یکشنبه, ۲۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 12 May, 2024
تاریخ رسانه در افغانستان
سال ١٢٥٢ خورشیدی همزمان با حکومت امیر شیرعلی خان را میتوان سال تولد رسانه در افغانستان نامیددر این سال روزنامه شمسالنهار نخستین روزنامه بود که در آسمان روزنامه نگاری افغانستان در خشید وصدای آزادی بیان را بلند نمود مسئولیت آن را میرزا عبدالعلی خان (رئیس نخستین چاپخانه لیتوگرافی در افغانستان) برعهده داشت.
شمسالنهار در ۱۶صفحه و در ماه دو یا سه مرتبه منتشر میگردید و مقالات آن عمدتا توسط یکی از مردان فرهنگی آن روزگار به نام عبدالقادر پیشاوری نوشته میشد علاوه بر آن چند مترجم نیز در این نشریه حضور داشتند.
امیر شیرعلی خان بعد از مدتی در گذشت و انگلیسیها هم با حمایت از امیر عبدالرحمن خان او را به قدرت رساندند و شمسالنهار هم دیگر منتشر نشد. با مرگ امیر عبدالرحمان خان در سال ۱۹۰۱ میلادی امیر حبیبالله خان در کابل به قدرت رسید.
در واقع دوران حکومت حبیبالله خان را دوران شکلگیری مطبوعات نوین در افغانستان نامگذاری کردهاند و دلیل اصلی این نامگذاری را میتوان در انتشار نخستین نشریه مدرن و نوین تاریخ افغانستان یعنی «سراج الاخبار» عنوان کرد. سراج الاخبار در هر ۱۵ روز یکبار منتشر میشد در این میان محمود طرزی درسراج الاخبار برای اولین بار اندیشههای نوین تجدد طلبانه را منتشر کرد.
سراج الاخبار در آن دوره رسانهای بود که بسیاری از اصطلاحات سیاسی و فرهنگی جدید را وارد جامعه کرد.این اهمیت باعث شد تا محمود طرزی را پدر ژورنالیسم افغانستان لقب دهند. از منظر محتوایی سراج الاخبار افکار ملی گرایانه را با اندیشههای پان اسلامیستی منعکس میکرد و از گرایشاتی ضد انگلیسی نیز برخوردار بود. این رویکردها باعث شد که انگلیسیها حبیبالله خان را تحت فشار گرفته و در نهایت انتشارنشریه بعد از هشت سال ممنوع شد.با روی کار آمدن امان الله روزنامه نگاری در افغانستان در بسار مورد توجه قرار گرفت و کسانی مانند محمود طرزی در حکومت جایگاه یافتند.
درا ین دوره بعد از سراج الاخبار نشریات تازهای شکل گرفتند که میتوان به ارشاد النسوان (اولین مجله زنان افغانستان در دوران معاصر) اشاره کرد. در کنار این اساس کار رادیو کابل هم در عهد امان الله خان گذشته شد اما فعالیتهای رسمی آن در سال ۱۳۱۸ هجری شمسی که ریاست مطبوعات به وجود آمد شروع شد.
در واقع در دوران امان الله خان نخستین قانون مطبوعات افغانستان هم به وجود آمد و در قانون اساسی بندهایی نیز به مطبوعات اختصاص یافت که از جمله میتوان به بند ۱۱ قانون اساسی اشاره کرد که این بند حق انتشار نشریه را در افغانستان به دولت افغانستان و اتباع آن محدود میکند. در زمینه رسانهها از دیگر اقدامات امان الله خان در راستای سامان دهی اوضاع مطبوعات کشور را میتوان در تاسیس ریاست مستقل مطبوعات دید. با سلطنت محمد ظاهر شاه فضای بازتری هم برای مطبوعات کشور به وجود آمد که به افزایش تعداد وشمارگان مطبوعات در کشور منتهی شد و دراین دوران نشریات جدیدی مانند هیواد (۱۳۳۸ شمسی به زبان پشتو)، کابل تایمز (۱۳۴۱ شمسی به زبان انگلیسی ) و...ایجاد شد. گذشته از این در زمینه رسانههای دیداری تلویزیون افغانستان در زمان ریاست جمهوری داوود خان تاسیس شد و فعالیت آزمایشی آن در سال ۱۳۵۷ شروع شد و هر روز یک ساعت برنامه داشت در سالهای بعد چند فرستنده دیگر در ولایات نیز تاسیس شد.
