باقی مانده آنتی بیوتیک ها در مواد غذایی با منشاء دامی

امروزه در اکثر نقاط دنیابخش اعظم غذای انسان را دام ها بر اورده می کنند حال اینکه انسان امروز با تیز بینی و هوشیاری نه تنها برای رفع گرسنگی بلکه برای رساندن مواد غذایی۰۳۹;۰۳۹;Nutrient پروتئین ها,چربی ها ,کربوهیدرات ها ,ویتامین ها و به بدن جهت میزان قابل مصرف سلول های آن وبر طبق هرم غذایی مربوطه به غذا نگاه کرده و به دنبال بهره وری بیشتر از آن می باشد

● مقدمه

امروزه در اکثر نقاط دنیابخش اعظم غذای انسان را دام ها بر اورده می کنند حال اینکه انسان امروز با تیز بینی و هوشیاری نه تنها برای رفع گرسنگی بلکه برای رساندن مواد غذایی""Nutrient(پروتئین ها،چربی ها ،کربوهیدرات ها ،ویتامین ها و...) به بدن جهت میزان قابل مصرف سلول های آن وبر طبق هرم غذایی مربوطه به غذا نگاه کرده و به دنبال بهره وری بیشتر از آن می باشد.

در این اثنا اهمیت دام سالم نیزاز دید انسان ها خارج نمانده و سلامتی دام را سلامتی خود پنداشته و هرگونه مخاطراتی را برای آنها مخاطره ای برای خویش می داند لذا خود را بر آن داشته که با استفاده از روش های نوین پزشکی و دامپزشکی سعی در شناخت و کنترل بیماری های دام ها نموده و در این راستا استفاده ازآنتی بیوتیک ها را نیز همچون دیگر داروها به خدمت گرفته است.

علاوه بر بحث درمان در حیوانات اهلی امروزه مطلب دیگری که حائز اهمیت است استفاده از هورمون ها و مکمل های غذایی برای مصرف دام ها به طرق مختلف و برای تسریع در امر رشد و ورود سریع ترشان به بازار عرضه و بالا بردن سطح مواد مغذی در غذای حاصله از آنها برای انسان می باشد.

این در حالی است که نگرانی هایی نیز در عصر حاضر در مورد محصولات حاصله از این دام ها که عمدتا به طریق صنعتی پرورش داده میشوند را در بین مصرف کنندگان بوجود آورده و جامعه پزشکی و دامپزشکی را بر آن داشته تا تحقیقات وسیع الطیفی را حول محور باقی مانده داروها در مواد غذایی انجام دهند و در این اثر بطور اختصاصی تر به بررسی باقی مانده آنتی بیوتیک ها در مواد غذایی می پردازم.

● تاریخچه استفاده از آنتی بیوتیک ها:

در دهه ۱۹۴۰ دانشمندان دریافتند که افزودن آنتی بیوتیک ها و ترکیبات آنابولیک به غذای دام و طیور از طریق افزایش میزان پروتئین سازی موجب بهبود افزایش وزن در آنها می شود. درحال حاضر استفاده از هورمون در پرورش طیور گوشتی در بسیاری از کشورهای دنیا ممنوع است. به نظر می رسد ارائه آموزش های لازم در زمینه بهداشت مواد غذایی و روشنگری افکارعمومی در خصوص اینکه پیشرفت های حاصل در اصلاح نژاد، تغذیه، و کنترل بیماری ها در جوجه های گوشتی موجب افزایش سرعت رشد و کاهش دوره پرورش است.

● آنتی بیوتیک ها جه هستند؟

آنتی بیوتیکها مواد شیمیایی هستند که از میکروارگانیسمهایی مانند قارچهای میکروسکوپی و باکتریها گرفته می‌شوند و از ادامه زندگی سلولهای یوکاریوتها یا پروکاریوتها جلوگیری نموده و یا مانع تکثیر آنها می‌شوند. اجزای سازنده آنتی بیوتیکها بسته به کاری که انجام می‌دهند متفاوت است. بیشتر آنتی بیوتیکها بر روی هر دو نوع سلول پروکاریوتها و یوکاریوتها اثر می‌کنند و به همین دلیل نمی‌توان همه آنها را از نظر درمانی برای انسان مورد استفاده قرار داد.

