شکستنی است بااحتیاط بجوید

وقتی دندان می شکند

وقتی در حال گاز زدن میوه یا آجیل هستید، ناگهان احساس درد تیزی به شما دست می‌دهد که خیلی سریع هم از بین می‌رود و خوب می‌شود و شاید به همین دلیل آن را فراموش ‌کنید. بعد از این ماجرا مدتی از خوردن برخی غذاها اجتناب می‌کنید یا اینکه غذا را فقط با دندان‌های یک طرف دهانتان می‌جوید. آیا چنین ماجرایی برای شما اتفاق نیفتاده است؟ این داستان برای شما آشنا نیست؟ اگر چنین تجربه‌ای داشته‌اید، احتمالا یکی از دندان‌های شما ترک خورده یا شکسته است...

چرا دندان ترک می‌خورد و می‌شکند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که علل متفاوتی برای ترک خوردن دندان وجود دارد:

▪ جویدن اشیا یا مواد خوراکی سختی مثل آجیل، یخ یا آب‌نبات.

▪ تصادف و ضربات وارد شده به صورت.

▪ پخش شدن و توزیع نامناسب فشار جویدن روی دندان‌ها به علت اختلالات فک و صورت.

▪ فشار و ضربه به دندان‌ها.

▪ مواجهه مینای دندان با حرارت بیش از حد بالا یا پایین ( خوردن غذاهای داغ یا نوشیدن ‌آب‌یخ).

▪ شکننده شدن دندان‌ها به‌دنبال انجام برخی اقدامات دندانپزشکی مثل روت‌کانال.

● به دندان‌پزشک چه باید گفت؟

بسیار سخت و حتی گاه برایتان غیرممکن است که به دندان‌پزشک بگویید که دقیقا کدام دندان شما درد می‌کند. گاهی حتی نمی‌توان مشخص کرد منشأ درد دندان‌های بالایی است یا پایینی. این ترک‌ها معمولا به‌صورت یک خط بسیار ظریف و باریک مویی شکل هستند و به‌طور عمودی طول دندان را طی می‌کنند. گاهی هم آنقدر ظریف هستند که با چشم عادی دیده نمی‌شوند و حتی عکس‌های رادیوگرافی هم قادر به تشخیص آنها نیست. به هر حال می‌توانید به دندانپزشک خود کمک کنید. اگر به وی بگویید کدام دندان‌درد می‌کند که بسیار عالی است و اگر حداقل مشخص کنید چه زمانی و حوالی کدام منطقه از دهانتان درد دارید، باز هم وی را در تشخیص دندان ترک خورده یاری خواهید داد. حتما به پزشکتان بگویید در صورت مواجهه با گرما، سرما یا مصرف غذاهای شیرین، شور یا چسبناک، حدودا کدام منطقه از دندان‌های شما درد می‌گیرد.

● درد هم دارد؟

فشاری که هنگام جویدن یا گاز زدن به دندان وارد می‌آید، باعث باز شدن لبه‌های ترک از همدیگر خواهد شد. وقتی دهانتان را باز می‌کنید و عمل جویدن یا گاز زدن متوقف می‌شود، فشاری که موجب باز شدن لبه‌های ترک از یکدیگر شده بود، از بین می‌رود و دو طرف ترک به یکدیگر برخورد می‌کنند و همین برخورد موجب احساس درد تیزی خواهد شد. حتی در مواردی که ترک دندان بسیار کوچک و میکروسکوپی است، باز شدن ترک ممکن است به تحریک پالپ دندان منجر شود. پالپ دندان بافت نرم حاوی اعصاب و عروق خونی دندان است. اگر ترک دندان منجر به تحریک پالپ شود، ممکن است دندان نسبت به درد حساس شود. این حساسیت به صورت احساس درد در مواجهه با گرما یا سرمای بیش از معمول است. اگر بیماری و تخریب پالپ به دنبال ترک خوردن دندان ایجاد شود، ممکن است برای باقی نگه داشتن دندان، انجام درمان روت‌کانال (برداشتن اعصاب و عروق تغذیه کننده دندان) ضرورت پیدا کند.

