پوکی استخوان، بیماری خاموش

استخوان به عنوان یک بافت زنده از دو لایه خارجی ضخیم و لایه داخلی شبکه‏هایی محکم و سفت شبیه لانه زنبور تشکیل شده است وقتی سوراخ‏های ما بین شبکه‏ها (لایه داخلی) به علت تخریب بافت …

استخوان به عنوان یک بافت زنده از دو لایه خارجی ضخیم و لایه داخلی شبکه‏هایی محکم و سفت شبیه لانه زنبور تشکیل شده است وقتی سوراخ‏های ما بین شبکه‏ها (لایه داخلی) به علت تخریب بافت بزرگ شوند به آن پوکی استخوان می‏گویند. در اثر چنین تغییری استخوان ضعیف شده و با کوچکترین ضربه دچار شکستگی می‏شود.

از دست‏دادن استخوان‏ها به طور خاموش و بی‏سر و صدا اتفاق می‏افتد و اغلب هیچ علامتی تا زمان رخ دادن شکستگی وجود ندارد.طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت بیماری استئوپروز ( پوکی استخوان ) را همراه سکته قلبی، سکته مغزی و سرطان ، چهار دشمن اصلی انسان در عصر حاضر است چرا که بعد از ۳۵ سالگی فرایند پوکی استخوان شروع می شود به نحوی که از سن ۶۵ سالگی از هر سه زن ، یک نفر دچار شکستگی مهره و پس از

۷۰ سالگی از هر پنج زن یکی دچار شکستگی استخوان لگن به‌دنبال پوکی استخوان می شود.بر اساس گزارش محققان مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، ستون فقرات، ران، لگن، مچ دست و قسمت فوقانی بازو از مهترین اندام های بدن هستند که دچار شکستگی می شوند.عوامل مستعدکننده پوکی استخوان به دسته قابل کنترل و غیرقابل کنترل تقسیم می‌شود که گروه قابل کنترل شامل ورزش نکردن، کمبود کلسیم و ویتامین D، سیگار کشیدن و رژیم غذایی نا مناسب است که با اصلاح این موارد از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد.

اما عوامل غیرقابل کنترل در پوکی استخوان که در قالب سن، جنس، یائسگی، سابقه فامیلی، نژاد، وزن و اندازه استخوانها، بیماری های مزمن و داروها دسته بندی می شود که از حیطه افراد خارج است.

البته برخلاف بسیاری از بیماری‌های مزمن دیگر که علائم و نشانه‌های متعددی دارند، پو کی یک بیماری خاموش و بدون علامت است تا زمانی که یک شکستگی ایجاد شود. شکستگی‌های لگن وخیم‌ترین عارضه استئوپروز بوده و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بسیار بالاست. شکستگی‌های ناشی از استئوپروز، شکستگی‌های هستند که به طور معمول در آن موقعیت‌ها در افراد سالم شکستگی استخوان رخ نمی‌دهد.که این شکستگی‌ها به عنوان شکستگی ناشی از شکنندگی در نظر گرفته می‌شوند.

شکستگی‌های لگن پس از سقوط رخ می‌دهند، اما دو سوم شکستگی‌های مهره‌ای به صورت خاموش بوده و با یک فشار مختصر مانند بلند کردن یک جسم، عطسه کردن و خم شدن رخ می‌دهند.به طور تقریبی و با احتمال بسیار زیاد همه ما در معرض پدیده ناخوشایند پوکی استخوان قرار داریم.اما افراد مسن در معرض ابتلای بیشتری قرار دارند.بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری است. خوشبختانه امروزه برای سنجش تراکم استخوان دستگاه‌های جدیدی ساخته شده‌اند که می‌توانند با دقت نسبتا زیادی تراکم استخوانی و نسبت آن با استخوان سالم و سن مناسب را اندازه‌گیری کنند. آزمایش سنجش تراکم استخوانی بدون درد است و تنها چند دقیقه طول می‌کشد، همچنین احتیاج به آمادگی قبلی ندارد و در طی آن دارویی مصرف نمی‌شود. این سنجش پزشک را قادر می‌سازد تا شدت پوکی استخوان را ارزیابی کند و در نتیجه استحکام استخوان را بسنجد.بنابراین بهترین روش پیش‌گیری از پوکی استخوان و عوارض آن رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت ورزشی مناسب و دوری از عوامل کمک کننده در افزایش پوکی استخوان مانند مصرف سیگار (بویژه تمام موارد ذکر شده تا قبل از سن ۳۵ سالگی) و ارزیابی‌های لازم برای تعیین میزان تراکم استخوانی است

علیرضا قشقایی