آنتی بیوتیکها روی واکنشهای بنیادی یک سلول اثر می‌کنند. بعضی از آنها خاصیت ضد سرطانی دارند زیرا اثر آنها بیشتر روی سلولهایی است که در حال تقسیم سریع هستند و به همین دلیل باکتریها و سلولهای مغز استخوان که سازنده گویچه‌های سفید خون و گویچه‌های قرمز خون می‌باشند و همچنین سلولهای سرطانی در مقابل آنتی بیوتیکها حساسیت بیشتری دارند

● معیاراستفاده آنتی بیوتیک ها از یکدیگر

جهت درمان لازم است که حساسیت باکتریها نسبت به آنتی بیوتیکها تعیین گردد. از ساده ترین روشها رقت لوله ای تعیینMIC وروشهای نفوذ درآگار میباشد

درروش نفوذدرآگار دیسکهای حاوی مقدارمشخص واستانداردآنتی بیوتیک رابروی آگار مغذی که باکتری موردنظر روی آن کشت شده قرار می دهند. این عمل باعث نفوذ آنتی بیوتیک درآگار می شود.

جهت انجام آنتی بیوگرام معمولا از محیطهای کشت مولر هینتون و آگار خونداروآگار شکلاتی استفاده می گردد. هر چه باکتری نسبت به آنتی بیوتیک حساستر باشدوغلظتهای کمتر آنتی بیوتیک قابلیت ممانعت از رشد باکتری راداشته باشد قطر هاله عدم رشدبیشتر می شود نتایج این روش به صورت حساس نیمه حساس ومقاوم گزارش می شود

اشرشیا کولی

استافیلوکوک اوروس حساس به پنی سلین ۱۰

مسئولان بهداشت عمومی جامعه و مصرف کنندگان فرأورده های دامی سئوالات متعددی را در زمینه اثرات زیانبار اینگونه مواد مطرح می نمایند که عبارت است از :

الف) أیا مصرف مواد غذایی حاوی بقایای أنتی بیوتیک و دیگر مواد شیمیایی سبب بروز عوارضی از قبیل سرطان ، حساسیت ، نقص عضو و … می شود.؟

ب) أیا مواد باقی مانده داروئی در غذا در زمان قبل از تولد و بعد از تولد بر روی استعداد ، شخصیت ، هویت فردی ، توسعه اجتماعی و … اثر می گذارد.؟

ج) اثر این گونه مواد غذایی بر روی فعالیت غدد درون ریز و برون ریز بدن در دوره قبل و بعد از بلوغ چگونه است؟

د) مواد باقی مانده داروئی چه اثری روی طول عمر ، بخصوص در جوامعی که دچار فقر غذائی هستند دارد؟

نگرانیهای عمده مربوط به حضور مواد أنتی بیوتیکی و شیمیایی در بافتها و فرأورده های حیواناتی است که مصرف انسانی دارند. با افزایش تولید فرأورده های دامی که مصرف انسانی دارند . ناگزیر مصرف داروها در این دسته از حیوانات افزایش یافته است. حدود ۸۰-۷۸% از حیواناتی که برای تولید فرأورده های دامی مورد مصرف انسان قرار می گیرند تقریباً در بخشی از عمر خود و باقی عمر خود از مواد داروئی شیمیایی استفاده می نمایند. و می توان گفت که در أینده تقریباً ۱۰۰% از این حیوانات در طول عمر خود دارو مصرف می کنند.

