روزه

روزه آن اسـت کـه انـسـان بـرای تـذلل و کرنش در پیشگاه خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از نه چیزی که بعدا گفته می شود خودداری نماید

● احکام روزه .

روزه آن اسـت کـه انـسـان بـرای تـذلل و کرنش در پیشگاه خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از نه چیزی که بعدا گفته می شود خودداری نماید.

▪ نیت .

مـساله ۷۶۳ ـ لازم نیست انسان نیت روزه را از قلب خود بگذارند یا مثلا بگوید (( فردا را روزه می گـیـرم )) , بـلکه همین قدر که بنا داشته باشد برای تذلل در پیشگاه خدواند عالم از اذان صبح تا مـغـرب کـاری کـه روزه را بـاطـل می کند انجام ندهد , کافی است , و برای آنکه یقین کند تمام ایـن مدت را روزه بوده , باید مقداری پیش از اذان صبح و مقداری هم بعد از مغرب ازانجام کاری که روزه را باطل می کند خودداری نماید.

مساله ۷۶۴ ـ انسان می تواند درهر شب از ماه رمضان برای روزه فردای آن نیت کند.

مساله ۷۶۵ ـ آخرین وقت نیت روزه ماه رمضان برای شخص ملتفت , هنگام اذان صبح است به این مـعـنـی کـه بـنـابـراحتیاط واجب باید هنگام صبح امساک او همراه با قصد روزه باشد هرچند در ضمیرناخود اگاه .

مـساله ۷۶۶ ـ کسی که کارهائی که روزه را باطل می کند انجام نداده باشددر هر وقت از روز نیت روزه مستحبی بکند , هرچند فاصله کمی تا مغرب باشد , روزه او صحیح است .

مـسـالـه ۷۶۷ ـ کـسی که پیش از اذان صبح در روزه ماه رمضان , وهمچنین در روزه واجبی که زمانش معین است بدون نیت روزه خوابیده است , اگرپیش از ظهر بیدار شود ونیت کند , روزه او صحیح است , و اگر بعد از ظهر بیدار شود, باید احتیاط بقیه روزه را به قصد قربت مطلقه امساک کند و روزه آن روز را نیز قضانماید.

مـساله ۷۶۸ ـ اگر بخواهد روزه قضا یا کفاره بگیرد باید آن را معین نماید , مثلانیت کند که روزه قـضـا یا روزه کفاره می گیرم , ولی در ماه رمضان لازم نیست نیت کند که روزه ماه رمضان می گـیـرم , بـلکه اگر نداند ماه رمضان است یا فراموش نماید وروزه دیگری را نیت کند , روزه ماه رمضان حساب می شود و در روزه نذر و مانند آن , قصد نذر لازم نیست .

مـسـاله ۷۶۹ ـ اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است وپیش از ظهر ملتفت شود , چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام داده باشد ,روزه او باطل می باشد , ولی باید تا مغرب کاری کـه روزه را باطل می کند انجام ندهدو بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نماید و اگر بعد از ظهر مـلـتـفت شود که ماه رمضان است , به احتیاط واجب نیت روزه کند رجا و بعد از رمضان هم آن را قـضـا کـند و امااگر پیش از ظهر ملتفت شود و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد بایدنیت روزه کند و روزه اش صحیح است .

مـسـاله ۷۷۰ ـ اگر در و سط روز ماه رمضان پیش از ظهر مریض خوب شود و تا آن وقت کاری که روزه را بـاطـل مـی کـند انجام نداده باشد , به احتیاط واجب باید نیت روزه کند و آن روز را روزه بگیرد, و چنانچه بعد از ظهر خوب شود , روزه آن روز بر او واجب نیست و باید آن را قضا کند.

مـسـالـه۷۷۱ ـ روزی را کـه انـسان شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان , واجب نیست روزه بـگیرد, و اگر بخواهد روزه بگیرد , نمی تواند نیت روزه رمضان کند , ولی اگرنیت کند که اگر رمـضـان است , روزه رمضان , و اگر رمضان نیست , روزه قضا یا مانندآن باشد , صحت روزه اش بـعـیـد نـیست , ولی بهتر آن است که نیت روزه قضا و مانندآن بنماید , و چنانچه بعد معلوم شود رمـضان بوده , از رمضان حساب می شود و اگرقصد مطلق روزه را کند و بعد معلوم شود رمضان بوده نیز کافی است .

