اکولیبلینگ و ماهی گیری پایدار

طرحهای اکولیبلینگِ داوطلبانه, به حقیقتی برای طیف وسیعی از محصولات تبدیل شده است میزان این برچسب ها از سهم بازار بر حسب نوع كالای مورد درخواست متفاوت است و كسب اطلاعات مربوط به میزان اثرات محصولات برچسب گذاری شده بر بازار, بسیار مشكل است

● اهمیت برچسب های زیست محیطی و استعداد بخش ماهیگیری

طرحهای اکولیبلینگِ داوطلبانه، به حقیقتی برای طیف وسیعی از محصولات تبدیل شده است. میزان این برچسب ها از سهم بازار بر حسب نوع كالای مورد درخواست متفاوت است و كسب اطلاعات مربوط به میزان اثرات محصولات برچسب گذاری شده بر بازار، بسیار مشكل است.

همینطور، اطلاعات مطمئن و موثق راجع به اثرات واقعی زیست محیطیِ برنامه های برچسب گذاری وجود ندارد(۱).

اصولا اثرات زیست محیطی برچسب گذاری بستگی به ارتباط و اهمیت ضوابط و معیارها و همچنین سهم بازار از محصولات برچسب گذاری شده دارد كه به ترتیب بستگی به سلیقه و علاقه مصرف كننده به محصولات برچسب گذاری شده و میزان اشتیاق تولید كنندگان و عرضه كنندگان دارد(۲).

در بعضی از بازارها (به عنوان مثال محصولات پاك كننده خانگی) اکولیبلینگ پیشینه ای از شناخت و گسترش فرایند تولید منطبق با اصول زیست محیطی و مشخصات محصولات، ایجاد می نماید و همچنین سطح آگاهی مصرف کننده در مورد مسائل زیست محیطی را ارتقاء می دهند.

تاکنون نتایج، بیشتر محدود به محصولات منابع طبیعی بود، نظیر محصولات طبیعی و جنگل داری زیرا طرح های اکولیبلینگ برای بخش بسیار کوچکی از تولید درخواست می شوند.

علاوه برآن، اغلب این طرح ها برای تهیه اطلاعات درست و قابل اطمینان، قدمت چندانی ندارند. یک مورد استثناء برچسب " Dolphin Safe " است که روی شمار زیادی از محصولات تون ماهیان در بازارهای امریکا چسبانده شده است. با وجود این، برچسب مورد اشاره تابع الزامات کنترل کننده و نظارتی است.

بنابراین، برچسب گذاری به تنهایی نمی تواند به عنوان دلیل اصلیِ سهم بالای بازار، شناسایی و مشخص شود.

با وجود این، برای صنایعی كه در طرحهای اکولیبلینگ مشارکت می کنند، شاخص های پر قدرتی از مزایای بالقوه وجود دارد. اهمیت واقعی طرح های اکولیبلینگ خیلی به خاطر داشتن سهم بازار یا فروش نیست بلكه بیشتر به خاطر رشد بالقوه آنهاست. طرحهای اکولیبلینگ در بخش ماهیگیری همچنین به دلیل رقابت فشرده بین زنجیره خرده فروشی محصولات ماهیگیری(۳) دارای اهمیت بالقوه است.

به نظر می‌رسد در آینده، آگاهی مصرف كنندگان نسبت به نگرانی های زیست محیطی در هر دو نیمکره شمالی و جنوبی افزایش یابد. برای مثال بازار برای محصولات طبیعیِ برچسب گذاری شده(۴) در امریكای شمالی و چندین كشور اروپایی سریعتر از عرضه كالا، در حال گسترش است و میانگین قیمت ها بطور قابل توجهی از محصولات غیر طبیعی(مصنوعی(۵) بالاتر است(۶).

شواهد نشان می‌دهد كه طرحهای اکولیبلینگِ قابل اعتماد، می تواند باعث افزایش قابل توجه تقاضا برای محصول در بازارهای حساس به مسائل زیست محیطی نظیر اروپا و امریكای شمالی شود.

در بخش ماهیگیری، برخی از خرده فروشان محصولات ماهیگیری توجه شان را صرفا به خرید ماهیان تأیید شده و مجاز در آینده معطوف كرده اند و سایر عمده فروشان و خرده فروشان از آنها پیروی خواهند كرد. اثرات بالقوه برای تولیدكنندگان فوق العاده خواهد بود، چون محصولات بدون برچسب، سهم واقعی یا نسبی بازار را از دست می‌دهند.