نزدیک به ۳۰۰ نوع از افزودنیهای غذایی در أمریکا وجود دارد که به عنوان مکمل رشد ، در دامها مصرف می شوند اگر چه این مواد باعث افزایش کارائی غذا می شوند ولی این داروها باید زمانی که دام نیازمند أنها است مصرف گردند و اگر در حد ناچیز و خیلی کم هم مصرف گردند و در جیره مصرفی انسان باقی بمانند می توانند باعث خطراتی برای انسان گردند.

بخاطر همین موضوع است که بعضی از کشورها مصرف اینگونه مواد به عنوان مکمل رشد را در جیره غذائی دامهای خود ممنوع نموده اند. مثل ألمان – سوئد و … در بعضی از کشورها مثل أمریکا دوره ای برای ذبح دام ، پس از مصرف اینگونه مواد در نظر می گیرند که به این دوره اصطلاحاً Withdrawl time می گویند . در این دوره دارو از بدن دام دفع می شود . البته مدت زمان این دوره بستگی به نوع دارو، روش تزریق ، سن حیوان و … دارد.

درسالهای اخیر شاهد پخش اخباری مبنی بر باقی ماندن آنتی بیوتیکها. هورمون ها وسایر داروها و مکمل های غذایی در مواد غذایی با منشا دامی بوده ایم که موجب مقاومت دارویی در بدن مصرف کنندگان میگردد.

باقی مانده داروها و مواد شیمیایی درگوشت طیور یکی از چالش های جدی بهداشتی در ایران و سایر کشورهای جهان است.بدون تردید بیشترین میزان باقی مانده دارویی درگوشت طیور مربوط به آنتی بیوتیک ها است. استفاده غیرقانونی از داروهایی که از فارماکوپه دامپزشکی طیور خارج شده اند، یکی از چالش های جدی مقامات بهداشتی کشور در امر تولید گوشت مرغ است. خطر انواع باقی مانده حشره کش ها و سموم دفع آفات در گوشت طیور نسبت به مواد غذایی با منشا گیاهی کمتر است. به هر ترتیب احتمال وجود این مواد به صورت باقی مانده در بافت چربی و کبد بیشتر است.

لازم است تذکر داده شود که هم بیمـاریهای دامـی برای سلامت جوامع انسانی خطرناک هستند و هم روش های درمانی این بیماریها که در دامها بکار می رود زیرا باقیمانده های دارویی ، مواد ضد باکتریایی ، هورمونها و .... نیز برای بهداشت جوامع انسانی خطر ساز هستند . ضمن اینکه وجود این باقیمانده ها بطور مستقیم برای انسان مضر هستند ، سبب افزایش مقاومت عوامل بیماریزای باکتریایی به داروها و آنتی بیوتیکهای مشابه که مصرف انسانی دارند ، می گردد . لذا بایـــد به سلامت فرآورده های مورد مصرف در انسان توجه ویژه ای مبذول گردد ، تا سبب بروزمشکلات مربوط به ایجاد مقاومت دارویی در انسان نگردد . مواد غذایی و بعضی از مـوادی کـه همراه غذا در اختیـار دام قرار داده می شوند ، در بدن متابولیزه شده و به شکلهای مختلف در می آیند .

بعضی از این مواد در عضلات ، برخی در پوست وبرخی در چربی حلال تر هستند که در چـربی هـای بدن باقـی می مانند . به این مواد اکثراً باقیمانده دارویی گفته می شود . مصرف مواد غذایی که باقیمانده های دارویی در آن وجود دارد باعث افزایش ابتلا به بیماریهایی مانند سرطان می شود و از طرف دیگر سن ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد . خطر استفاده از بعضی از این داروها مشخص شده است . برای مثال ، سرطانزا بودن فورازولیدون ثابت شده و به همین دلیل مصرف آن ممنوع شده است .