مـسـالـه ۷۷۲ ـ در روزه مـستحب و روزه واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزه کفاره , اگر قـصـد کـنـدکـاری کـه روزه را باطل می کند انجام دهد یا مردد شود که بجا آورد یا نه , چنانچه بجانیاورد و در روزه واجب پیش از ظهر , و در روزه مستحب پیش از غروب دوباره نیت روزه کند , روزه او صحیح است .

● چیزهائی که روزه را باطل می کند.

مساله ۷۷۳ ـهشت چیز روزه را باطل می کند :.

اول) خوردن و آشامیدن .

دوم) جماع .

سوم) استمنا : و استمنا آن است که مرد با خود یا به وسیله دیگری بدون جماع , کاری کندکه منی از او بیرون آید و در زن به این نحو محقق می شود که با خود یا دیگری کاری کند که به اوج ارضای جنسی برسد و از او آب بیرون آید.

چهارم) دروغ بستن به خداو پیغمبر و جانشینان پیغمبر (ع ) بنابر احتیاط واجب .

پنجم) رساندن غبار به حلق بنابراحتیاط واجب .

ششم) باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح .

هفتم) اماله کردن با چیزهای روان .

هشتم) عمدا قی کردن .

و احکام اینها در مسائل آینده گفته می شود :.

۱) خوردن وآشامیدن :.

مـسـالـه ۷۷۴ ـ اگر روزه دار با التفات به اینکه روزه دارد عمدا چیزی بخورد یا بیاشامد , روزه او باطل می شود , چه خوردن وآشامیدن آن چیز معمول باشد مثل نان و آب , چه معمول نباشد مثل خـاک و شـیره درخت , و چه کم باشد چه زیاد , حتی اگر مسواک را از دهان بیرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فروبرد , روزه باطل می شود مگر آنکه رطوبت مسواک درآب دهان به طوری از بین برود که رطوبت خارج به آن گفته نشود.

مساله ۷۷۵ ـ اگرروزه دار سهوا چیزی بخورد یا بیاشامد , روزه اش باطل نمی شود.

مساله ۷۷۶ ـ آمپول وسرم روزه را باطل نمی کند هر چند آمپول تقویتی یا سرم قندی نمکی باشد وهـمـچنین اسپری که برای تنگی نفس استعمال می شود اگر دارو را فقط وارد ریه کندروزه را باطل نمی کند وهمچنین دارو در چشم وگوش ریختن روزه را باطل نمی کنداگرچه مزه آن به گلو برسد و اگر در بینی بریزد اگر به حلق نرسد روزه را باطل نمی کند.

مساله ۷۷۷ ـ اگر روزه دار چیزی را که لای دندان مانده است عمدا فرو ببرد ,روزه اش باطل می شود.

مـسـاله ۷۷۸ ـ فرو بردن آب دهان , اگرچه بواسطه خیال کردن ترشی و مانند آن در دهان جمع شده باشد , روزه را باطل نمی کند , و همچنین فرو بردن اخلاط سر و سینه اشکال ندارد.

مـسـالـه ۷۷۹ ـ اگر روزه دار بقدری تشنه شودکه بترسد از تشنگی بمیرد یا به او ضرری برسد یا آنـکـه به سختی بیفتد که نمی تواندآن را تحمل کند , می تواند به اندازه ای که ترس از این امور بر طـرف شـود , آب بـیـاشامد بلکه در فرض ترس از مرگ و مانند آن واجب است ولی روزه او باطل مـی شـود , و اگـر مـاه رمضان باشد , باید بنابر احتیاط لازم بیشتر از آن نیاشامد و در بقیه روز از انجام کاری که روزه را باطل می کند خود داری نماید.

مـسـالـه ۷۸۰ ـ انـسان نمی تواند برای ضعف , روزه را بخورد , ولی اگر ضعف او بقدری است که معمولا نمی شودآن را تحمل کرد , خوردن روزه اشکال ندارد.

۲) جماع :.

مساله ۷۸۱ ـ جماع روزه را باطل می کند , اگرچه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید.

۳) استمنا :.

مساله ۷۸۲ ـ اگر روزه دار استمنا کند (معنای استمنا در مساله (۷۶۰) گذشت ) , روزه اش باطل می شود.

مساله ۷۸۳ ـ اگر بی اختیار منی از انسان بیرون آید ,روزه اش باطل نیست .

مـساله ۷۸۴ ـ هرگاه روزه دار بداند که اگر در روز بخوابدمحتلم می شود , یعنی در خواب منی از او بیرون می آید , جایز است بخوابد , و اگرمحتلم شود روزه اش باطل نمی شود.

