آینده اندیشی توصیه ای دوستانه یا ضرورتی انکار ناپذیر

آینده پژوهان جمله ای آشنا برای همگان دارند با این عبارت ”به آینده خوش آمدید “ اگر چه این جمله در نگاه نخست ممکن است تا حدودی مضحک به نظر برسد, اما این که بتوان وارد ”آینده“ شد یا این که خود را در میان آن یافت, موضوع در خور توجهی است

آینده پژوهان جمله‎ای آشنا برای همگان دارند با این عبارت: ”به آینده خوش آمدید!“. اگر چه این جمله در نگاه نخست ممکن است تا حدودی مضحک به نظر برسد، اما این که بتوان وارد ”آینده“ شد یا این که خود را در میان آن یافت، موضوع در خور توجهی است. مهم این است که در جهان فیزیکی منظور از خوش آمد گویی به آینده، خیر مقدم گفتن به ”فردا“ است. اگر قدری واقع بینانه به این موضوع نگاه کنیم، در می‎یابیم که این فردا است که به سوی ما می‎شتابد و در حقیقت این آینده است که ما را در بر می‎گیرد، بی آنکه در وهله نخست متوجه آن باشیم.

موضوع یا پرسش دیگری که همواره در ارتباط با آینده یا همان ”فردا“ مطرح می‎شود این است که فردا متعلق به چه کسانی است؟ می‎توان این پرسش را این گونه پاسخ داد که فردا به کسانی متعلق است که امروز به آن می‎اندیشند. اما چرا فردا و چرا آینده؟ اگر کمی دقت کنیم، می‎بینیم که امروز فردایی برای دیروز است، فردایی که از آن هیچ خبری نداشیم، اما امروز خود را در آن می‎بینیم! شاید چنین چیزی برای شما بدیهی باشد، اما قدری درنگ کنید. نظر شما درباره‎ی فردا چیست؟ می‎خواهید آن‎را چگونه آغاز کنید؟ چه کارهایی برای فردا دارید؟ آیا برای انجام آن‎ها برنامه‎ای دارید؟ فردا احتمالاً با چه کسانی روبرو خواهید شد؟ کدام ‎یک از دوستانتان را فردا ملاقات خواهید کرد؟ آیا موضوعی هست که بخواهید با آنان در میان بگذارید؟

پس می‎بینید که برای فردا خیلی کار دارید. شاید هم فردا واقعاً کاری نداشته باشید و بخواهید تمام وقت خود را صرف استراحت یا تفریح کنید. در هر صورت فردا خواهد آمد، چه آماده‎ی آن باشید و چه نباشید. می‎توانید منتظر فردا هم نباشید و از هم‎اکنون به استقبال آن بروید و امروز را مقدمه‎ای برای فردا بدانید. در مجموع، فردا از آن شماست و به شما تعلق دارد. آینده مال شماست. آینده را شما می‎سازید، آن‎هم با دستان خودتان. شما می توانید یک آینده‎ساز باشید. پس از این روست که آینده‎پژوهان می‎گویند: ”به جمع آینده‎سازان خوش آمدید.“

خرسندی هر آینده‎پژوهی از آن است که با او همراه شده‎اید و آماده‎اید سفر اعجاب انگیزی را به جهان آینده آغاز کنید. جهانی که به زودی از راه می‎رسد و ما را با امواج گسترده و نامحدود خود به دورترین نقاط اندیشه و حتا تخیل می‎برد. جهانی که دیدگاه‎های امروزی ما را درباره‎ی همه چیز تغییر خواهد داد، حتی درباره‎ی خودمان. پیشرفت دانش و فناوری جلوه‎های جدیدی از صنعت را فرا روی ما قرار خواهد داد که باید برای کشف آن از فرصت‎های خود بهترین استفاده را ببریم. هر لحظه‎ای که در آن به سر می‎بریم سرمایه‎ای است که باید به خوبی از از آن استفاده کنیم و آن را در مسیر درست سرمایه‎گذاری کنیم به گونه‎ای که برای خود و اطرافیان و جامعه‎ی‎مان مفید و موثر باشیم.

