سه شنبه, ۲۳ بهمن, ۱۴۰۳ / 11 February, 2025
مدیریت نحوه مشارکت در کتابخانه های دانشگاهی و پژوهشی
![مدیریت نحوه مشارکت در کتابخانه های دانشگاهی و پژوهشی](/web/imgs/16/141/3qwa21.jpeg)
● مقدمه
تغییرات زیادی در آموزش عالی بر مبنای فنآوری اطلاعات که زمینه رو به رشدی است، در حال وقوع میباشد. اطلاعات هم با سرعتی بیشتر از همیشه تولید میشود و هم بخش اصلی همهء اجزاء جامعه و اقتصاد را تشکیل میدهد. بسیاری از کارخانجات و شرکتها متکی به اطلاعات و فنآوری اطلاعات هستند. دانشجویان در حالی به دانشگاهها وارد میشوند که انتظار زیادی از اطلاعات و فنآوری دارند و به همین دلیل اعضاء هیئت علمی و مدیریت دانشگاه را با چالشهای خاصی روبرو میسازند. رقابت برای پذیرش دانشجو، بودجه، و متخصصین فنآوری از رویدادهای معمول در درون و آموزش عالی است. تقاضا برای بودجه و عوامل حاکم۱ از نظر سنجش نتایج فراگیری همه دانشجویان و برنامههای آموزشی در حال افزایش است. روزآمد کردن برنامههای درسی دانشگاهها به گونهای که موجب رضایت دانشجویان و عوامل حاکم گردد چالشهای مضاعفی را برای اعضاء هیئت علمی و مدیریت دانشگاه فراهم آورده است. انتظار بیشتر از بهرهوری اعضاء هیئت علمی به لحاظ تدریس، پژوهش، و فعالیتهای پژوهشی تنش بیشتری را بر محیط دانشگاه تحمیل میکند. دانشجویان خواستار محیطهای آموزشی قابل انعطاف هستند، استفاده بیشتر از شبکه جهانی وب را در فعالیتهای آموزشی و فراگیری انتظار دارند و طالب دسترسی بیوقفه به اطلاعات هستند.
همچنین متخصصین کتابداری و اطلاعرسانی به تغییرات فراوان ناشی از الکترونیکی شدن محیط اطلاعرسانی پرداختهاند و در تعامل با این محیط متغیر موفق بودهاند. سازمانهای تخصصی مانند انجمن کتابخانههای تحقیقاتی۲ در حال تهیه معیارهای ارزشیابی برای کتابخانههای پژوهشی، فعالیتهای پژوهشی، شیوههای کسب اطلاعات و استفاده از آن، شیوههای جهانی اطلاعرسانی ودیگر فعالیتهای جدید مبتنی بر اطلاعرسانی میباشند. انجمن کتابخانههای دانشگاهی و پژوهشی۳ فعالیتهای جدیدی را برای بخشهای مختلف خود آماده کرده است، از جمله ارزیابی نتایج آموزش اطلاعرسانی در محیط آموزش عالی.
کتابخانههای آکادمیک در سراسر آمریکا در پی بازاندیشی و بازسازی موقعیت خود در محیطهای دانشگاهی هستند. این گونه کتابخانهها از فرصتهای حاصله برای همکاری و مشارکت با اعضاء هیئت علمی و پژوهشگران دیگران بهره میگیرند. در شماره نوامبر ۲۰۰۰، خبرنامه کتابخانههای دانشگاهی و پژوهشی مقالهای به قلم کارلا استوفل و همکاران درج است که در آن بحث از چگونگی بازسازی کتابخانههای دانشگاهی و کتابداری است. در این مقاله هفده مورد از چالشهای پیش روی کتابخانههای دانشگاهی و شیوههای مقابله با آنها ارائه شده است. محیط ارتباط دانشگاهی و همچنین نقش کتابداران در این محیط در مقاله تشریح شده است. ده اصل کلی در اینجا اشاره شده که با استفاده از آنها کتابداران و کتابخانههای دانشگاهی میتوانند در این دوره جدید موفق شوند. علاوه بر آن، مقاله به تأثیر محیط خارجی اطلاعاتی بر کتابخانهها و کتابداری میپردازد و خطمشیهایی برای مقابله با آن ترسیم میکند.