مـساله ۷۸۵ ـ اگر روزه دار در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود , واجب نیست از بیرون آمدن منی جلوگیری کند.

۴) دروغ بستن به خدا و پیغمبر :.

مـساله ۷۸۶ ـ اگر روزه دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره ومانند اینها به خدا و پیغمبر (ص ) و ائمـه (ع ) عمدا نسبتی را بدهد که دروغ است ـاگرچه فورا بگوید دروغ گفتم یا توبه کند ـ روزه او بنابر احتیاط لازم باطل است .

۵) رساندن غبار به حلق :.

مـسـالـه ۷۸۷ ـ بنابر احتیاط واجب رساندن غبار غلیظ به حلق روزه را باطل می کند , چه غبار از چیزی باشد که خوردن آن حلال است مثل آرد ,یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است مثل خاک .

مـسـاله ۷۸۸ ـ احتیاطواجب آن است که روزه دار دود سیگار و تنباکو و مانند اینها را هم به حلق نرساند.

مساله ۷۸۹ ـ فرو بردن تمام سر در آب روزه را باطل نمی کند ولی کراهت شدید دارد.

۶) باقیماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح :.

مساله ۷۹۰ ـ اگر جنب عمدادر ماه رمضان تا اذان صبح غسل نکند , یا اگر وظیفه اش تیمم است تیمم ننماید ,باید روزه آن روز را تمام کند و روزی دیگر را نیز روزه بگیرد و چون معلوم نیست آن روز قضا است یا عقوبت است هم روزه آن روز از ماه رمضان را به قصد ما فی الذمه انجام دهد و هم روزی که بجای آن روز روزه می گیرد , وقصد قضا نکند.

مساله ۷۹۱ـ کسی که می خواهد قضای روزه ماه رمضان را بگیرد , هرگاه تا اذان صبح عمداجنب بـماند , نمی تواند آن روز را روزه بگیرد , واگر از روی عمد نباشد , می تواند ,اگرچه احتیاط در ترک آن است .

مـسـالـه ۷۹۲ ـ در غـیر روزه ماه رمضان و قضای آن ـ از اقسام روزه های واجب و مستحب ـ اگر جنب عمدا تا اذان صبح بر حال جنابت باقی بماند , می تواند آن روز را روزه بگیرد.

مساله ۷۹۳ ـ کسی که در شب ماه رمضان جنب است , چنانچه عمدا غسل نکند تا وقت تنگ شود , باید تیمم کند وروزه بگیرد و روزه اش صحیح است .

مساله ۷۹۴ ـ کسی که در شب ماه رمضان برای هیچ کدام از غسل و تیمم وقت ندارد , اگر خود را جنب کند , روزه اش باطل است وقضا و کفاره بر او واجب می شود.

مساله ۷۹۵ ـ اگر بداند وقت برای غسل ندارد وخود را جنب کند وتیمم کند یا با این که وقت دارد عمدا غسل را تاخیر بیاندازد تاوقت تنگ شود وتیمم کند روزه اش صحیح است هر چند گناهکار است .

مـسـالـه ۷۹۶ ـ کـسـی که در شب ماه رمضان جنب است و می داند که اگر بخوابد تا صبح بیدار نمی شود بنابر احتیاط واجب , نباید غسل نکرده بخوابد , وچنانچه پیش از غسل اختیارابخوابد و تا صبح بیدار نشود , باید روزه آن روز را تمام کند و قضا و کفاره بر او واجب می شود.

مساله ۷۹۷ ـ اگر روزه دار در روز محتلم شود , واجب نیست فورا غسل کند.

مـساله ۷۹۸ ـ هرگاه بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده , اگرچه بداندپیش از اذان محتلم شده , روزه او صحیح است .

مـسـالـه ۷۹۹ ـ اگـر زن در شب ماه رمضان پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و عمدا غسل نکند , واگروظیفه اش تیمم است تیمم ننماید , روزه آن روز را باید تمام کند و قضای آن را نـیـزبگیرد , و در روزه قضای ماه رمضان اگر عمدا غسل وتیمم را ترک کند , بنابر احتیاطواجب نمی تواند آن روز را روزه بگیرد.

مـساله ۸۰۰ ـ زنی که در شب ماه رمضان ازحیض یا نفاس پاک شده , اگر عمدا غسل نکند تا وقت تنگ شود باید تیمم نماید ,وروزه آن روزش صحیح است .