آنتی بیوتیکها از جمله ترکیباتی هستند که در صنعت پرورش دام ، طیور ، آبزیان جهت پیشگیری ، تحریک رشد و یا درمان بیماریها به فراوانی مورد استفاده قرار میگیرند و مصرف بیش از حد ، بدون نظارت کنترل شده ، باعث ایجـاد مقـاومت در دامهـا وافراد مصـرف کننده می شود و افراد به مـرور زمان در معـرض دریافـت باقیمانده آنتی بیوتیکها از طریق مصـرف این فـرآورده ها قرار می گیرند و این منجر به افزایش مقاومت باکتریهای بیماریزای انسانی می گردد حتی بدون اینکه عامل بیماریزای دامی مستقیماً برای انسان بیمـاریزا باشد . مثـلاً زمـانی که انسـان به علت عفـونـت ، آنتی بیوتیک درمانی میشود و نتیجه مطلوبی از این درمان دریافت نمی کند این امر می تواند نتیجه مقاومت دارویی در اثر وجود باقیمانده های دارویی در غذای مصـرفی باشد . وجود باقیمانده های دارویی برمیکروفلور روده ای انسان نیز اثرات نامطلوبی می گذارد و باعث تجزیه و فروپاشی کلونی میکرو فلورها میگردد .

باید به این نکته توجه داشت که اکثریت افراد جامعه به عنوان مصرف کننده درسلامت مواد پروتئینی مـورد مصـرف خود نقشـی ندارنـد ، بلکه تنها با اعتماد و اتکا به حساسیت و توجه مسوولان امر امید می رود که مواد غذایی که در اختیار خانواده ها قرار می گیرد از هر نظر سالم و بهداشتی باشد . طبق آمار ارائه شده در مقالات کنگره بیماریهای طیور دانشگاه شیراز ( ۱۳۸۱)* ، در بیش از ۹۰ درصد مرغهای مـورد آزمایش ، باقـی مـانده هـای دارویـی مشاهده شده است، که همان آنتی بیوتیک هایی هستند که به دام و طیور داده می شود . به دلیل رعـایت نشدن بهداشت و عدم انجام به موقع واکسیناسیون و کافی نبودن نظارت فنی صحیح بر فارم ها ، پـرورش دهنـده ها برای پیشگیـری از ضـرر اقتصـادی ، گاه تا آخرین روزهای انتقال به کشتارگاه از دارو استفاده می کنند ، به همین دلیل مصرف دارو در کشور ما بسیار زیاد است .

● زمان مصرف

از طرف دیگر طبق قانون باید واکسیناسیون ضروری برای دام ها انجام شود تا در سنین بالاتر بیمار نشوند و بنابراین مجبور به اسـتفاده از دارو نباشد . اما متأسـفانه پرورش دهـنده ها تجویز این واکسن ها را به طور خودسـرانه و ناقص انجـام می دهنـد و در نتیجـه دامها به واکسیناسیون جواب مشخص و قطعی نداده و نتایج منفی به دست می آید به دنبال این نتیجه منفی از مصرف واکسن ، دارو بیش از حد مجاز مصرف می شود . در این راستا می توان به استفاده از آنتی بیوتیکهای بسیار قوی که برای درمان و یا پیشگیری حتی تا روز آخر به دام ها داده می شود اشاره کرد که یا باید مصرف آن در دام ممنوع باشد ، ( مانند برخی داروها مثل فورازولیدون یا کلرامفنیکل که پس از مصرف تا مدت زیادی در جگر یا گوشت باقی می مانند و اثرات سرطانزایی بسیار بالایی دارند و بطور کلی ممنوع شده اند ) و یا بایستی حداقل یک تا دو هفته قبل از کشتار از غذای دام حذف گردند

● خطر آنتی بیوتیک ها برابر با بیماری ها ؟!

۷۳‬نوع بیماری بوسیله مصرف مواد غذایی دامی آلوده به انسان منتقل می‌شود. ‪۱۶‬نوع باکتری، ‪۳۰‬نوع ویروس، ‪۲۲‬نوع انگل کرمی و پنج نوع انگل تک یاخته‌ای (تک سلولی) از طریق مصرف مواد غذایی آلوده با منشا دامی به انسان قابل انتقال است.

