید نیتروژن NOx و دی‌اکسیدکربن Co۲ است. این مواد هم می‌تواند هوای کره‌زمین و هم آب اقیانوس‌ها را آلوده کنند و نتیجه آن لطمه مستقیم به موجودات زنده‌ای است که در اعماق بیکران اقیانوس‌ها در حال زندکی کردن هستند.

مؤسسه رده‌بندی DNV در جستجوی طرح‌های ابداعی جهت استفاده از سوخت‌های بهینه است تا با استفاده از انواع سوخت‌های دیگر جهت به راه‌اندازی کشتی‌ها، میزان آلایندگی آنها را به حداقل برساند. طرح ابداعی این مؤسسه تمرکز بر روی تکنولوژی سوخت هسته‌ای است، مسلماً اگر بتوان تکنولوژی استفاده از سوخت هسته‌ای را در تمام کشتی‌ها ایجاد کرد درصد زیادی از مواد آلاینده که از طریق سوختن مواد فسیلی به هوا می‌رود کاهش می‌یابد. در ضمن سوخت‌ هسته‌ای سوختی ماندگار است و مانند سوخت فسیلی همواره بیم آن نمی‌رود که روزی به پایان برسد. نکته دیگر که باید مورد توجه قرار گیرد استفاده از مواد پوشش دهنده مرغوب برای بدنه کشتی‌ها است. با استفاده از یک پوشش مناسب، میزان استحکام بدنه کشتی‌ افزایش می‌یابد و به ندرت پس از گذشت چند سال، فرسودگی یا شکست در پوشش بدنه کشتی دیده می‌شود. مواد پوشش دهنده مناسب با گذشت زمان، خواص خود را از دست نمی‌دهند و در برابر ناملایمات طبیعت مقاوم می‌باشند.

بدنه کشتی‌ها هم، بسته به نوع کالائی که حمل می‌شود باید از مواد خاصی ساخته شود. همچنین تانکرهای مخصوص حمل مواد شیمیائی نیز باید از مقاومت بالائی برخوردار باشند تا بر اثر ضربه، منافذی در آن ایجاد نشده و مواد نفتی و شیمیائی از آنها خارج نشوند، واضح است که مواد نفتی یکی از آلوده کننده‌ترین مواد حمل شده در دریا به‌شمار می‌آید ولی این نکته را نباید فراموش کرد که مواد شیمیائی هر چند به میزان کم، اگر وارد دریا شوند قادرند در زنجیره غذائی دریائی قرار گیرند و این زنجیره، سرانجام به انسان برمی‌گردد. بنابراین ورود این مواد به دریا، تهدید جدی برای نسل انسان‌ها خواهد بود.

آب توازن کشتی، مسئله دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد، کشتی‌های تجاری و نفتکش زمانی که بار خود را در اسکله تخلیه می‌کنند، جهت برقراری تعادل کشتی، تعدادی از مخازن خود را که به‌نام ”مخازن آب تعادل“ معروف است از آب دریا پر می‌کنند و در بنادر بعدی که مجدداً می‌خواهند بارگیری کنند، آب تعادل خود را تخلیه کرده تا بتوانند مجدداً بارگیری نمایند، این تبادل آب دریا به دلیل برقراری تعادل در کشتی، باعث می‌شود آب دریا مرتباً در نواحی مختلف اقیانوس‌ها جابه‌جا شود. از آنجا که در این‌ جابه‌جائی آب‌ها، انتقال موجودات زیردریائی اجتناب‌ناپذیر است. با جابه‌جائی موجودات تغییراتی در اکوسیستم دریا صورت می‌گیرد که گاه این تبادل، صدمات جبران‌ناپذیری را به محیط زیست دریائی وارد می‌کند.

مؤسسه DNY در یک همکاری مشترک بین کشورهای سنگاپور و نروژ به طرحی برای گندزدائی آب‌های پس مانده حاصل از کشتی پرداخته‌اند تا هرچه بیشتر احتمال خطراتی که از این آلودگی‌ها به همراه می‌آورد، کاهش یابد. در کشور نروژ و سوئد نیز در این زمینه تحقیقاتی را انجام داده‌اند و به‌دنبال راهی هستند تا بتوانند آب‌های حاصل از پس ماند کشتی‌ها را مانند آب توازن و آب فاضلاب حاصل از کشتی‌ها که به آب سیاه، آب خاکستری و گنداب کشتی شناخته می‌شود را تصفیه و گندزدائی کنند، روش کار به این طریق است که آب دریا به هنگام وارد شدن به کشتی و خارج شدن از آن، تصفیه و گندزدائی می‌شود، البته این تحقیقات هنوز در مرحله آزمایشگاهی به سر می‌برد اما با به نتیجه رسیدن و انجام این طرح، گام نوینی در صنعت کشتی‌سازی و حفظ محیط زیست دریا برداشته خواهد شد.

قابل ذکر است که با افزایش صنعتی شدن، نیاز به تکنولوژی پیشرفته‌تر جهت مبارزه با آلودگی‌های حاصل از صنعتی شدن افزایش می‌یابد، فعالیت‌های صنایع به هر شکل، توازن محیط زیست را در دریا و خشکی به هم می‌زنند، بنابراین باید کارشناسان، در این امر دست به دست هم دهند تا بتوانند در حد ممکن از تغییرات محیط زیست که ممکن است خسارات جبران‌ناپذیری را به اکوسیستم خشکی و دریا وارد آورد، جلوگیری کنند.

مترجم: سپیده جواهری

منبع: Shipping world & Shipbuilding