بنابراین باید بدانیم که کوشش‎های امروز ما سرانجام روزی به ثمر خواهد نشست و ما و همراهان ما را از منافع و مزایای خود بهره‎مند خواهد ساخت. پس امروز را دریابیم و آن را سرمایه‎ای برای فردا و آینده بدانیم. می‎توانیم با تلاش و پشت‎کار آینده را آن‎گونه که خود می‎خواهیم، بسازیم. راه ساختن آینده، آینده‎اندیشی و آینده‎پژوهی است. میغتوان مهمترین تقش آینده‎سازان را تقویت توسعه‎ی فرهنگ آینده‏اندیشی و آینده‎نگری دانست. آینده‎پژوهان با بهره‎گیری از شیوه‎ها و تکنیک‎های آینده‎پژوهی و آینده‎نگاری به ترسیم آینده می‎پردازند. بدون شک برخورداری از روحیه‎ی آینده‎اندیشی یکی از ویژگی‎‎های هر انسان خردمند و اندیشه‎ساز است. شایسته است با درک واقع‎بینانه از زمانی که در آن به سر می‎بریم، فردایی بهتر از امروز را بسازیم.

بعضی از افراد معتقدند که غیرممکن است همه چیز را در مورد آینده بدانیم، پس آینده به سادگی قابل چشم پوشی است. ولی این ایده، یک اشتباه محض است. درست است که ما اطلاعات اندکی پیرامون آینده داریم ولی آن اطلاعات اندک فوق­العاده مهم هستند چرا که داشتن آگاهی از آینده هر چند نامشخص، در تصمیم­گیری عاقلانه امری حساس است.

آینده­، گنجی پنهان در لابه‌لای عدم قطعیت­هاست. بیش از گذشته با نقصان­ها، پدیده­ها و پیشرفت­های جدید و غیرمنتظره درگیر هستیم که اعمال نفوذ در آنها ماورای توانایی­های ماست. تنها کاری که می­توان کرد آگاهی داشتن از آن­ها تا حدممکن و به­نحو ­احسن استفاده از آینده است.

هیچ آینده‎پژوهی این ادعا را ندارد که پیش‎بینی‎های او از آینده کاملاً درست است و عیناً تحقق خواهد یافت، بلکه آینده‎پژوهان حرکت‎های فردی و سازمانی را در راستای اهداف تعیین شده در چشم‎اندازها رو به سوی آینده تنظیم نموده و با بهره‎گیری از فنون علمی آنها را تسهیل می‎نمایند.

درآینده‌پژوهی، چندین روش و رویکرد مختلف توسعه‌ یافته است. ما می­توانیم یک شرکت، یک شهرداری، یک سازمان ­عمومی، یا سازمان­های غیردولتی باشیم. در نهایت این که خانواده و یا افراد تصمیم‎های آگاهانه‎ای را در مورد آینده ­خود می­گیرند. همواره این احتمال وجود دارد که طی دهه­های آینده با روزهای سخت و پدیده­های آشفته کننده­ای مواجه شویم. این‌ها تأٌثیری برروی ساختار اجتماعی، خط‌مشی ‌ها، محققین، شهروندان و حتی ارزش­ها و درک مفاهیم پیشرفت و توسعه ما خواهند گذاشت. الگوها و ابزارهای جدید برای درک عمیقی از جهان در قالب سناریو­های مستدل آینده موردنیاز است. ما به الگویی نیازمندیم که روش قدیمی درک واقعیت نیوتنی را به الگوی تکاملی تغییر امروز تبدیل نماید. این الگو پیشتر در چارچوب دانش آینده‎پژوهی شکوفا شده، اگر چه واژگان و آشنایی­های اساسی ما پس از آشنایی با دانش آینده یا همان آینده‎پژوهی تغییر می­کنند.

وقتی افراد و سازمان­ها از انتخاب خود آگاهی ندارند، به­­راحتی آینده خود را از آن دیگران می­سازند. به‌منظور ایجاد آینده­های مطلوب آینده­پژوهی به دیگران کمک می‎کند تا در مورد طرح و نقشه خود با دقت­تر از پیش فکر کنند. اما این تنها موردی نیست که باید در ارتباط با آن پیرامون آینده فکر کنیم. آینده اندیشی باید در خصوص مسایل بسیاری صورت گیرد. آینده‌پژوهی سعی ندارد رخدادهای پیش روی افراد یا سازمان را پیش­بینی کند، بلکه انواع "آینده­های مختلف" را پیش‌بینی کرده و کمک می­کند تا افراد یا سازمان به سوی "آینده ارجح" پیش روند. منظور از "آینده ارجح" آینده‎ای است که شما در شرایط تقریباً یکسان میان چند آینده، فقط آن را بر می‎گزینید.

اگر این مختصر توانسته باشد نقش و جایگاه آینده‎اندیشی را تبیین کرده باشد، می‎توان گفت که آینده‎اندیشی تنها یک توصیه دوستانه نیست، بلکه می‎تواند به عنوان یک ضرورت انکار ناپذیر برای انسان‎هایی که در آستانه هزاره‎ی سوم زندگی می‎کنند؛ مطرح باشد.

http://ictarticle.blogfa.com/