پول در ازای دویدن

تغییر شاخصه های فوتبالیست خوب در دومین دهه هزاره سوم

از حدود ۱۰ سال قبل آنالیز مسابقات فوتبال با به خدمت گرفتن سخت‌افزارهای تخصصی آرام‌آرام به سمت و سوی رفع نیازهای مربیان حرکت کرد. پیش از آن در اختیار داشتن اطلاعاتی مثل میزان دوندگی و تحرک یک بازیکن در طول ۹۰ دقیقه برای مربی هرتیمی یک رویا تلقی می‌شد اما این امکان مثل هر پیشرفت دیگری در عرصه تکنولوژی خیلی زودتر از حد تصور عملی شد و کمپانی‌هایی با ماهیت اختصاصی «آنالیز مسابقات فوتبال» تشکیل شدند که با نرم‌افزارهای هوشمند و دوربین‌های پرتعداد، علاوه بر آیتم‌های معمول که بدون سخت‌افزار خاصی هم قابل اندازه‌گیری بود، توانایی اندازه‌گیری میزان دوندگی بازیکنان در طول ۹۰ دقیقه را داشتند.

اطلاعاتی که دست یافتن به آنها به شدت هزینه‌بر بود و تنها تیم‌های متمول می‌توانستند از عهده مخارج آن بربیایند. این اطلاعات در ابتدا در زمره اطلاعات محرمانه تیم‌ها قرار‌ گرفتند و مربیان حساسیت ویژه‌ای روی مراقبت از آنها داشتند. تا اینکه بازی‌های یورو ۲۰۰۸ از راه رسید و کمپانی کاسترول هزینه آنالیز تمام ۳۱ مسابقه آن تورنمنت را پرداخت کرد تا آنالیز جامع هر بازی به همراه میزان دوندگی بازیکنان روی وب‌سایت بازی‌ها قرار بگیرد.

از آن به بعد این آمار محبوبیت خاصی میان تحلیلگران و فوتبالدوستان حرفه‌ای پیدا کرد و سرآغاز تحلیل‌های تازه‌ای شد. کاسترول پس از آنکه استقبال فوق‌العاده رسانه‌ها و مردم را از برنامه‌ای که برای آنالیز یورو ۲۰۰۸ تدارک دیده بود دید، ایده‌اش را با پروبال بیشتر در رقابت‌های جام‌جهانی ادامه داد و آنالیز هر ۶۲مسابقه این جام را به ریزترین شکل ممکن رسانه‌ای کرد.

به این ترتیب میزان دوندگی بازیکنان به تفکیک روی خروجی وب‌سایت رسمی مسابقات قرار گرفت تا امکان مقایسه این تورنمنت و جام‌ ملت‌های اروپا در آیتم میزان دوندگی بازیکنان عملی شود.

اگر بپذیریم که جام‌ ملت‌های اروپا و جام‌جهانی، تورنمت‌هایی هستند که برای فوتبال « استاندارد» تعریف می‌کنند و براساس آمار به جا مانده از این تورنمنت‌ها می‌توان کیفیت سایر مسابقات را بررسی کرد، به این نتیجه می‌رسیم که با توجه به آمار منتشر شده در این دو تورنمنت درحال حاضر هر بازیکن حرفه‌ای فوتبال در بالاترین سطح ممکن و در هر بازی ۹۰ دقیقه‌ای، چیزی حدود ۵/ ۱۰ کیلومتر می‌دود. آماری که تعاریف متفاوتی دارد و میزان آن در هر پست متفاوت است. این آمار تاحدودی در جام‌جهانی پیشرفت کرده و در بدبینانه‌ترین حالت می‌توان گفت وضعیت بازیکنان حاضر در جام‌جهانی نسبت به بازیکنان حاضر در جام‌ ملت‌های اروپا در آیتم میزان دوندگی در شرایط یکسانی قرار دارد.

● استاندارد جام‌جهانی

۵/ ۱۰ کیلومتر دوندگی به ازای هربازیکن، میانگینی است که ‌میان ۱۰ بازیکن حاضر در زمین ( بجز دروازه‌بان‌ها که اغلب کمتر از پنج کیلومتر در هر بازی می‌دوند) متفاوت است. اعداد و ارقام نشان می‌دهند که در تمام بازی‌ها، هافبک‌های دفاعی بیشترین میزان دوندگی را در بین تمام بازیکنان زمین به خود اختصاص می‌دهند.

پس از آنها هافبک‌های کناری، مدافعان کناری، مهاجمان و مدافعان میانی قرار دارند. هرهافبک دفاعی در کلاس فوتبال حرفه‌ای اروپا تقریبا ۱۱ کیلومتر در هر بازی می‌دود و این درحالی است که میزان دوندگی آنها گاهی اوقات از ۱۲ کیلومتر هم فراتر می‌رود.