سموم طبیعی موجود درمواد غذایی با منشا دامی، باقی مانده آنتی‌بیوتیک‌ها درشیر و گوشت و باقی‌مانده هورمونی درشیر و فرآورده‌های لبنی نیز بوسیله مصرف موادغذایی آلوده با منشا دامی به‌انسان منتقل می‌شود.

براساس برآورد سازمان بهداشت جهانی سالانه نزدیک به دو میلیون نفر در جهان به علت بیماری‌های ناشی از مصرف آب و غذای آلوده جان خود را از دست می‌دهند.

در کشورهای پیشرفته نیز برآورد می‌شود که یک سوم جمعیت این کشورها هر ساله بر اثر ابتلا به بیماری‌های ناشی از مصرف غذای آلوده که اغلب منشا دامی داشته، جان خود را از دست می‌دهند

متاسفانه در کشور ما آمار دقیقی در خصوص مرگ و میر و ابتلا به بیماری‌های ناشی از مصرف مواد غذایی دامی آلوده وجود ندارد.

بسیاری از این بیماری‌ها نوپدید بوده به این مفهوم که در دو یا سه دهه گذشته میزان ابتلا به آن افزایش یافته و یا بازپدید بوده به این معنا که در مناطقی که قبلا وجود نداشته، دیده شده است

جنون گاوی، سالمونلا، عفونت با کرم‌های پهن و "ایکولای" (نوعی باکتری) از جمله بیماری‌های نوپدید و بازپدید قابل انتقال به انسان هستند.

افزایش سفرهای بین‌المللی، جهانی شدن تولید مواد غذایی، تغییرات جمعیت (رشد جمعیت و مهاجرت) و تغییر در ژن‌های عوامل بیماری‌زا و مقاوم‌تر شدن آن سبب افزایش ابتلا به بیماری‌های ناشی از مصرف غذاهای آلوده شده است.

تمیز نگهداشتن تمامی وسایل مرتبط با مواد غذایی، جدا نگهداشتن مواد غذایی خام از طبخ شده و پخت کامل مواد غذایی با منشا دامی در جلوگیری از گسترش و ابتلا به این دسته از بیماری‌ها موثر است.

آموزش عمومی از طریق رسانه‌های جمعی در خصوص بهداشت مواد غذایی، نحوه نگهداری و مصرف صحیح مواد غذایی و نقش فعال‌تر سازمان دامپزشکی در زمینه کنترل و نظارت بر بهداشت مواد غذایی، جلوگیری از کشتار دام‌های قاچاق و حمل و نقل غیرقانونی دام نیز در پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها ضروری است

اهداف کلی استفاده از آنتی بیوتیکها عبارتند از :

الف) درمان بیماریهای عفونی که در دامها و طیور مصرف می شود. لازم به ذکر است که این دسته از داروها در یک دوره کوتاه ۷-۱ روزه مورد مصرف قرار می گیرند.

ب) جهت ضد عفونی کردن جایگاه دامها به منظور پیشگیری و از بین بردن عوامل مولد عفونت

ج) بعنوان محرک رشد در دامها استفاده می شوند. مکانیزم عمل أن بشرح ذیل است:

▪ مصرف أنتی بیوتیکها سبب نازک شدن دیواره روده باریک می شود بنابراین جذب مواد غذایی افزایش می یابد.

▪ مصرف أنتی بیوتیک سبب از بین رفتن میکروبهای مضر دستگاه گوارش می شود بنابراین راندمان غذای مصرفی افزایش می یابد.

لازم بذکر است که این دسته از أنتی بیوتیکها در یک مدت طولانی مصرف می شوند.