مـسـالـه ۸۰۱ ـ اگـر زن پیش از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و برای غسل وقت نداشته باشد , باید تیمم نمایدولی لازم نیست تا اذان صبح بیدار بماند وهمچنین است حکم جنب در صورتی که وظیفه اش تیمم باشد.

مـسـالـه ۸۰۲ ـ اگر زن نزدیک اذان صبح در ماه مبارک رمضان از حیض یا نفاس پاک شود وبرای هیچ کدام از غسل وتیمم وقت نداشته باشد , روزه اش صحیح است .

مساله ۸۰۳ ـ اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود , یا در بین روز خون حیض یا نفاس ببیند , اگرچه نزدیک مغرب باشد , روزه او باطل است .

مساله ۸۰۴ ـ اگر زن غسل حیض یا نفاس را فراموش کند و بعد از یک روز یاچند روز یادش بیاید , روزه هائی که گرفته صحیح است .

مـساله ۸۰۵ ـ اگر زنی که در حال استحاضه کثیره است , هر چند غسلهای خود را به تفصیلی که در احـکـام اسـتـحاضه در مساله (۲۱۵) گفته شد بجا نیاورد , روزه او صحیح است , همچنان که دراستحاضه متوسطه اگرچه غسل نکند , روزه اش صحیح است .

مـسـاله ۸۰۶ ـ کسی که مس میت کرده (یعنی جائی از بدن خود را به بدن میت رسانده ) می تواند بـدون غـسـل مـس مـیت روزه بگیرد , و اگر در حال روزه هم میت را مس نماید , روزه او باطل نمی شود.

۷) اماله کردن :.

مـسـاله ۸۰۷ ـ اماله کردن با چیز روان اگرچه از روی ناچاری وبرای معالجه باشد , روزه را باطل می کند.

۸) قی کردن :.

مـسـاله ۸۰۸ ـ هرگاه روزه دار عمدا قی کند اگرچه بواسطه مرض و مانند آن ناچار باشد , روزه اش باطل می شود, ولی اگر سهوا یا بی اختیار قی کند اشکال ندارد.

مساله ۸۰۹ ـ اگر روزه دار بتواند از قی کردن خود داری کند , اگر به طبع خود حادث شده است لازم نیست از آن جلوگیری کند.

مـسـالـه ۸۱۰ ـ اگر آروغ بزند و چیزی در گلو یا دهانش بیاید , باید آن را بیرون بریزد , واگر بی اختیار فرو رود , روزه اش صحیح است .

● احکام چیزهائی که روزه را باطل می کند.

مساله ۸۱۱ ـ اگر انسان عمدا و از روی اختیار کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد , روزه او بـاطـل مـی شود و چنانچه از روی عمد نباشد, اشکال ندارد , ولی جنب اگر بخوابد تا اذان صبح غـسـل نـکند در موارد خاصی که دررساله های مفصل آمده است , روزه او باطل است , و چنانچه انـسـان نداند که بعضی ازآنچه گفته شد روزه را باطل می کند اگر در این جهل کوتاهی نکرده بـاشـد , و تـردیـدی هـم نداشته باشد یا آنکه اعتماد بر حجت شرعی داشته باشد , اگر آن چیز را انجام دهد , روزه اش باطل نمی شود , مگر در خوردن و آشامیدن و جماع .

مـسـاله ۸۱۲ ـاگر روزه دار سهوا یکی از کارهائی که روزه را باطل می کند انجام دهد وبه اعتقاد ایـنـکـه روزه اش باطل شده , عمدا دوباره یکی از آنها را بجا آورد , حکم مساله گذشته درباره او جاری می شود.

● جائی که قضا و کفاره واجب است .

مـساله ۸۱۳ ـ اگر کسی روزه ماه رمضان را به خوردن یا آشامیدن یا جماع یا استمنا یا باقی ماندن بـر جـنـابـت بـاطل کند , در صورتی که از روی عمد و اختیار باشد و از روی ناچاری و جبر نباشد ,اضافه بر قضا , کفاره هم بر او واجب می شود.

مساله ۸۱۴ ـ اگر کسی چیزی از آنچه را که گذشت انجام دهد در حالی که عقیده قطعی داشته که روزه را باطل نمی کند ,کفاره بر او واجب نیست وهمچنین است کسی که نمی دانسته روزه بر او واجب است مانند کودکان در اوائل بلوغ .

● کفاره روزه :.

