عراق به ابرقدرت نفتی تبدیل می شود

افزایش سریع و پردامنه پروژه های استخراج نفت در عراق

با توجه به گفته‌های کارشناسان و صاحب‌نظران مبنی بر تلاش عراق برای افزایش تولید نفت تا ۴ میلیون بشکه در روز تا دو سال دیگر (سال ۲۰۱۲)، برآوردها نشانگر آن است که عراق با انعقاد قراردادهای جدید و اجرای طرح‌های توسعه‌ای صنعت نفت و گاز، در آینده بسیار نزدیک؛ یعنی تا سال (۲۰۱۷)، قصد دارد به مقام اول نفت اوپک تبدیل شود.

بنا به اظهارات کارشناسان نفت، با اجرای طرح‌های توسعه‌ای برنامه‌ریزی شده در سال ۲۰۱۷ عراق با نصف جمعیت ایران نزدیک به ۳ برابر ایران تولید نفت خواهد داشت و توان اقتصادی ناشی از نفت آنها ۶ برابر ما خواهد بود. این توان اقتصادی قطعا به افزایش توان سیاسی و نظامی آنها خواهد انجامید و عراق را به یک کشور ثروتمند و قدرتمند نظامی تبدیل خواهد کرد.

مقادیر ذکر شده در جدول نخست از طریق ترمینال‌های نفتی بصره و خورالامیه از خلیج فارس و ترمینال سیحان ترکیه در دریای مدیترانه و توسط تانکرها از طریق اردن به خریداران زیر انجام شده است. سپسا، شورون، کونوکو فیلیپس، انی، آی‌آر‌جی، اکسون، موبیل. انگلستان، اسپانیا، آمریکا، ایتالیا، هندوستان. شرکت نفت هندوستان، شرکت نفت اردن، شرکت نفت لاک اویل، ژاپن، پتروبراس، دایاموندرپسول. ایتالیا، اردن، روسیه، یونان، ژاپن، برزیل، اسپانیا. چین، انگلستان، کره‌جنوبی، فرانسه، ترکیه، آمریکا.

● قرارداد توسعه حوزه نفتی مجنون

عراق به دنبال ارتقای تولید نفت در مجنون به سطح قبل از جنگ می‌باشد. قرارداد توسعه مجنون شامل حفر بیش از ۴۰ حلقه چاه و ساختن ۳ ایستگاه جداگانه گاز و توسعه پالایشگاه‌ها می‌باشد. «مجنون جزو غنی‌ترین مناطق نفتی دنیا می‌باشد».

این قرارداد به کنسرسیومی متشکل از رویال داچ شل (۶۰%) و پتروناس مالزی به پیشنهاد ۳۹/۱ دلار در هر بشکه واگذار شد. شل توسعه و خدمات تولید قرارداد را انجام خواهد داد. توتال نیز در مناقصه شرکت کرد ولی موفق نشد. در دهه ۹۰ میلادی، کمپانی توتال مذاکراتی را برای توسعه حوزه‌های نفتی عراق با رژیم صدام حسین انجام داد، ولی به دلیل اعمال تحریم‌های تجاری توسط سازمان ملل هیچ توافق‌نامه‌ای امضا نشد.

● تولیدات حوزه مجنون

گزارش‌ها حاکی از تولید حدود ۵۰۰۰۰ بشکه نفت در هر روز در نوامبر ۲۰۰۳ در منطقه مجنون می‌باشد. انتظار می‌رود، سرمایه‌گذاری مشترک دو شرکت شل و پتروناس سطح تولید را از ۴۵۰۰۰ بشکه در روز در دسامبر ۲۰۰۹ به وضعیت ثابت حداکثر ۸/۱ میلیون بشکه در روز برساند.

● زمین‌شناسی

اولین بخش برداشت در این منطقه در برگیرنده قسمت بالایی لایه کرتاسه است که براساس آزمایش سال ۱۹۷۶ شامل ۴۰۰۰ بشکه در روز نفت غنی شده با گاز بوده است. مقدار فشار گاز مخزن لایه بالای کرتاسه به حدی زیاد بود که دکل استفاده شده در اکتشافات تخریب شد. گاز کربنیک‌های میشریف، شنزارهای نهر عمر (کرتاسه میانی) و گازکربنیک‌های شعیبیه و شنزارهای زبیر (کرتاسه تحتانی) مناطق تحت بهره‌برداری را تشکیل می‌دهند. حوزه باتلاق هویزه، در جزایر مصنوعی نزدیک مرز ایران در شمال بصره، تا ۶۰ کیلومتر به داخل گسترش و امتداد یافته است.

● کشف حوزه نفتی مجنون

حوزه مجنون در سال ۱۹۷۵ توسط شرکت پتروبراس برزیل کشف شد تا قسمتی از مثلث بزرگ رومیله باشد. در ابتدا انتظار می‌رفت این حوزه از ذخیره‌ای معادل هفت میلیارد بشکه نفت در مقیاس سنگین و متوسط برخوردار باشد.