از نشریات دیگر مرتبط با همکاری میان اعضای هیئت علمی و کتابداران در آموزش مهارتهای اطلاعرسانی، کتاب مشارکت ضروری: همکاری کتابداران و اعضاء هیئت علمی در دنیای اطلاعرسانی (راسپا و وارد، ۲۰۰۰) است. نویسندگان این کتاب ضمن تعریف این گونه همکاری، پیشینه آنها را بررسی کرده و مثالهای متعددی از شیوههای همکاری اعضاء هیئت علمی با کتابداران ارائه نمودهاند.
اخیراً مقاله جالبی را ایلین راکمن در مورد همبستگیهای استراتژیک «قدرت مشارکت و تشریک مساعی» منتشر کرده که در آن مدلهای مشارکت خارج ازمحیط سنتی آموزش و فراگیری مورد تأیید قرار گرفته است (راکمن، ۲۰۰۰). این همکاری شامل برنامههای ورزشی، نمایشهای فرهنگی، پروژههای دیجیتالی۴، جمعآوری کمکهای مالی و مانند آن است.
کتابخانههای آکادمیک به ویژه کتابخانههای پژوهشی، باید بیشتر در فعالیتهای آموزشی، پژوهشی و مشارکتی دانشگاهها مداخله جویند تا بتوانند در محیط جدید اطلاعرسانی دوام بیاورند و به رقابت بپردازند. اگر کتابخانهها بخواهند بخش اصلی محیط آموزشی باقی بمانند و مورد حمایت مالی قرار گیرند، لازم است فعالیتهای خود را به اعضاء هیئت علمی، تکنولوژی، دانشجویان و دیگران بیش از پیش بسط دهند. ارزیابی نتایج، هم برای کتابداران و هم برای اعضاء هیئت علمی از واقعیتهای جدی است که میتوانند به پرسشهای گروههای مایل به مساعدت مالی راجع به تأثیر کمک مالی آنها به سازمانهای آموزشی پاسخ گویند.
دانشگاه لوئیزویل۵، دانشگاه پژوهشی ایالت کنتاکی۶ است. اهداف آموزشی و پژوهشی این دانشگاه مورد حمایت کامل کتابخانهها است. این مورد نمونه خوبی از یک سناریوی موفق است که از طریق همکاریهای متعدد کتابخانهها در محیط آموزشی دانشگاه نقش اصلی را برعهده گرفتهاند. بعضی از ابتکارهای کوچک، بعضی بزرگ، بعضی کم اهمیتتر و برخی مهمتر تشریح شده، ولی همه آنها در خدمت کتابخانهها قرار گرفته تا نقش آنها در محیط دانشگاه پررنگتر شود، در آموزش و فراگیری و پژوهش بیشتر دخیل باشند و بالاخره در ایجاد نتایج آموزش مثبت مؤثر باشند.
● مشارکت میان هیئت علمی و کتابداران
برقراری مشارکت با اعضاء هیئت علمی یکی از خواستهای همیشگی کتابداران بوده است. کتابداران با ساختن مجموعهها، فراهمآوری امکانات دسترسی به اطلاعات الکترونیک، ارائه خدمات پشتیبانی در کتابداری و آموزش مهارتهای اطلاعرسانی از آموزش و فراگیری و پژوهش پشتیبانی میکنند. در دانشگاه لوئیزویل، کتابداران عضو هیئت علمی مشارکت پایداری را با همکاران مدرس خود شروع نمودهاند. برنامهء ارتباط با کتابخانه، که سالها وجود داشته است، کتابداران را با گروههای آموزشی مربوطه پیوند میدهد تا به توسعهء مجموعهها، پشتیبانی خدمات کتابخانهای و همچنین آموزش سواد اطلاعاتی۷ بپردازند.