مساله ۸۱۵ ـ در کفاره افطار روزه ماه رمضان , باید یک بنده آزاد کند , یا به دستوری که در مساله بـعـد گفته می شود دو ماه روزه بگیرد , یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مد که تقریبا ۷۵۰ گـرم است , طعام یعنی گندم یا جو یا نان و مانند اینها بدهد , و چنانچه اینها برایش ممکن نـبـاشـد, باید به قدر امکان تصدق دهد , و اگر ممکن نیست , استغفار نماید , و احتیاط واجب آن است که هر وقت بتواند , کفاره را بدهد.

مـسـاله ۸۱۶ ـ کسی که می خواهد دو ماه کفاره روزه ماه رمضان را بگیرد , باید یک ماه تمام ویک روز آن را از ماه دیگر پی در پی بگیرد , و اگر بقیه آن پی در پی نباشد اشکال ندارد.

مـساله ۸۱۷ ـ کسی که می خواهد دو ماه کفاره روزه رمضان را بگیرد , نباید موقعی شروع کند که مـی دانـد در بین یک ماه و یک روز , روزی باشد که مانند عید قربان , روزه آن حرام است یاروزه آن واجب است .

مساله ۸۱۸ ـ کسی که باید پی در پی روزه بگیرد , اگر در بین آن بدون عذر یک روز روزه نگیرد , باید روزه ها را از سر بگیرد.

مـسـالـه ۸۱۹ ـ اگـر در بـین روزهائی که باید پی در پی روزه بگیرد عذری مثل حیض یا نفاس یا سفری که دررفتن آن مجبور است , برای او پیش آیـد , بعـد از بر طـرف شـدن عـذر , واجب نیست روزه ها را از سر بگیرد , بلکه بقیه را بعد از بر طرف شدن عذر بجا می آورد.

مساله ۸۲۰ ـ اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند یک کفاره کافی است .

مساله۸۲۱ ـ اگر در یک روز ماه رمضان چند مرتبه بخورد یا بیاشامد یا جماع یا استمنا کند, برای همه آنها یک کفاره کافی است .

مـساله ۸۲۲ ـ اگر روزه دار آروغ بزند و چیزی در دهانش بیاید , چنانچه عمدا آن را فرو ببرد بنابر احتیاط واجب , روزه اش باطل است و باید قضای آن را بگیرد و کفاره هم بدهد.

مـسـالـه ۸۲۳ ـ اگر نذر کند که روزمعینی را روزه بگیرد , چنانچه در آن روز عمدا روزه خود را باطل کند , باید کفاره بدهد , و کفاره آن در احکام نذر خواهد آمد.

مـسـالـه ۸۲۴ ـ اگر نذر کند که روز معینی را روزه بگیرد , چنانچه در آن روز عمدا روزه خود را باطل کند , باید کفاره بدهد , وکفاره آن در احکام نذر خواهد آمد.

مساله ۸۲۵ ـ کسی که باید برای کفاره یک روزشصت فقیر را طعام بدهد , اگر به تمام شصت نفر دسترسی دارد نمی تواند عدد را کم کند ولی همان مقدار کفاره بدهد مثلا به سی نفر هر کدام دو مد طعام بدهد و به آن اکتفا کند , ولی می تواند برای هر فرد از عیال فقیر اگرچه صغیر باشند یک مـد به آن فقیر بدهد , و فقیر به وکالت از عائله یا و لایت بر آنها اگر صغیر باشند قبول نماید واگر نتواند شصت نفر فقیر را پیدا کند و مثلا فقط سی نفر را پیدا کند می تواند به هرکدام دو مد طعام بدهد , ولی به احتیاط واجب هرگاه تمکن پیدا کرد به سی نفر فقیردیگر نیز یک مد بدهد.

مـسـالـه ۸۲۶ ـ کـسی که قضای روزه رمضان را گرفته , اگر بعداز ظهر عمدا کاری که روزه را بـاطل می کند انجام دهد , باید به ده فقیر هر کدام یک مد طعام بدهد , و اگر نمی تواند , سه روز روزه بگیرد.

● جاهائی که فقط قضای روزه واجب است .

مساله ۸۲۷ ـ در چند مورد فقط قضای روزه بر انسان واجب است وکفاره واجب نیست که بعضی از آنها از قرار ذیل است :.

اول : آنـکـه در مـاه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت یک روز یا چند روز روزه بگیرد.

دوم :آنـکه در ماه رمضان بدون اینکه تحقیق کند صبح شده یا نه , کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد , بعد معلوم شود صبح بوده است .