● شکستن در کمین دندان شماست!

شکستگی دندان‌های جلویی چیز عجیب و غریبی نیست و اگر زمانی چنین اتفاقی برای شما رخ داد، وحشت نکنید چون هزاران نفر در تمام جهان هر روز در زمین ورزش پارک‌ها و یا حین ورزش و بازی در باشگاه‌های ورزشی زمین می‌خورند و همین برخورد صورت با زمین موجب شکستگی دندان‌ها می‌شود. وسایل بازی زمین‌های بازی پارک‌ها مانند تاب و سرسره موقعیت‌هایی است که کودکان بدون محافظ‌های دهانی و صورتی، با آنها بازی می‌کنند و امکان آسیب برای آنها وجود دارد. ورزش‌هایی دیگر مانند اسکیت و دوچرخه‌سواری نیز، موقعیت‌هایی هستند که کودکان را در این موقعیت‌های دردناک قرار می‌دهند. علاوه بر این اگر شما فرزندتان را در یک کلاس ورزشی رزمی مانند بوکس، جودو، کاراته و... ثبت‌نام کرده‌اید و او بدون محافظ‌های دهانی مناسب ورزش می‌کند باید صدای زنگ‌های خطر را بشنوید.

● از خون‌ریزی وحشت نکنید

اگر شما در چنین شرایطی قرار گرفتید و نمی‌دانستید با خون‌ریزی دهان چه کار کنید، اولین قدم این است که چند عدد دستمال کاغذی تمیز و یا بهتر از آن گاز استریل پیدا کنید و در محل دندان بیرون افتاده در دهان فشار دهید تا خون‌ریزی متوقف شود. به‌طور معمول سه دقیقه فشار کافی است تا خون لخته شود و خون‌ریزی متوقف شود. اگر کودک شما درد داشت از آسپرین استفاده نکنید چون این قرص در انعقاد خون اختلال ایجاد می‌کند.

● درمان

نحوه درمان بسته به محل و اندازه ترک بسیار متفاوت است و می‌تواند از ترمیم‌های بسیار ساده تا روت‌کانال متغیر باشد. دندانی که به شدت ترک خورده، حتی گاهی باید کشیده شود. این موضوع را که برای درمان شما کدام روش مناسب‌تر است، دندانپزشک شما بهتر از هر کس دیگری تعیین می‌کند. پس این کار را به وی محول کنید. به هر حال ترک‌های بسیار ریز و ظریف شایع بوده، به کرات در دندان‌ها مشاهده می‌شوند. چنین ترک‌هایی معمولا هیچ علامت و مشکلی برای شما ایجاد نخواهند کرد؛ اما اگرچه گاهی دندانپزشک ترجیح می‌دهد درمان خاصی برای آنها در نظر نگیرد، پیگیری وضعیت این دندان‌ها بسیار مهم است و حتما ‌باید در فواصل منظم به دندانپزشک مراجعه کرد و وضعیت آنها را مورد بررسی و پیگیری قرار داد. این پیگیری و کنترل منظم موجب می‌شود که دندانپزشک در صورت بروز هرگونه مشکلی در دندان مزبور، آن را به سرعت و در مراحل اولیه تشخیص دهد و با مناسب‌ترین درمان ممکن، از پیشرفت آن جلوگیری کند. هر گاه درد در یکی از دندان‌هایتان حس شد، سعی کنید با آن سمت دهان چیزی نجوید و در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید.گاهی می توان قطعه شکسته را با مواد ترمیمی به دندان وصل کرد ولی در موارد پیشرفته تر نیاز به عصب کشی و روکش کردن دندان است.

دکتر محمد فرح‌بخش