درسال ۱۳۵۷ که کودتای هفت ثور در کابل رخ داد سیستم ونظام مطبوعاتی کشور به شدت تغییر پیدا کرد و بسیاری از نشریات توقیف شدند وتنها نشریاتی اجازه انتشار در کشور را یافتند که فقط و فقط اندیشهها و آرمانهای حزب دموکراتیک خلق (کمونیستی) را منعکس میکردند.در این دوران نشریاتی در کشور منتشر که برخی عبارتند از دثور انقلاب. پیام.حقیقت سرباز.
حقیقت انقلاب و...در این میان به نگاه بسیاری دوران ریاست دکتر نجیب الله را باید از دیگر دورههای فرمانروایی چپ گرایان در افغانستان جدا کرد، چرا که در این دوره بر اثر اتخاذ سیاستهای تنش زدایانه تا حد زیادی قوانین حاکم بر مطبوعات نیز در کشور تغییر کرد. البته در این زمان تا سال پیروزی مجاهدین، گروههای جهادی هم با انتشار صدها نشریه با تیراژهای کم وزیاد به وجود آوردند اما با وجود این روند با پیروزی مجاهدین در کابل روزنامه و روزنامه نگاری تا حد زیادی از رونق پیشین افتاد اما چند روزنامه به نامهای کابل، بالاحصار، صبح امید، شهر و... نیز منتشر میشدند.
در این حال با آغاز جنگهای داخلی در افغانستان روزنامه و روزنامه نگاری در افغانستان افول کرد و متعاقبا بسیاری از نویسندگان و اصحاب قلم از کشور خارج شدند وتعدادزیادی از تشکلهای مطبوعاتی فعال در کشور نیز منحل گردیدند. در واقع با تسلط بنیاد گرایان طالبان در افغانستان رسانههای افغانستان دچار یک رکود بیسابقه شدند. رسانههایی مانند تلویزیون با نگاه ایدئولوزیک آنها به طور کامل مورد بیتوجهی قرار گرفتند وتلویزیون را تعطیل نمودند و تنها یک رادیو در افغانستان برنامه پخش میکرد که صدای شریعت نامیده میشد که فقط چند ساعت برنامه بیشتر در روز نداشت و مهم ترین تریبون تبلیغاتی طالبان نیز به شمار میرفت.
نشریه رسمی طالبان شریعت نام داشت که به صورت هفته نامه در کشور منتشر میشد و در مناطق تحت نفوذ طالبان توزیع میشد.در این بین در زیر حاکمیت طالبان برخی دیگر ازروزنامهها ی قدیمی کابل نیز به فعالیت خود ادامه دادند اما بهطور کلی دیدگاه امارت اسلامی افغانستان را منعکس میکردند. از جمله این نشریات میتوان به نشریات هیواد و انیس در کابل و اتفاق اسلام در هرات اشاره کرد.با حمله امریکا ومتحدانش به افغانستان وفروپاشی طالبان مهم ترین دوران رسانهها در افغانستان در تاریخ معاصر کشور به وجود آمده است که درسایه استقرار یک حکومت مرکزی و یک نظام سیاسی شبه دموکراتیک در افغانستان شاهد ظهور دهها جریان با گرایشهای مختلف در رسانههای دیداری شنیداری وچاپی درسراسر کشور هستیم.
علی رمضانی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
انتخابات مجلس انتخابات مجلس دوازدهم مجلس شورای اسلامی مجلس انتخابات مجلس دوازدهم انتخابات مجلس شورای اسلامی ستاد انتخابات کشور وزارت کشور رئیس جمهور رئیسی دولت سیزدهم
ایران زلزله تهران هواشناسی سیل شهرداری تهران فضای مجازی سازمان هواشناسی پلیس بارش باران قتل آموزش و پرورش
خودرو حقوق بازنشستگان ایران خودرو قیمت طلا قیمت خودرو قیمت دلار گاز بانک مرکزی بازار خودرو نمایشگاه نفت مالیات مسکن
نمایشگاه کتاب رضا عطاران تلویزیون کتاب نمایشگاه کتاب تهران سینمای ایران نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران دفاع مقدس سریال مهران مدیری تئاتر کتابخوانی
فناوری اینترنت
رژیم صهیونیستی فلسطین غزه اسرائیل جنگ غزه آمریکا روسیه حماس سازمان ملل رفح اوکراین افغانستان
پرسپولیس فوتبال استقلال لیگ برتر هوادار لیگ برتر فوتبال ایران لیگ برتر ایران رئال مادرید سپاهان لیگ قهرمانان اروپا باشگاه پرسپولیس بایرن مونیخ
رشد جهان ایلان ماسک شفق قطبی طوفان خورشیدی اپل ناسا گوگل هوش مصنوعی فیبرنوری ماهواره
استرس مغز چاقی فشار خون بارداری زایمان آسم سرماخوردگی