درجام‌جهانی تعداد بازیکنانی که موفق به بیش از ۱۲کیلومتر دویدن در طول ۹۰ دقیقه شدند، به نسبت مسابقات یورو افزایش پیدا کرد.

براساس آمار و در ۴۸ بازی انجام شده مرحله گروهی، ۱۴بازیکن توانستند رکورد ۱۲ کیلومتر را پشت سر بگذراند اما بازهم هیچ‌کس به ۱۳ کیلومتر دوندگی نرسید. میزان دوندگی‌ها در برخی بازی‌های جام تفاوت‌های عجیبی با هم دارد. مثلا در بازی غنا و آمریکا بازیکنان دوتیم در مجموع ۲۸۸ کیلومتر دویدند، درحالی که در بازی نیجریه و یونان تنها ۱۸۲ کیلومتر دوندگی از بازیکنان دوتیم به ثبت رسید.

● ... و فوتبالیست‌های ایرانی

حسرت بزرگ علم گرایان فوتبال ایران از حضور نیافتن تیم‌ملی در جام‌جهانی شاید از دست دادن همین آمار و ارقام باشد. اگر تیم‌ملی ما هم در این تورنمنت حضور داشت، میزان دوندگی تک‌تک بازیکنان تیم به همراه سایر آیتم‌ها روی وب‌سایت مسابقات قرار می‌گرفت و وضعیت بازیکنان ایرانی در مقایسه با همتایان حرفه‌ای آنها مشخص می‌شد. طی سال‌های اخیر تلاش زیادی شده تا میزان دوندگی بازیکنان ایرانی در مسابقات داخلی محاسبه شود اما به علت ضعف سخت‌افزاری و سنگین بودن هزینه استخراج این آمار هرگز اعداد قابل استنادی در این زمینه بدست نیامد. مدتی است یک شرکت کاملا ایرانی به نام «فیاگا» اقدام به اندازه‌گیری این آمار با حداقل خطا می‌کند.

در این شیوه دوربین‌های مخصوص پیگیری مسیر حرکت بازیکنان در مرتفع ترین نقاط ورزشگاه مستقر می‌شوند و فیلم بدست آمده به نرم افزار تخصصی محاسبه میزان دوندگی تولیدی این شرکت منتقل می‌شود تا آمار جابه جایی بازیکنان در زمین مسابقه در حداقل زمان ممکن استخراج شود. نکته جالب اینکه این نرم افزار در محیط رایانه‌ای برای کاهش خطا، میزان دوندگی را بر حسب محاسبه پیکسل‌های جابه جایی بازیکنان در زمین محاسبه می‌کند و در نهایت اعداد بدست آمده در فرمول تبدیل پیکسل به متر قرار می‌گیرند.

نرم افزار مذکور جابه جایی بازیکنان در زمین را در سه آیتم راه رفتن، دویدن و استارت‌های انفجاری از هم تفکیک می‌کند و مسیر حرکت بازیکن را با سه رنگ مختلف که هر کدام مربوط به یکی از آیتم‌ها هستند در زمین نشان می‌دهد. فیاگا پس از تولید این نرم افزار که حدود یک سال و هفت ماه زمان برد در چند بازی فصل گذشته میزان دوندگی تعدادی از بازیکنان را در اختیار باشگاه‌ها قرار داد و نتایج خوبی به‌دست آورد. به عنوان مثال در بازی برگشت تیم‌های فولاد و پرسپولیس در ورزشگاه آزادی میزان دوندگی بازیکنان فولاد محاسبه شد و فاصله بین دوندگی بازیکنان ایرانی و اروپایی را به تصویر کشید.

در آن مسابقه مهدی چمن‌آرا که به عنوان هافبک دفاعی بازی می‌کرد در ۹۰ دقیقه ۹۰۷۷ متر دوید. سعید رمضانی در ۸۰ دقیقه حضور در میدان ۷۹۶۷ متر و غلامرضا رضایی هم ۷۶۰۴ متر دوندگی در ۹۰ دقیقه را از خود به جا گذاشتند. می‌توان با استفاده از همین عدد و رقم‌ها به این نتیجه رسید که فوتبالیست‌های ایرانی به‌طور میانگین نسبت به همتایان خود در سطح اول فوتبال جهان در هر بازی دو کیلومتر کمتر می‌دوند. فوتبالیست‌های حاضر در جام‌جهانی در ۱۲۰ دقیقه به ۱۴ کیلومتر می‌رسند و ایرانی‌ها به زحمت به ۱۱ کیلومتر نزدیک می‌شوند.

بهنام مددی