سـوم : آنکه به گفته کس دیگری که گفته او شرعا برایش حجت است یا او به اشتباه معتقد باشد که خبر او حجت است افطار کند , بعد معلوم شود مغرب نبوده است .

چـهـارم : آنکه از جهت تشنگی ,مضمضه کند , یعنی آب در دهان بگرداند , و بی اختیار فرو رود , ولـی اگـر فراموش کند که روزه است و آب را فرودهد , یا برای غیر جهت تشنگی مضمضه کند و بی اختیار فرو رود , قضا ندارد.

مساله ۸۲۸ ـ اگر غیر آب چیز دیگری را در دهان ببردو بی اختیار فرو رود , یا آب داخل بینی کند و بی اختیار فرو رود , قضا بر او واجب نیست .

مـسـالـه ۸۲۹ ـ اگر در ماه رمضان , بعد از تحقیق , برای او معلوم نشود که صبح شده وکاری که روزه را باطل می کند انجام دهد , بعد معلوم شود صبح بوده , قضا لازم نیست .

مـساله ۸۳۰ ـ اگر انسان شک کند که مغرب شده یا نه , نمی تواند افطار کند ,ولی اگر شک کند که صبح شده یا نه , پیش از تحقیق هم می تواند کاری که روزه راباطل می کند انجام دهد.

● احکام روزه قضا.

مـسـاله ۸۳۱ ـ اگر برای عذری چند روزروزه نگیرد و بعد شک کند که چه وقت عذر او بر طرف شـده , واجب نیست مقداربیشتری را که احتمال می دهد روزه نگرفته قضا نماید , وکافی است به مقداری که یقین دارد روزه نگرفته قضا کند.

مساله ۸۳۲ ـ اگر از چند ماه رمضان روزه قضاداشته باشد , قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد.

مـسـاله ۸۳۳ ـ اگر قضای روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند روزه ای را کـه می گیردقضای کدام ماه رمضان است , قضای آخرین سال حساب نمی شود که کفاره تاخیر ازاو ساقط شود.

مساله ۸۳۴ ـ در قضای روزه رمضان می تواند پیش از ظهر , روزه خود را باطل نماید.

مساله ۸۳۵ ـ اگر بواسطه مرضی , روزه رمضان را نگیرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد , قـضـای روزه هائی را که نگرفته بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد (۷۵۰ گرم تقریبا) طعام یعنی گندم یا جو یا نان و ماننداینها به فقیر بدهد , ولی اگر بواسطه عذر دیگری مثلا برای مـسـافـرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند , روزه هائی را که نگرفته باید قضا کند , واحتیاط واجب آن است که برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.

مساله ۸۳۶ ـ اگربواسطه مرضی روزه رمضان را نگیرد و بعد از رمضان مرض او بر طرف شود ولی عـذر دیـگری پیدا کند که نتواند تا رمضان بعد قضای روزه را بگیرد , باید روزه هائی را که نگرفته قضا نماید و به احتیاط واجب برای هر روز یک مد طعام نیز به فقیر بدهد وهمچنین است اگر در ماه رمضان غیر از مرض عذر دیگری داشته باشد و بعد ازرمضان آن عذر بر طرف شود و تا رمضان سـال بعد بواسطه مرض نتواند روزه بگیرد.

مساله ۸۳۷ ـ اگر در ماه رمضان بواسطه عذری روزه نگیرد و بعد از رمضان عذر او برطرف شود و تا رمضان آینده عمدا قضای روزه را نگیرد , باید روزه را قضا کند وبرای هر روز یک مد طعام هم به فقیر بدهد.

مساله ۸۳۸ ـ کسی که باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد , می تواند کفاره چند روز را به یک فقیر بدهد.

مـسـالـه ۸۳۹ ـ اگـر روزه رمـضـان را عـمدا نگیرد , باید قضای آن را بجا آورد و برای هر روز دو مـاه روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام بدهد یا یک بنده آزاد کند , و چنانچه تا رمضان آینده قضای آن روزه را بجا نیاورد , بنابر احتیاط لازم برای هر روز یک مد طعام نیزکفاره بدهد.

مـساله ۸۴۰ ـ بعد از مرگ پدر , پسر بزرگتر بنابر احتیاط لازم بایدقضای روزه ماه رمضان او را به تـفـصـیلی که در نماز در صفحه (۲۷۲) گفته شد بجاآورد و می تواند بجای هر روز (۷۵۰ گرم ) طعام را به فقیری بدهد هر چند از مال میت اگر و رثه راضی باشند.