اما مسئله ای که در اینجا وجود دارد و متاُسفانه در کشور ما هیچگونه نظارتی در این مورد نمی شود ، مسئله وجود بقایای أنتی بیوتیکها و مواد شیمیایی در فرأورده های دامی از قبیل شیر – گوشت – تخم مرغ – عسل و …. می باشد. این امر از لحاظ سلامت و بهداشت عمومی جامعه بسیار مهم است.

مصرف بی رویه و به دور از نظارت اینگونه از مواد توسط دامداران و افراد غیر کارشناس سبب انباشته شدن این مواد ، بیش از حد استاندارد در فرأورده های دامی مصرف می شود

اما عوارض ناشی از مصرف آنتی بیوتیکها در دام و نهایتاً در انسان عبارتند از :

۱) مقاومت میکروبی : Bacterial Resistance

بکار بردن مواد ضد باکتریایی در طب حیوانی باعث افزایش جدی و هولناک پدیده مقاومت نسبت به انواع داروها می گردد. این مقاومت با انتقال R- Plasmide از باکتریهای مقاوم همراه است.

این فاکتور R- Plasmide چندین ژن با خود حمل می کند و می تواند به باکتریهای تولید شده از این نوع باکتری انتقال یابد . اصولاً مصرف سطح پایین آنتی بیوتیک خطر بسیار کمتری نسبت به مصرف سطح بالای آنتی بیوتیک دارد. بر اساس تحقیقات دانشمندان ، مقاومت آنتی بیوتیک یک مشکل اصلی در درمان بیماریهای دام می باشد، چون این باکتریهای مقاوم به نحوی به انسان منتقل می گردند و در درمان بیماریهای میکروبی انسان اختلال شدید ایجاد می کنند. برای مثال :

یک تحقیق در آمریکا نشان می دهد که سالمونلای مولد اسهال در افرادی که دچار اسهال شدید شده بودند در اثر مصرف همبرگری بوده است که آن همبرگر آلوده به میکروب سالمونلا بوده ، درمان میکروبی موُثر واقع نگردید. و مشخص شد که همبرگر از گوشت گاوهایی که در آن گاوداری آنتی بیوتیک بصورت

Sub treatment جهت افزایش رشد مصرف می گردید تهیه شده است، که این امر باعث بوجود آمدن

R- Plasmide در میکروبهای موجود در دام گردیده است و نهایتاً به انسان منتقل گردید .

البته R- Plasmid تنها از طریق حیوا نات تولید نمی شود بلکه ممکن است منابع دیگری در بوجود آمدن آنها نقش داشته باشند.

۲) واکنشهای آلرژیک (حساسیت):

ثابت شده است که مواد غذایی حاوی آنتی بیوتیکها مثل پنی سیلین ، تتراسیکلین ، استرپتومایسین ، کلرآمفنیکل و سولفانامیدها باعث بروز واکنشهای آلرژیک در انسان مصرف کننده می شوند. اگر چه این دسته از مواد به میزان کم در جیره غذائی وجود داشته ولی همین میزان کم باعث بروز این واکنشها می شود ، که عبارتند از : کهیر ، خارش شدید پوست ، ضعف ، بی حالی و شوک می باشد.

مسئله عمده مربوط به میزان آنتی بیوتیک در مواد غذائی است ، یعنی هر چه میزان این مواد بیشتر باشد حساسیت بیشتری ایجاد می کند. در ضمن پختن شیر و یا دیگر مواد غذائی در حرارت پاستوریزاسیون هیچگونه اثری در منتفی ساختن این عوا رض ندارد.

۳) اختلال در تولید فرآورده های لبنی :

آنتی بیوتیکها از رشد باکتریهای مفید که تولید اسید لاکتیک می نمایند جلوگیری می کنند . بنابراین نمیتوان مواد لبنی تخمیری از قبیل ماست و پنیر و … را از چنین شیری تهیه نمود.

