کلاه قرمزی و کودک درون بازیگوش ما

محبوبیت کلاه قرمزی بیش از ۲۰ سال است که ادامه دارد

درست از زمانی که پسربچه عروسکی نه چندان زیبایی کنار فرد مهربان و مثبتی به نام «آقای مجری» برنامه را اجرا کرد، بسیاری دلباخته این عروسک شدند. کلاه قرمزی با ادب و متین بود و سادگی اش دل را می‌ربود. طرز صحبت کردن او نامتعارف بود و همین ویژگی او را منحصر به فرد کرده بود.

صمیمیت وسادگی و مهربانی این عروسک در کنار بازیگوشی‌اش او را به یک عروسک دوست‌داشتنی تبدیل کرد. حالا دیگر نزدیک به ۲ دهه از تولد کلاه قرمزی و پسرخاله می‌گذرد و حرفی گزاف نگفته‌ایم اگر بگوییم این دو عروسک و آقای مجری هنوز هم در اوج محبوبیت خود هستند. بخصوص از نوروز ۲ سال گذشته و امسال که ماجراهای کلاه قرمزی و پسرخاله با حال و هوای نوروز پیوند خورد و آقای مجری عیدانه‌های زیبایی را برای بینندگان رقم زد.

● طنزی پاک و خانوادگی

شاید بتوان یکی از نقاط قوت کلاه قرمزی را در این دانست که برنامه‌ای برای تمام سنین است. او کودک درون تمام مخاطبان را بیرون می‌کشد و با مهارتی عجیب آنها را می‌خنداند. شاید نتوان این برنامه را به آن معنا جزو برنامه‌های طنز دانست، اما بی‌شک هنگام تماشای این برنامه خنده بر لبانمان می‌نشیند. مجموعه عروسک‌های کلاه قرمزی که هر سال به تعداد آنها افزوده می‌شود هر کدام جنبه‌ای از موقعیت‌های طنز آلود را ایجاد می‌کند. از سال ۸۹ بود که غیر از کلاه قرمزی و پسرخاله عروسک‌های جدیدی با شخصیت‌های تازه و دوست داشتنی در برنامه و کنار کلاه قرمزی و آقای مجری حضور پیدا کردند. پسر عمه‌زا، گیگیلی، فامیل دور، ببعی، همساده و... از جمله این عروسک‌ها هستند. آنها علاوه بر این‌که از نظر ظاهری قالب یکسانی داشتند، در چند صفت مشترک بودند: سادگی، بازیگوشی و ادب. همین چند ویژگی است که کلاه قرمزی و دوستانش را میان خانواده‌ها محبوب کرد، به طوری که مجموع این ویژگی‌ها طنزی پاک و خانوادگی را رقم می‌زند که در حین خنداندن و بازیگوشی، نکات آموزنده‌ای را به کودکان تذکر می‌داد. اما آنقدر این نکات ظریف بیان می‌شود که تقریبا هیچ کودکی احساس نمی‌کند این برنامه ساختگی است و هدفی آموزشی دارد. این‌که بازیگوشی جزو صفات جدایی ناپذیر این عروسک‌های پنبه‌ای است هیچ وقت باعث نمی‌شود بدآموزی در میان آن یافت، چرا که موقعیت‌های طنز در این مجموعه بسیار با دقت انتخاب شده و اگر بخواهیم صفتی به آن بدهیم پاک و خانوادگی بودن است.

● نوآوری در خلق شخصیت‌های جدید

ایرج طهماسب و حمید جبلی را یک زوج هنری می‌دانند که خیلی خوب همدیگر را کامل می‌کنند. آنها با خلق شخصیت‌های کلاه قرمزی و پسرخاله به شهرت رسیدند و همین عروسک‌ها به محصول هنری آنها تبدیل شد و از آن پس کلاه قرمزی به عنوان عروسکی محبوب و دوست داشتنی به بینندگان عرضه شد. آنها این موضوع را خوب فهمیدند که نوآوری در ایجاد شخصیت‌های جدید، کنار گذاشتن شخصیت‌های قدیم نیست و به همین دلیل شخصیت‌هایی که آرام آرام به این مجموعه اضافه شدند برای تکمیل شخصیت کلاه قرمزی بودند و نه حذف آن. در این میان باید اشاره کرد به اعتقاد نگارنده از مهم‌ترین نکات ایجاد محبوبیت این مجموعه، دقت در شخصیت‌پردازی‌های کاملا فکر شده، است. از آنجا که شخصیت‌پردازی و جان دادن به عروسک‌های پارچه‌ای لازمه یک کار این چنینی است، گویی این زوج هنری خیلی خوب از عهده این کار برآمده است. تا آنجا که ابتدای هر ویژه برنامه نوروزی، بینندگان ورود عروسکی را انتظار می‌کشند که بیش از سال پیش او را سرگرم کند و هر بار نیز به همین صورت بوده است.