● احکام روزه مسافر.

مساله ۸۴۱ ـ مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند , نباید روزه بگیرد , و مـسـافـری که نمازش راتمام می خواند مثل کسی که شغلش مسافرت یا سفر او سفر معصیت است , باید درسفر روزه بگیرد.

مـسـاله ۸۴۲ ـ کسی که نمی داند روزه مسافر باطل است , اگر درسفر روزه بگیرد و در بین روز مساله را بفهمد , روزه اش باطل می شود , و اگر تامغرب نفهمد , روزه اش صحیح است .

مساله ۸۴۳ ـ اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت نماید , باید بنابر احتیاط روزه خود راتمام کند , و در ایـن صورت قضای آن لازم نیست , و اگر پیش از ظهر مسافرت کند , بنابر احتیاط واجب نمی تـوانـد آن روز راروزه بـگیرد خصوصا اگر از شب نیت سفر داشته باشد , ولی در هر صورت نباید پـیـش از رسیدن به حد ترخص چیزی را که روزه را باطل می کند انجام دهد , و گرنه کفاره بر او واجب می شود.

مساله ۸۴۴ ـ اگر مسافر در ماه رمضان چه آنکه قبل از فـجردر سـفر بوده و چه آنکه روزه بوده و سـفـر نماید , چنانچه پیش از ظهر به وطنش برسد یا به جائی برسد که می خواهد ده روز در آنجا بماند , چنانچه کاری که روزه راباطل می کند انجام نداده , بنابر احتیاط باید آن روز روزه را بگیرد و در این صورت قضا ندارد , و اگر انجام داده , روزه آن روز بر او واجب نیست و باید آن را قضا کند .

مـسـاله ۸۴۵ ـ اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد , یا به جائی برسد که می خواهدده روز در آن جا بماند , بنابر احتیاط روزه اش باطل است و باید آن را قضا کند.

● کسانی که روزه بر آنها واجب نیست .

مـسـالـه ۸۴۶ ـ کـسـی که بواسطه پیری نمی تواندروزه بگیرد یا برای او مشقت دارد , روزه بر او واجب نیست , ولی در صورت دوم باید برای هر روز یک مد طعام ـ گندم یا جو یا نان و مانند اینها ـ به فقیر بدهد.

مـسـالـه ۸۴۷ ـ اگر انسان مرضی دارد که زیاد تشنه می شود و نمی تواند تشنگی راتحمل کند یا بـرای او مشقت دارد , روزه بر او واجب نیست , ولی در صورت دوم بایدبرای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد , و چنانچه بعد بتواند روزه بگیرد , واجب نیست قضا نماید.

مـساله ۸۴۸ ـ زنی که زائیدن او نزدیک است و روزه برای خودش یا حملش ضرر دارد , روزه بر او واجـب نـیست , و باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت روزه هائی را که نگرفته باید قضا نماید.

مـسـالـه ۸۴۹ ـزنـی کـه بـچـه شیر می دهد و شیر او کم است , چه مادر بچه , یا دایه او باشد , یا بی اجرت شیر دهد , اگر روزه برای خودش یا بچه ای که شیر می دهد ضرر دارد , روزه بر او واجب نـیست و باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد , و در هر دوصورت روزه هائی را که نگرفته بـایـد قـضـا نماید , ولی بنابر احتیاط واجب این حکم اختصاص به موردی دارد که شیر دادن بچه مـنحصر به همین راه باشد , و اما اگر راه دیگری برای شیر دادن بچه باشد ـ مثلا چند زن در شیر دادن او شـرکت کنند یا ازشیر دادن با شیشه وپستانک کمک بگیرد ـ ثبوت این حکم محل اشکال است .

● راه ثابت شدن اول ماه .

مساله ۸۵۰ ـ اول ماه به چهار چیز ثابت می شود :.

۱) آنکه خود انسان ماه را ببیند.

۲) عـده ای کـه از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا می شود ,بگویند ماه را دیده ایم وهمچنین است هر چیزی که بواسطه آن یقین پیدا شود یااطمینان از یک منشا عقلائی پیدا شود.

۳) دو مرد عادل بگویند که در شب ماه رادیده ایم , ولی شرایطی دارد که در رساله های مفصل امده است .