● سواد اطلاعاتی
سواد اطلاعاتی عبارت است از توانایی تشخیص نیاز به اطلاعات و ردیابی، ارزیابی و استفاده مؤثر از آن. کتابداران دانشگاه لوئیزویل سالانه حدود ۵۰۰ جلسه آموزش اطلاعرسانی ادغام شده در برنامههای آموزشی برای بیش از ۸۰۰۰ دانشجوی کارشناسی و کارشناسی اشد ارائه میدهند. به ویژه در علوم بهداشت، موسیقی، هنر، اقتصاد، شیمی، آموزش و پرورش، مهندسی، علوم اجتماعی، و زبان انگلیسی. آنها توانش سواد اطلاعاتی را در سطوح مختلف تهیه کردهاند که براساس استانداردهای توانش سواد اطلاعاتی در آموزش عالی قرار دارد و در شمارهء ژانویه ۲۰۰۱ انجمن کتابخانههای دانشگاهی و پژوهشی درجه شده است.
این کتابداران فنون فراگیری را در آموزش مهارتهای اطلاعرسانی ادغام نمودهاند. آنها در همکاری تنگاتنگ با اعضاء هیئت علمی دانشکدهها، یک درس برای آموزش سواد اطلاعاتی به طور افتخاری در برنامههای کارشناسی گنجاندهاند.
● آموزش از راه دور
کتابخانههای دانشگاهی بیست برنامهء آموزشی از راه دور را پشتیبانی میکنند. به ویژه در رشتههای بازرگانی، آموزش و پرورش، مهندسی، و علوم اجتماعی که دانشگاه لوئیزویل در کنتاکی و دیگر قسمتهای کشور ارائه میند. این برنامههای آموزشی از تلویزیون ماهوارهای، کنفرانسهای ویدیویی و شبکهء جهانی وب برای آموزش در محیط دانگشاه و خارج از آن بهره میگیرند. اکثر این برنامهها در سطح کارشناسی ارشد و یک برنامه نیز در سطح دکترای علوم اجتماعی است.
کتابداران برنامههای آموزش از راه دور با اعضاء هیئت علمی دانشکده در آمادهسازی دروس آموزش از راه دور همکاری مینمایند و در آموزش سواد اطلاعاتی و پشتیبانی آموزش لازم برای حدود ۳۰۰۰ دانشجوی ثبت نام شده در این برنامهها از نقاطی مانند آتن، قاهره، هنگ کنگ، سنگاپور، پاناما، و سن سالوادور مواد لازم فراهم میشود. (آدرس این برنامه عبارت است از:
● توسعه توان هیئت علمی
در سال ۲۰۰۰، مرکز دلفی۸، که مرکزی است برای گسترش توان هیئت علمی از طریق کمک به آنها، در به کارگیری تکنولوژی در آموزش و توسعه دروس و برنامههای آموزشی مستقیم، به کتابخانه مرکزی دانشگاه لوئیزویل انتقال یافت. یک شعبهء اضافی دیگر از این مرکز در کتابخانهء علوم بهداشتی تأسیس خواهد شد. کتابداران در بازسازی دروس و برنامههای آموزشی به هیئت علمی کمک میکنند تا در محیط الکترونیکی آموزش دهند. آنها دفتری برای آموزش خدمات کتابداری از راه دور۹ تأسیس نمودهاند که در قالب مرکز دلفی برای گسترش توان هیئت علمی برای آموزش از راه دور همکاری نزدیک دارد.
● مرکز نگارش
مرکز نگارش، بخشی از دانشکده هنر و علوم۱۰ است که در سال ۲۰۰۰ به کتابخانهء مرکزی دانشگاه انتقال یافت. کتابخانه برای کمک به دانشجویان در امر پیشرفت مهارتهای نوشتاری مربوط به گزارش دروس، مقالهنویسی، پایاننامهها، طرح پیشنهادی۱۱، شرح احوال۱۲ و مانند آن با مرکز نگارش همکاری مینماید.
● کالج متروپولیتن
کالج متروپولیتن۱۳ حاصل مشارکت بین دانشگاه و خدمات پستی یونایتد۱۴ برای فراهمآوری فرصتهای آموزش عالی جهت کارمندان این شرکت است. کتابخانهها از طریق آزمایشگاه کامپیوتری مترو، که یک سایت کامپیوتری برای فراگیری مهارتهای کامپیوتری تمام دانشجویان است، در این کار مشارکت دارند. دانشجویان در این مرکز دروس خود را آماده میسازند و تحت نظر دستیاران آزموده در کتابخانهها پژوهش خود را انجام میدهند.