● سود صنعتی در طرح های اکولیبلینگ، صرفنظر از سودهای اقتصادی:

اولا، توجه دادن افکار عمومی به مسائل زیست محیطی، یكی از استراتژیهای اصلی برای تمایز محصول، سود و سهم بازار در بازارهای سازمان توسعه همكاریهای اقتصادی (OECD)(۷) می‌باشد. با وجود آنكه شكی نیست كه بازارهای گسترده ای از محصولات ماهیگیری فاقد برچسب ( به ویژه در بازارهای آسیا) وجود دارد، لیكن محصولات دارای برچسب اکولیبل می‌تواند سهم قابل توجهی از اغلب بازارهای دارای قیمت بالاتر ( نظیر بازارهای كشورهای صنعتی) را طی دهه های آینده بگیرد.

ثانیا، برخی شركت ها از آن بیم دارند كه نگرانی‌های عمومی درباره بهره برداری بی رویه از ذخایر دریا، مشكلات زیست محیطی مربوط به محصولات ماهیگیری و پرورش میگو(۸) و همچنین حقوق جانوری و ملاحظات بهداشتی(نظیر آلودگی) ممكن است باعث كاهش تقاضا برای ماهی و محصولات شیلاتی شود.

تصویب طرحهای اکولیبلینگ برای ماهی و محصولات شیلاتی می‌تواند تا حدی به عنوان تلاشی توسط موسسات صنعتی(۹) و عمده فروشان(۱۰) و خرده فروشان(۱۱) برای رفع نگرانی ها بین مصرف كنندگانِ آگاه به مسائل زیست محیطی(۱۲) باشد و اثرات نامطلوب زیست محیطی را از انتخاب محصولات شان برداشته و سهم بازار و تقاضا برای ماهیگیری در كشورهایی كه مصرف كنندگان آن نسبت به مسائل زیست محیطی حساس هستند ( نظیر امریكا، بریتانیا، آلمان و كشورهای اسكاندیناوی) را حفظ كند(۱۳).

اکولیبلینگ همچنین راهی است كه خرده فروشان و عمل آورندگان محصولات ماهیگیری می‌توانند از آن جهت اطمینان از عرضه دراز مدتِ محصولات عمل آوری شده یا خرید و فروش شده شان، استفاده كنند.

● در مجموع، مزایای طرحهای اکولیبلینگ در بخش صنعت شامل:

درك مشترك از روشهای برتر مدیریتی و نتایج آن و بنابراین كاهش اختلاف نظرها در تجارت بین الملل( با این فرض که طرحها در سطح بین المللی پذیرفته شده است)

▪ استفاده موثرتر از منابع ماهیگیری

▪ كاهش میزان تخلفات

▪ بازارپسندی بیشتر محصول و بهبود روابط عمومی و مردم داری می باشد.

ابتکارات جاری و پیشنهادی طرح های اکولیبلینگ در بخش ماهیگیری

هم اكنون چندین طرح صدور گواهینامه و استاندارد در سطح ملی و بین المللی، شامل طرح های هدایت شده توسط سازمانهای غیردولتی، طرح های سازمان دهی شده توسط بخش صنعت و طرحهای مشاركتی عرضه كنندگان و مصرف كنندگان، در حال توسعه در بخش ماهیگیری است.

دامنه تعداد برچسب های احتمالی گسترده است.

گستره ادعاها از " عدم صید بی رویه تا عدم صید ضمنی پستانداران دریایی و عدم صید بی رویه تا عدم صید ضمنی در تمام اشكال آن و عدم صید بی رویه تا دوست شدن با اكوسیستم جائیكه كل اكوسیستم با زنجیره غذایی پیچیده اش آسیب نبیند"(۱۴).

تعداد موسسات و تنوع منافع آنها، تضاد در تعریف آنچه كه به آن استفاده پایدار از ماهیگیری گویند را تضمین می‌كند. این حقیقت همواره وجود داشته است كه چرا معیارها و ضوابط پایداری ماهیگیری پیچیده است. علاوه برآن، برچسب ها برای موارد كاملا متفاوت به كار می‌روند. برای مثال ، استانداردی كه نشان دهد سیستم مدیریتی برای ماهیگیریِ پایدار مناسب بوده است همسان با این نیست كه تایید كنیم فلان محموله از محصولات ماهیگیری، از شیوه های پایدار تولید شده است، اما هر دو ممكن است روی برچسب ها ظاهر شوند.