۴) سی روز ازاول ماه شعبان بگذرد که بواسطه آن اول ماه رمضان ثابت می شود , و سی روز از اول ماه رمضان بگذرد که بواسطه آن , اول ماه شوال ثابت می شود.

مـسـاله ۸۵۱ ـ اول ماه به حکم حاکم شرع ثابت نمی شود , مگر این که از حکم او یا ثابت شدن ماه نزد اواطمینان به دیده شدن ماه حاصل شود.

مساله ۸۵۲ ـ اول ماه با پیشگوئی منجمین ثابت نمی شود , مگر این که انسان از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا کند.

مـسـالـه ۸۵۳ـ بـلـنـد بـودن ماه یا دیر غروب کردن آن , دلیل نمی شود که شب پیش , شب اول ماه بوده است , و همچنین اگر ماه طوق داشته باشد دلیل نمی شود که شب دوم باشد.

مساله ۸۵۴ ـ اگر در شهری اول ماه ثابت شود , در شهرهای دیگر که در افق با اومتحد می باشند اول مـاه نیز ثابت می شود , و مقصود از اتحاد افق در اینجا آن است که اگر در شهر اول ماه دیده شود در شهر دوم اگر مانعی مانند ابر نباشد , دیده می شود ,و این در موردی محقق می شود که شـهـر دوم اگر غرب شهر اول باشد در خط عرض نزدیک به آن باشد , و اگر در شرق آن است در صـورتـی ثـابت میشود که وحدت افق معلوم باشد هر چند از این جهت که زمان ماندن ماه در افق شهر اول بیش از مقداراختلاف بین غروب دو شهر باشد.

مـسـالـه ۸۵۵ ـ روزی را که انسان نمی داند آخررمضان است یا اول شوال , باید روزه بگیرد , ولی اگر در اثنا روز بفهمد که اول شوال است باید افطار کند.

● روزه های حرام و مکروه ومستحب .

مـسـالـه ۸۵۶ ـ روزه عیدفطر و قربان , حرام است , و نیز روزی را که انسان نمی داند آخر شعبان است یا اول رمضان , اگر به نیت اول رمضان روزه بگیرد , حرام می باشد.

مـسـالـه ۸۵۷ ـ اگـر روزه مـسـتحبی زن با حق استمتاع شوهر منافات داشته باشد حرام است و هـمـچـنـیـن روزه ای که واجب است ولی روز معینی ندارد مانند نذر غیر معین و در این صورت بـنـابـراحتیاط روزه باطل است و از نذر کفایت نمی کند , و همچنین است ـ بنابر احتیاطواجب ـ اگر شوهر او را از گرفتن روزه مستحبی یا واجب غیر معین نهی نماید ,اگرچه با حق او منافات نداشته باشد و احتیاط مستحب آن است که بدون اجازه اوروزه مستحبی نگیرد.

مـسـالـه ۸۵۸ ـ روزه مـستحبی اولاد , اگر اسباب اذیت ـ ناشی از شفقت ـ پدر و مادر شود حرام است .

مساله ۸۵۹ ـ اگر فرزند بدون اجازه پدر یا مادر روزه مستحبی بگیرد , و در بین روز پدر یا مادر او را نهی کند , چنانچه مخالفت اوموجب اذیتش که ناشی از شفقت اوست باشد باید افطار نماید.

مـسـالـه ۸۶۰ ـ کسی که می داند روزه برای او ضرر قابل توجهی ندارد , اگرچه دکتر بگوید ضرر دارد , بـایـدروزه بـگـیـرد و کسی که یقین یا گمان دارد که روزه برایش ضرر قابل توجهی دارد ,اگرچه دکتر بگوید ضرر ندارد , واجب نیست روزه بگیرد.

مساله ۸۶۱ ـ اگر انسان یقین یا اطمینان داشته باشد که روزه برایش ضرر قابل توجهی دارد یا آن را احتمال بدهد , و از آن احتمال , ترس برای او پیدا شود , چنانچه احتمال او در نظر عقلا بجاباشد , واجـب نیست روزه بگیرد , بلکه اگر آن ضرر موجب هلاکت یا نقص عضو شودروزه حرام است و در غـیـر ایـن صـورت اگـر رجا روزه بگیرد و بعد معلوم شود ضررقابل توجهی نداشته روزه اش صحیح است .

مساله ۸۶۲ ـ روزه تمام روزهای سال ,غیر از روزهای حرام و مکروه که گفته شد , مستحب است , و برای بعضی از روزهابیشتر سفارش شده است تفصیل آن در رساله های مفصل امده است .