● پژوهش (ویژگیهای پژوهشگران)
کتابداران با دفتر پژوهشی برای ارزیابی پژوهشگران دانشگاه، تخصیص بودجه، و کمکهای تحقیقاتی برای بیش از هفتاد کرسی اهدایی دانشگاه و همه پژوهشگران شاغل در بخشهای تحقیقاتی متعدد دانگشاه همکاری مینمایند.
● سنجش
کتابداران در زمینهء سنجش آموزش با همهء واحدهای دانشگاهی همکاری مینمایند. با همکاری یک شرکت خارج از دانشگاه، ابزار نظرسنجی درست شده است که برای جمعآوری اطلاعات لازم در مورد کتابخانهها و پشتیبانیهای اطلاعرسانی به کار گرفته میشود. کتابخانه همچنین ابزار نظرسنجی خاص خود را تهیه کرده که برای گروههای مختلف دانشگاهی به کار میرود. نخستین سلسله نظرسنجیها جمعآوری و خلاصه شده است. نتیجه این نظرسنجیها، از نظر رضایت دانشجویان از کتابخانه و پشتیبانیهای اطلاعرسانی و همچنین نتایج مربوط به کتابخانه و مهارتهای اطلاعرسانی، بسیار دلگرمکننده بوده است.
● همکاری در زمینهء علوم بهداشتی
کتابخانهء علوم بهداشتی مورد حمایت واحدهای علوم بهداشتی دانشگاه مثل دندانپزشکی، پرستاری، و پزشکی میباشد و در طی سالها توانسته همکاری مستحکمی با واحدهای مختلف برقرار کند.
● اقدامات مربوط به بیمارستانها
کتابخانه به سه بیمارستان دولتی (وابسته به شهرداری) ۱۵ در استفاده از منابع همکاری نموده است. در این مورد همکاری خوبی برای مدیریت کتابخانه مورد قرارداد با بیمارستان دانشگاه انجام گرفته است. همکاری با یک بیمارستان دیگر این امکان را فراهم آورده است تا در سیستم کتابخانهای مشترک «تلاش»۱۶ کتابخانهها شرکت نمایند. این سه بیمارستان یک کنسرسیوم غیررسمی برای خرید مشترک پایگاه دادهها و مجلات الکترونیک تشکیل دادهاند.
● کمک هزینه تحصیلی سیستم مدیریت اطلاعات پیشرفته مشترک
کتابخانه برای اخذ یک کمک هزینهء تحصیلی دو ساله جهت سیستم مدیریت اطلاعات پیشرفته مشترک۱۷ از کتابخانه ملی پزشکی با همه بخشهای علوم بهداشتی واقع در دانشگاه، مشتمل بر دندانپزشکی، پرستاری، و پزشکی همکاری داشته است. هدف از اهداء این کمک هزینهء تحصیلی برنامهریزی به منظور استفاده از اطلاعات بهداشتی و برای پشتیبانی از آموزش، پژوهش، اقدامات کلینیکی، بهداشت اجتماعی، و سازمانهای مربوط به مصرفکنندگان خدمات بهداشتی در منطقه لوئیزویل است.
● همکاری در محیط دانشگاهی
در دانشگاه لوئیزویل بطور منظم برای مشارکتهای بیشتر و نوین فرصتهایی در محیط دانشگاهی پدید میآید و کتابداران دانشگاه در صدد استفاده از این موقعیتها برآمدهاند.
● دانشجویان
کتابخانهها با گروههای دانشجویی، شامل کارشناسی و کارشناسی ارشد و بالاتر همکاری نزدیک دارند تا نیازهای اطلاعرسانی آنها را برآورده سازند و اطمینان حاصل نمایند که آنها به کتابخانه و اطلاعات الکترونیکی آن دسترسی دارند.
