عملی که انسان را خوشبخت خواهد کرد

هر کس رمز خوشبختی را از دیدگاه خود بیان می کند

هر کس رمز خوشبختی را از دیدگاه خود بیان می کند. یکی در مال و ثروت، یکی در شغل و مقام، دیگری در حسب و نسب، و ..... لکن تمام آن معانی در این نکته مشترکند که خوشبختی یعنی رضایت مندی از وضعیت موجود و خوشبخت کسی است که از وضعیت خود راضی باشد.

به راستی در این دنیای پر از غوغا و در این زندگی های مالامال از مشغولیت ها و گرفتاری ها، چه کسی سعادتمند است و برای گشودن خوشبختی ، نیازمند چه کلیدی هستیم ؟

روشن است که هر کس رمز خوشبختی را از دیدگاه خود بیان می کند. یکی در مال و ثروت، یکی در شغل و مقام، دیگری در حسب و نسب، و ..... لکن تمام آن معانی در این نکته مشترکندکه خوشبختی یعنی رضایت مندی از وضعیت موجود و خوشبخت کسی است که از وضعیت خود راضی باشد.

قرآن کریم نیز در این خصوص ما را این گونه راهنمایی می کند:

خداوند در سوره ی مائده آیه ۱۱۹می فرماید: « قال الله هذا یوم ینفع الصادقین صدقهم لهم جنات تجری من تحتها الانهار ..... ؛امروز روزی است که صداقت راستگویان، به آن ها سود می بخشد و باغ هایی از بهشت به آنها ارزانی می شود که از زیر (درختان) آن جوی آب می گذرد، آنها تا ابد در آن جاودانه می مانند، هم خدا از آن ها خشنود است و هم آن ها از خدا خشنود هستند این همان رستگاری بزرگ است.»

در این آیه خداوند پس از ذکر باغ های بهشت با آن همه نعمت هایش، نعمت خشنودی ورضایتمندی دوطرفه ی خداوند از بنده و بندگان از خداوند رابیان می کند و به دنبال آن می فرماید : "ذلک الفوز العظیم"

این نشان می دهد این رضایت دو جانبه تا چه اندازه واجد اهمیت است زیرا ممکن است یک بنده و عبد غرق عالی ترین نعمت ها باشد ولی هنگامی که احساس کند مولی و محبوب و معبود او از او راضی نیست، تمام آن نعمت ها و مواهب در کام و جانش تلخ گردد و نیز ممکن است انسان واجد همه چیز باشد ولی به آن چه دارد راضی و قانع نباشد بدیهی است آن همه نعمت، با وجود این حالت او را خوشبخت نخواهد کرد و ناراحتی مرموزی دائماً او را آزار و شکنجه می دهد و آرامش روح و روان -که بزرگ ترین موهبت الهی است - را از او می گیرد.

امیرالمومنین علیه السلام می فرماید: "هنگامی که خداوند صدق و اخلاص ما را دید، خواری و ذلت را بر دشمن و پیروزی و نصر را بر ما نازل کرد تا آن جا که اسلام بر صفحه ی زمین گسترده شد و مناطق پهناوری را برای دین خویش برگزید. به جانم سوگند، اگر ما در مبارزه هم چون شما بودیم، هرگز پایه ای از دین برپا نمی شد و شاخه ای از درخت ایمان سبز نمی گشت."

علاوه بر این هنگامی که خدا از کسی خشنود باشد، هر چه بخواهد به او می دهد و هنگامی که هر چه خواست به او داد، او نیز خشنود می-شود ؛ بنابراین و بر اساس آموزه ی قرآن بالاترین نعمت این است که خدا از انسان خشنود و او نیز از خدایش راضی باشد.

البته باید توجه داشت که این مسئله سعادت و خوشبختی که در قرآن از آن یاد شده است ،مخصوص آخرت نیست و در دنیا هم بالاترین نعمت است .