در این میان می‌توان به شخصیت پردازی فامیل دور و آقای همساده اشاره کرد. فامیل دور در نوروز ۹۰ به خانه‌ها آمد و همساده نوروز ۹۱. فامیل دور از همان شخصیت‌هایی است که جای تحلیل دارد. «فامیل» اسم کوچک او و «دور» فامیل اوست. قبل از هر چیز همین عجیب و غریب بودن اسم و فامیلش، شخصیت عجیب او را نشان می‌دهد. او خیلی ساده و مهربان است و با این‌که سن و سالش از کلاه قرمزی بیشتر است اما شیطنت‌های کلاه‌قرمزی را دارد و خیلی هم بازیگوش است. لحن حرف زدن و تکیه کلام‌های مخصوص به خودش را دارد و خیلی‌ها معتقدند او بهترین صدای عروسک را دارد. علاقه و وسواس زیاد او به مقوله بی‌اهمیتی مثل «در» باعث شده است خیلی‌ها را بخنداند. او ترسوست و بیشتر اوقات هول می‌شود و دائما می‌خواهد بداند دیگران چه برداشتی از رفتار و کردار او دارند. او خیلی دوست داشتنی است و مثل همه عروسک‌ها از آقای مجری حساب می‌برد. فامیل دور را می‌توان یکی از بهترین شخصیت‌های مجموعه کلاه قرمزی دانست که شخصیت‌پردازی کاملا حساب شده‌ای دارد. اما سال ۹۱ با ورود عروسک جدیدی به برنامه کلاه قرمزی که دائما می‌خندید این برنامه رونق دیگری پیدا کرد. این عروسک با لهجه شیرین شیرازی و قهقهه‌های ریز ریزش خیلی زود جای خود را میان بینندگان باز کرد. حالا همه تکیه کلام‌های او را با همان لهجه شیرینش به کار می‌برند و می‌خندند؛ «داغونم»، «له له». گویی شخصیت‌پردازی‌های این مجموعه بسیار دقیق و آگاهانه هستند. همساده از بلاهایی که بر سرش آمده حرف می‌زند و خاطرات تلخش را بیان می‌کند، اما نحوه مواجهه با این همه بدآوردن‌ها تنها خنده است و بس. او بی خیال است و بی آلایش و بسیار سرگرم کننده. در این میان ببعی و جیگر نیز به عنوان عروسک‌های حیوان در این مجموعه کاملا در نوع خود شخصیتی جداگانه و فکر شده دارند که کنار دیگر مجموعه جمع ملایم و همسانی از عروسک‌های سرگرم کننده ساختند.

● طنزی ساده با اجرایی ساده

دور از انصاف است که درباره مجموعه موفق کلاه قرمزی بنویسیم اما سخنی از آقای مجری به میان نیاوریم. بیشتر کسانی که بیننده مجموعه کلاه قرمزی هستند در این نکته اتفاق نظر دارند که آقای مجری خیلی ساده بازی می‌کند و در ظاهر بازی خاصی ندارد، اما همین نکته باعث قوت برنامه شده است. سادگی اجرا، طبیعی بودن آن را نشان می‌دهد. این حس به بیننده منتقل می‌شود که آقای مجری به جای عروسک‌هایی بی جان با آدم‌های زنده‌ای که هر کدام ویژگی‌های شخصیتی پیچیده‌ای دارند زندگی می‌کند و بینندگان زندگی پر از شادی و نشاط و سرزندگی را نظاره می‌کنند. همین ویژگی، صمیمیت و بی آلایش بودن این برنامه را می‌رساند که البته از ویژگی‌های منحصر به فرد طنز جبلی و طهماسب است. امسال درست در روز ۱۳ فروردین ۹۱ این مجموعه دوست داشتنی با بینندگان خداحافظی کرد. آقای مجری قرار بود عروسک‌های دوست داشتنی را که حالا ۱۰ نفری شده بودند برای ۱۳ به در به تفریح ببرد و قاب تلویزیون پر شده بود از عروسک‌های قد و نیم قدی که دائما تکان می‌خوردند و نمی‌توانستند یک جا بایستند، چراکه شوق رفتن به پارک و بوستان و گشت و گذار، غم و رنج خداحافظی را از یادشان برده بود. اما بغض خیلی از بینندگان هنگام خداحافظی با این عروسک‌های بازیگوش ترکید.

مهراوه فردوسی