۴) باقی ماندن بقایای آنتی بیوتیکها در محل تزریق :

مواد ضد میکروبی ممکن است برای مدت چندین روز در بدن دام و یا دیگر فرآورده های غذائی باقی بماند برای مثال سولفادیمیدین بمدت ۲ هفته بعد از تزریق در محل تزریق می ماند و همچنین اکسی تتراسیکلین به مدت ۸ روز بعد از تزریق در محل باقی می ماند. به عنوان مثال قصابی بعد از مصرف گوشت حاوی باقی مانده آنتی بیوتیکی (سه روز از زمان تزریق گذشته بود) دچار واکنش آلرژیک گردید به همین خاطر در قسمت واحد کشتار اضطراری دام از مارکرهای خاصی جهت شناسایی این دسته از بقایا استفاده می شود.

● روشهای تشخیصی آنتی بیوتیک ها در مواد غذائی

۱) روش شیمیایی :

در این روش از یک معرف تحت عنوان تری فنیل تترازولیوم کلراید ( T.T.C) استفاده می شود. اگر در شیر آنتی بیوتیک نباشد . باکتری استرپتوکوکوس ترموفیلوس رشد می کند و این معرف تبدیل به رنگ قرمز می شود. ولی اگر در شیر آنتی بیوتیک باشد روی رشد میکروب اثر منفی گذاشته و معرف تغییر رنگی پیدا نمی کند.

۲) روش استفاده از دیسک : (Four-Plate-Test )

در ظروف کشت باکتری . میکروبهای حساس کشت داده می شوند . سپس دیسکهای مختلف آغشته به شیر (نمونه های مختلف ) در نقاط مختلف دیسک گذاشته می شود. اگر در شیر آنتی بیوتیک باشد . هاله ای در اطراف دیسک ایجاد می گردد که معرف عدم رشد باکتری می باشد.

۳) روش الایزا : ( Elisa method )

در این روش هم نوع و هم میزان دقیق آنتی بیوتیک در کلیه فرآورده های دامی مشخص می شود

۴) روش H.P.L.C

این روش هم بسیار دقیق و حساس است و در واقع یک روش کروماتوگرافی می باشد.

● نتیجه گیری:

از وظایف سنگین دامپزشکان و تولید کنندگان فرآورده های دامی، تولید مواد غذایی سالم در جامعه است . این امر از لحاظ بهداشت عمومی جامعه بسیار ضروری است . یکی از این وظایف محافظت ذخایر غذائی با منشاء حیوانی از بقایای تمامی مواد داروئی (آنتی بیوتیکها و … ) می باشد

● پیشنهادات:

۱) جلوگیری از مصرف خود سرانه آنتی بیوتیک توسط افراد دامدار و غیر کارشناس

۲) رعایت دقیق دوره ذبح ( With drawl Time ) توسط افراد کارشناس و دامپزشکان

۳) ارزیابی هر نمونه از فرآورده های غذائی ( شیر – گوشت و… ) از نظر دارا بودن آنتی بیوتیک ها ( به روشی که ذکر شده است ) در کارخانه های فرآورده های غذائی

محمد حسن بیکی

این مقاله با تلاش اقای محمد حسن بیکی دانشجوی مرکز آموزش عالی علمی کاربردی رسول اکرم دامغان تدوین گردیده است.

منابع:

۱. Irna.ir

۲. Ardalan.id.ir

۳. Infopoultry.net

۴. Vetnews.ir

۵. Aftab.ir

۶. Daneshju.ir

۷. Mazanrc.ir

۸. poultrynews.ir

۹. mazanrc.ir

۱۰. قائم مقامی سید سهیل،بهداشت وبازرسی گوشت دام وطیور،انتشارات موسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد کشاورزی، چاپ اول ۱۳۸۴

۱۱. قائم مقامی سید سهیل،فضل آرا علی، کنترل میکروبی و بازرسی بهداشتی مواد غذایی با منشا دامی،،انتشارات موسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد کشاورزی، چاپ اول ۱۳۸۴