بیان شد که خوشبخت کسی است که خدا از او راضی بوده و او نیز از خداوند و در نتیجه از زندگی و موقعیت و وضعیتش راضی است. چرا که طبق آیه ۱۸ سوره ی فتح، رضایت خداوند سکینه و آرامش را در پی دارد. بدیهی است کسی که آرامش دارد خوشبخت است حتی اگر از نظر ظاهری هم مرفه نباشد ، چنان که عکس این مطلب نیز صادق است. پس برای تحصیل خوشبختی باید در جهت کسب رضای الهی گام برداریم.

● راه های رسیدن به رضای الهی

۱) صدق و صفای باطن

خداوند کریم در سوره فتح آیه ی ۱۸، می فرماید : " لقد رضی الله عن المومنین اذ یبایعونک ...... ؛ آنان که دست به دست پیامبر خدا و رهبر خود دادند و از صمیم دل اظهار وفاداری کردند، مورد رضایت خدا بوده و به آرامش قلبی دست می یابند. آن چنان آرامشی که در میان انبوه دشمنان و در میان سلاح های آماده ی آن ها، با نداشتن اسلحه ی کافی، ترس و وحشتی به دل راه نداده و هم چون کوه استوار و پا برجا می ایستند."

لذا الطاف خاص و امدادهای الهی شامل حال کسانی می شود که دارای خلوص نیت باشند. نزول سکینه ی الهی در صورتی است که صدق و صفای باطن حقیقی وجود داشته باشد و خداوند با علم به خلوص و صداقت فرد، از او راضی شده و سکینه و آرامش را بر او نازل می فرماید.

امیرالمومنین علیه السلام در خطبه ۵۶ نهج البلاغه وقتی که از پایمردی مسلمانان نخستین و جهاد بی نظیرخود با دشمن سخن می گوید و مخاطبان سست عنصر را مورد نکوهش قرار می دهد، می فرماید: "هنگامی که خداوند صدق و اخلاص ما را دید، خواری و ذلت را بر دشمن و پیروزی و نصر را بر ما نازل کرد تا آن جا که اسلام بر صفحه ی زمین گسترده شد و مناطق پهناوری را برای دین خویش برگزید. به جانم سوگند، اگر ما در مبارزه هم چون شما بودیم، هرگز پایه ای از دین برپا نمی شد و شاخه ای از درخت ایمان سبز نمی گشت."

۲) ایمان و عمل صالح

در آیه ی ۷ و ۸ سوره ی بینه می خوانیم: " ان الذین امنوا و عملوا الصالحات .......... رضی الله عنهم و رضوا عنه ؛ آنان که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، پاداششان این است که هم خدا از آن ها خشنود است و هم آن ها از خدا ."

۳) بیم و خشیت از خدا

در ادامه ی همین آیه آمده است: " ذلک لمن خشی ربه ؛ این مقام والا از آن کسی است که از پروردگار بیم داشته باشد." یعنی رسیدن به مقام رضا از خوف و خشیت از خدا سرچشمه می گیرد چرا که همین بیم و خشیت انگیزه ای برای حرکت به سوی هر گونه اطاعت و تقوی و عمل صالح است.

۴) کسب علم

بعضی از مفسران با ضمیمه کردن آیه ی فوق به آیه ی ۲۸ سوره¬ی فاطر که می فرماید: " انما یخشی الله من عباده العلماء ؛ تنها دانایان از خدا بیم دارند ." چنین نتیجه گرفته اند که بهشت در واقع حق مسلم دانشمندان و آگاهان است و در سایه این خصلت است که انسان به سود و زیان خود اهمیت داده و مقدمات منتج به آن ها را در نظر گرفته و برای رسیدن به سعادت و خوشبختی خود تلاش می نماید.

● نتیجه گیری

خوشبختی واقعی در رسیدن به مقام رضایت از خداوند و رضایت خداوند از انسان است که حاصل آن نزول آرامش و سکینه به قلب انسان است و برای رسیدن به این مقام باید از ایمان و عمل صالح، صدق و صفای باطن، خشیت از خداوند و تحصیل علم کمک گرفت.

زهرا قربانی فرد

منابع:

تفسیر نمونه

تفسیر نور

نهج البلاغه