سفر، بیرون از سبد کالا

نوروز سنت دیرینه ایران‌زمین است. شاید بسیاری گمان کنند که سفر در روزهای نوروز پدیده‌ای تازه و یادگار مدرنیسم به‌روی جامعه ایرانی است، اما با اندک پژوهش پیرامون ریشه‌های این جشن باستانی درمی‌یابیم که دید و بازدید و سفرهایی که با این قصد صورت می‌گرفته، از سنت‌های دیرین نوروز است.

نوروز سنت دیرینه ایران‌زمین است. شاید بسیاری گمان کنند که سفر در روزهای نوروز پدیده‌ای تازه و یادگار مدرنیسم به‌روی جامعه ایرانی است، اما با اندک پژوهش پیرامون ریشه‌های این جشن باستانی درمی‌یابیم که دید و بازدید و سفرهایی که با این قصد صورت می‌گرفته، از سنت‌های دیرین نوروز است.

در گذشته افراد قبیله های کوچ نشین، با فرارسیدن نوروز به دیدار آشنایان و اقوامشان در قبیله های دیگر می رفتند. افراد روستانشین نیز در روزهای نوروز از روستایی به روستای دیگر جهت تبریک عید و بازدید سفر می کردند.

از اینها گذشته شاید بتوان به جرات جشن «سیزده به در» را که این روزها به نام روز طبیعت می خوانندش کهن ترین جشن طبیعت گردی در جهان لقب داد؛ روزی که همه مردم از هر قشر و سن و جغرافیایی به دامان طبیعت رهسپار می شوند. در طول ۵۰ سال گذشته اما این سفرهای نوروزی اندکی تغییر ماهیت داشته و از سفرهای دید و بازدیدی، به سفرهای مختلف تفریحی، تاریخی، مذهبی و حتی سلامتی تبدیل شده است.

این روزها نوروز دیگر تنها زمانی برای معاشرت با اقوام و آشنایان نیست، بلکه بهترین و طولانی ترین تعطیلات رسمی کشور محسوب می شود که در طول آن تقریبا تمامی اعضای خانواده فارغ از مسائل کاری و تحصیلی می توانند کمی به خود برسند و به سفر بروند.

سفرهای نوروزی علاوه بر مناسب بودن از لحاظ زمانی، از دیگر جهات نیز مورد توجه خانواده های ایرانی است. با وجود مشغله های فراوان که سبب دوری از یکدیگر شده است، نوروز بهانه ای شیرین برای با هم بودن است؛ بهانه ای که برخی آن را به فرصتی مناسب برای جلب توجه سایرین و عامیانه تر فرصتی ارزشمند برای پُز دادن تبدیل می کنند! این واقعیت تلخ را بوضوح می توان در مورد کودکان و نوجوانان و رقابتی که در میانشان برای سفر در طول نوروز هست هم دید؛ سفری که هرچه پر زرق و برق تر، طولانی تر و دورتر باشد، بیشتر جلب توجه می کند و احترام کاذب می آورد. اما جدا از تمامی این مسائل، سفرهای نوروزی با هر قصدی و به هر شیوه ای که صورت گیرد، علاوه بر جان بخشیدن به کالبد اقتصادی کشور، در بهبود روحیه مردم نیز نقش بسزایی خواهد داشت؛ اما گویا این نقش رو به زوال است.

آمارها چندان امیدوارکننده نیست و تبلیغاتی که به شکلی پررنگ و متعدد همچنان در روزهای پایانی سال از سوی آژانس های مسافرتی با هدف جذب مسافر انجام می شود، نشان از آن دارد که نوروز امسال سفرهای کمتری انجام می شود. برای کاهش سفرهای نوروزی می توان بسیار دلیل آورد؛ اما در یک جمله به آسانی می توان دلیل این کاهش را در مشکلات اقتصادی مردم جستجو کرد؛ مشکلاتی که نه تنها سفرهای نوروزی را برای بسیاری از ایرانی ها به رویایی دست نیافتنی تبدیل کرده، بلکه دید و بازدیدهای ساده نوروزی را نیز به معضلی ناخوشایند بدل کرده است.

آیسا اسدی