رضا نوری

فهرست منابع و ترجمه برخی لغات و اصطلاحات متن

See OECD (۱۹۹۷c) op, cit. (footnote ۵).

۲ See Preiss op. cit. (footnote ۲) p.۹; Rene Vossenaar (۱۹۹۷) Eco-Labelling and International Trade: The Main Issues.

۳ Retail chain of fishery products

۴ Eco-labelled organic products

۵ Non-organic products

۶ See FAO (۱۹۹۸) "Experience in eco-labelling of food and forest products", Technical Consultation on the Feasibility of Developing Non-descrimination Technical Guidelines for Eco-Labelling of Products from Marine Capture Fisheries, ۲۱-۲۳ October, ۱۹۹۸.

۷ OECD (=Organization for Economic Co-operation and Development)

۸ Shrimp culture

۹ Industry associations

۱۰ wholesalers

۱۱ retailers

۱۲ environment-conscious consumers

۱۳ کاهش عرضه اگر همراه با کاهش تقاضا باشد می تواند به شکل فوق العاده ای منجر به گردش کار پایین و سود ناچیز شود.

۱۴ Cathy Wessells (۱۹۹۸) Barriers to International Trade in Fisheries, Discussion Paper prepared for the First FAO E-Mail Conference on Fish Trade and food security, October-November ۱۹۹۸.

۱۵ MARK OF ORIGIN

۱۶ Dolphin Protection Consumer Information Act

۱۷ Organic Seafood Labels

۱۸ synthetic fertilisers

۱۹ International Guidelines for the Preparation, Processing, Labelling and Marketing of Organically Produced Foods have been approved by the Codex Alimentarius Commission in July ۱۹۹۹.

۲۰ MSC(Marine Stewardship Council)

۲۱ World Wide Fund for Nature

۲۲ To date, the MSC has received many applications from organizations to become accredited certifiers.

۲۳ در حال حاضر چندین ماهیگیری برای دریافت گواهینامه MSC برگزیده شده اند، از جمله ماهیگیری لابستر صخره ای غرب استرالیا و ماهیگیری هرینگ هلند در دریای شمال و ...

۲۴ Marine Aquarium Council (MAC)

۲۵ www.aquariumcouncil.org

۲۶ Responsible Fisheries Society (of United States)

۲۷ Global Aquaculture Alliance (GAA)

۲۸ Eco-label

۲۹ Self-assessment

۳۰ See www.nfi.org and http://www.gaalliance.org/GAA-RFSecolabel.html,

۳۱ International Organization for Standardization (ISO)

۳۲ ISO ۱۴۰۰۰ is a series of international, voluntary environmental management standards. Developed under ISO Technical Committee ۲۰۷, the ۱۴۰۰۰ series of standards address the following aspects of environmental management: Environmental Management Systems (EMS), Environmental Auditing & Related Investigations (EA&RI), Environmental Labels and Declarations (EL), Environmental Performance Evaluation (EPE), Life Cycle Assessment (LCA), and Terms and Definitions (T&D). (For further details, see http://www.tc۲۰۷.org/faqs/index.html).

۳۳- اصول عمومی برای اظهارنامه ها و برچسب های منطبق با اصول زیست محیطی در سال ۱۹۹۸ انتشار یافت و استاندارد برای نوع اول برچسب های منطبق با اصول زیست محیطی در اوریل ۱۹۹۹ تدوین شد. سازمان جهانی استاندارد در حال تدوین استانداردها برای سه نوع مختلف از برچسب های منطبق با اصول زیست محیطی است.

نوع اول برچسب های منطبق با اصول زیست محیطی آنهایی هستند که مبتنی بر معیارهای چندگانه اختیاری هستند و اثرات زیست محیطی بر اساس ارزیابی چرخه حیات محصول انجام می شود و تأیید آن از طریق شخص ثالث انجام می شود. استاندارهای مربوط به نوع دوم و سوم برچسب گذاری در حال تدوین است.

---