چند مورد از نتایج همکاری میان دانشجویان و کتابداران عبارتند از: افزودن یک چاپخانه درجه یک به کتابخانه مرکزی، امانت کامپیوترهای قابل حمل۱۸ به دانشجویان، افزایش ساعات کار کتابخانهها، انجام تحقیقات مشترک دانشجویان و کتابخانهها، جلب رضایت دانشجویان و افزایش دائمی میزان مراجعه به کتابخانه.
● تکنولوژی اطلاعرسانی
روزآمد بودن کتابخانه از نظر تکنولوژی، کامپیوتر، نرمافزار، شبکهها، آموزش و حفاظت بسته به همکاری تنگاتنگ میان کارکنان تکنولوژی اطلاعرسانی۱۹ و اداره تکنولوژی کتابخانههای دانشگاه است. سیستم خدمترسان۲۰ مشترکین به نام «تلاش» به طور مشترک توسط دو واحد اداره میشود، نه فقط برای دانشگاه لوئیزویل بلکه برای نیمه غربی کنتاکی. این مورد نیز مشارکت دیگری است. شبکهء قوی دانشگاهی، که تکنولوژی اطلاعرسانی آن را اداره میکند، به کتابخانهها کمک میکند تا از نظر تکنولوژی روزآمد باقی بمانند. همکاری با شرکت تکثیر زیراکس۲۱ امکان دسترسی به بهترین تکنولوژی و چاپ را برای همه استفادهکنندگان فراهم میآورد.
● متروورسیتی
متروورسیتی۲۲ یک کنسرسیوم از تمام سازمانهای دانشگاهی، چه دولتی و چه خصوصی است. که در منطقه لوئیزویل و ایندیانا از آموزش عالی و توسعهء نیروی کار حمایت میکند. دانشگاهها و کالجهای محلی با یکدیگر همکاری میکنند تا مطمئن شوند افراد فرصتهای آموزش عالی را بدون دوباره کاری زیاد بدست میآورند. کتابخانههای آکادمیک، شامل بعضی از کتابخانههای عمومی، دارای شورایی هستند که نیازهای اطلاعرسانی دانشجویان و عموم مردم در بازار کار را برآورده کند. با استفاده از خدمات اشتراک منابع اطلاعاتی، خدمات امانت بین کتابخانهای، خدمات ویژهء امانت، و پایگاههای اینترنتی، کتابخانهها توانستهاند به اهداف آموزشی منطقه کمک کنند.
● همکاری با دیگر کتابخانهها
شیوههای تعاونی در میان کتابخانهها مدتهاست بخش مهمی از کار کتابخانههای کنتاکی را تشکیل داده است. در سالهای اخیر این شیوهها شامل همکاری با کتابخانهء عمومی و کتابخانهء آموزشی بوده است. کتابخانههای دانشگاهی با مراکز رسانههای اطلاعاتی۲۳ مدارس استانی جفرسن۲۴ و کتابخانه عمومی آزاد لوئیزویل همکاری داشتهاند. ۲۵
● آموزش حرفهای
کمبود کتابدار در منطقهء لوئیزویل مزمن است. کتابخانههای دانگشاهی با مراکز رسانههای اطلاعاتی مدارس و کتابخانههای عمومی همکاری میکنند تا دو سوم برنامههای علوم اطلاعرسانی و کتابخانهای را از دانشگاه کنتاکی به دانشگاه لوئیزویل انتقال دهند. کتابداران کتابخانههای دانشگاه و کتابخانههای عمومی بیشتر این کلاسها را در دانشگاه تدریس مینمایند. برخی کلاسها به شیوهء کنفرانس ویدیویی تدریس میشود. در سایه این همکاری، کتابخانههای دانشگاه توانستند دورهء کارآموزی۲۶ کتابداری را تأسیس نمایند تا فرد شاغل در بخش مرجع کتابخانه ضمن کار تمام وقت بتواند مدرک کارشناسی ارشد خود را در زمینهء کتابداری و اطلاعرسانی اخذ نماید.
● آموزش مدیریت
کتابخانهء عمومی آزاد لوئیزویل با کتابخانههای دانشگاه قرارداد بسته است تا با همکاری دانشکدهء مدیریت دانشگاه برنامه یک سالهای برای آموزش مدیریت برای مدیران جدید کتابخانههای عمومی ارائه نماید.