برآورد می‌شود با اجرای این طرح و سرمایه‌گذاری سطح تولید به ۸/۱ میلیون بشکه در روز افزایش یابد. کار توسعه در سال ۱۹۸۰ در پی جنگ ایران و عراق، زمانی که فاز مهندسی در حال انجام بود، متوقف شد. پتروبراس تا آن زمان ۲۰ حلقه چاه حفر کرده و تاسیسات ۱۴ دکل حفاری را به کار انداخته بود. این منطقه در زمان جنگ تخریب گردید. بعد از جنگ، شرکت نفت جنوب عراق خرابی‌های حوزه مجنون را بازسازی و تولید را دوباره از سرگرفت. تولید به مرحله قبل از جنگ به سطح ۵۰۰۰۰ بشکه در روز در سال ۲۰۰۳ رسید. در سرمایه‌گذاری مشترک جدید شل و پتروناس، انتظار می‌رود تولید نفت از این سطح به ۸/۱ میلیون بشکه در روز افزایش یابد. امتداد و دنباله حوزه مجنون در مرز ایران کشف شده است.

● امضای قرارداد حوزه نفتی مجنون توسط کنسرسیوم عراق و شل

شرکت نفت جنوب عراق، شرکت نفت میسان جمهوری عراق، توسعه نفت شل عراق و پتروناس یک قرارداد خدمات ۲۰ ساله جهت ارائه همکاری‌های فنی برای توسعه حوزه نفتی مجنون امضا کرده‌اند. پترو ووسر رئیس کمپانی شل می‌گوید: «ذخایر نفت و گاز عراق شامل بزرگ‌ترین منابع نفت و گاز جهان است و ما به دنبال به کارگیری تمام دانش و فن‌آوری و حمایت خود برای بازسازی زیرساخت‌های انرژی این کشور هستیم». کمپانی شل به عنوان راهبر پروژه ۴۵درصد از سهام به همراه پتروناس ۳۰درصد و دولت عراق ۲۵درصد از سود کلیه قراردادها را خواهند داشت. هدف کنسرسیوم تولید ۸/۱ میلیون بشکه در روز، بالاتر از سطح فعلی ۴۵۰۰۰ بشکه در روز است. مجنون در جنوب عراق یکی از بزرگترین حوزه‌های نفتی دنیا است.

تاریخ امضای قرارداد یازدهم دسامبر ۲۰۰۹ و تایید آن توسط دولت عراق در پنجم ژانویه ۲۰۱۰ است. رویال داچ شل یک شرکت نفتی بین‌المللی با ۱۰۲۰۰۰ کارمند بوده و عملیات آن در بیش از ۱۰۰ کشور جهان می‌باشد.

شل در اکتشافات و تولید نفت و گاز طبیعی، همچنین پالایش، انتقال و فروش انواع سوخت و فرآورده‌های نفتی و محصولات شیمیایی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر فعال می‌باشد.

● وزارت نفت عراق قرارداد نهایی بازسازی حوزه نفتی مجنون را امضا کرد

وزارت نفت عراق قرارداد نهایی بازسازی حوزه نفتی مجنون را امضا کرد، قراردادی که به شرکت شل و پتروناس بر اساس دور دوم مجوزها اعطا و توسط هیات وزیران تایید گردید. دکتر حسین شهرستانی، وزیر نفت عراق در یک کنفرانس خبری گفت، انتظار می‌رود این قرارداد درآمد سالانه را به ۲۰۰ میلیارد دلار در سال افزایش دهد.

معاون خاورمیانه و شمال آفریقای کمپانی شل، منیز بو عزیز نیز اعلام کرد که همکاری بین کمپانی او و شرکت نفت جنوب با قیمت توافقی از قرار ۳۹/۱ دلار در هر بشکه برای سرمایه‌گذاری در منطقه مجنون است. همچنین مدیرعامل شرکت نفت، پتروناس احمد سعید برآورد نموده افزایش تولید نفت حداکثر انرژی ممکن در ۲۰ سال آینده باشد. لازم به ذکر است حوزه مجنون که شامل ۱۱ مخزن نفت با عمق بین ۱۰۰۰ تا ۴۲۰۰ متر و انواع نفت خام سنگین متوسط و سبک می‌باشد و انتظار تولید ۷۰۰۰۰۰ بشکه در روز از آن، که شامل ۱۵ چاه نفتی کشف شده در بخش جنوبی آن است، می‌رود از میان پیشنهاداتی نظیر کنسرسیوم شرکت‌های توتال و که برای هر بشکه نفت ۷۵/۱ دلار و حداکثر تولید را یک میلیون و چهارصد هزار بشکه در روز اعلام کرده بودند، کنسرسیوم شرکت‌های شل و پتروناس با قیمت ۳۹/۱ دلار برای هر بشکه و حداکثر تولید یک میلیون و هشتصد هزار بشکه در روز به تصویب نهایی وزارت نفت عراق رسیده است.

پروین گودرزی