● آموزش سواد اطلاعاتی
کتابخانههای دانشگاه با کتابداران کتابخانههای آموزشگاهی و عمومی در زمینهء افزایش تخصص برای آموزش مهارتهای اطلاعرسانی همکاری مینمایند.
● همکاری با کتابخانهها در سراسر ایالت
کتابخانهء مجازی کنتاکی در سال ۱۹۹۹ به منزلهء کنسرسیومی از تمامی کتابخانههای کنتاکی، مشتمل بر شخصی، عمومی، ایالتی، دانشگاهی، آموزشگاهی و کتابخانههای تخصصی تشکیل شده است. هدف آن ارائه پشتیبانی آموزش از راه دور، حمایت از کتابخانههای مجازی دانشگاه لوئیزویل، مشارکت در اطلاعرسانی، دسترسی به پایگاههای اطلاعاتی الکترونیکی و مراجع و آموزش اینترنت برای استفاده از مهارتهای اطلاعرسانی الکترونیکی است.
● نتیجهگیری
براساس تجربه دانشگاه لوئیزویل از همکاریهایی که با مشارکت کتابخانههای دانشگاهی انجام داده است، به نظر میرسد این شیوه راه مناسبی برای شروع کار در ابتدای قرن بیست و یکم باشد. کتابداران دانشگاهی لازم است پرجنب و جوش باشند و توان مخاطرهپذیری۲۷ داشته و با محیط دانشگاهی در تعامل باشند تا در عصر رقابت اطلاعرسانی موفق شوند. آنها باید پذیرای نظریات جدید باشند و از فرصتها به خوبی استفاده کنند. کتابخانههای پژوهشی در قرن بیست و یکم تأثیر قابل توجهی در آموزش عالی دارند و باید مراکز آموزش، فراگیری و فعالیتهای پژوهشی دانشگاههای خود باشند. در صورتی آنها موفق خواهند شد که بتوانند از تخصصهای ویژه و منحصر به فرد خود بهره گیرند، اندیشههای فراتر از چارچوبهای خویش ارائه کنند، و به دنبال مشارکتهای جدید و کسب نتایج قابل توجه باشند.
۱. Governing agencies
۲. Association of Research Libraries (ARL)
۳. Association of college and Research Libraries (ACRL)
۴. Digitisation Projects
۵. University of Louisville
۶. Kentucky
۷. Information Litreacy
۸. Delphi Center
۹. Distance Learning Library Center (DLLS)
۱۰. College of Arts and Sciences
۱۱. Proposal
۱۲. Resumes
۱۳. Metropolitan college
۱۴. United Parcel Service (UPS)
۱۵. Municipal hospital
۱۶. Endeavor
۱۷. Integrated Advanced Information Management System (IAIMS)
۱۸. Laptop
۱۹. Information Technology
۲۰. Server System
۲۱. Xerox
۲۲. Metroversity
۲۳. School media centers
۲۴. Jefferson County Schools
۲۵. Louisrille free public Library
۲۶. Intership
۲۷. Risk
منابع:
Reader, Hannelore, (۲۰۰۲). “Managing academic and research libraries Partnership” in Library Management. Vol ۲۳. No ۴-۵: ۱۸۷-۱۹۱.
Association of College and Research Libraries (۲۰۰۱). Information Literacy Competencies Standards for Higher Education, available at www.ala.org/acrl/ilcomstan.html (accessed ۲۰ November ۲۰۰۲)
Raspa, D. and Ward, D. (۲۰۰۰), The Collaborative Imperative: Librarians and Faculty Working Together in the Information Universe, Association of Cellege and Research Libraries, Chicago, IL.
Rockman, I. (۲۰۰۱). “Strategic alliances: the power of collaborative partherships”. College and Research Libraries News, Vol. ۶۲ No. ۶, pp. ۶۱۶-۱۷, ۶۲۱.
Stoffle, C. Allen, B. Fore, J. and Mobley, E.R. (۲۰۰۲). “Predicting the future. What does academic librarianship hold in store?”, College and Research Libraries News, November, Vol. ۶۱ No. ۱۰, pp. ۸۹۴-۹۰۱
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست