کمرم شکست

کمردرد را جدی بگیریم

آیا دچار کمردرد شده‌اید و بعد از گذشت یک هفته هنوز هم درد شما به شکل آزاردهنده‌ای ادامه دارد؟ آیا کمردردتان همراه تبی غیرقابل توجیه است؟ در فقرات ناحیه کمری قرمزی و یا تورمی مشاهده می‌کنید؟ کمردردتان در اثر ضربه شدید یا سقوط از بلندی به وجود آمده است؟.

در صورت مشاهده هر کدام از موارد بالا حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر چه کمردرد به ظاهر یک عارضه ساده و زودگذر است که تقریبا بیشتر مردم زمانی در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شوند، اما همیشه هم نباید به راحتی از آن گذشت. کمردرد ممکن است به راحتی و بعد از چند روز به صورت خود به خود بهبود پیدا کند اما در مراحل پیشرفته آن گاهی حتی نیاز به جراحی وجود دارد.

● کمردرد و علل آن

کمردرد معمولا در اثر اسپاسم عضلات بزرگ حمایتی ستون فقرات به وجود می‌آید.

هرگونه آسیب به کمر می‌تواند باعث پیدایش این اسپاسم شود. درد ناشی از کشیدگی عضلات معمولا در محدوده کمر است اما گاهی در باسن و بالای ران هم منتشر می‌شود. شروع این درد گاه به صورت ناگهانی و زمانی طی چند ساعت بعد از فعالیت یا آسیب به وجود می‌آید. کشیدگی عضلانی، درد مبهم ناشی از عفونت‌های ویروسی، قاعدگی یا سندرم قبل از قاعدگی، نشستن طولانی مدت در افراد مستعد، آرتریت (التهابات مفصلی)، وضعیت بد بدن و انحنای غیرطبیعی ستون فقرات از مهم‌ترین علل بروز کمردرد هستند.

عفونت مثانه، اندومتریوز، کانسر تخمدان، کیست‌های تخمدانی، فشار روی ریشه‌های عصبی ناشی از تنگی کانال نخاعی یا دیسک کمری و پارگی دیسک بین مهره‌‌ای از دیگر علل کمردردها هستند. این عوامل اگرچه خیلی شایع نیستند، اما اغلب خطرناکند.

کمردردها اغلب در سه گروه زیر قرار می‌گیرند، کمردردهایی که بر اثر پیچ‌خوردگی‌ها و رگ‌به‌رگ شدگی‌ها به وجود می‌آیند، کمردردهایی که حاصل فشار به ریشه اعصاب هستند و کمردردهای ناشی از استنوز (تنگ افتادن نخاع).

هنگامی که دردکمر بر اثر آسیب وارده به رباط‌ها باشد، به اصطلاح به آن پیچ‌خوردگی می‌گویند و زمانی که درد حاصل از آسیب به عضلات اطراف ستون فقرات باشد، به آن رگ‌به‌رگ شدن گفته می‌شود. این دو عارضه معمولا با استراحت و گاه چند جلسه فیزیوتراپی قابل درمان هستند. بیرون‌زدگی یا فتق دیسک بین مهره‌ای (لغزش یا پاره‌شدگی دیسک) یکی دیگر از انواع کمردردهاست که براثر فشار به ریشه‌های عصبی در اطراف ستون فقرات به وجود می‌آید. در این وضعیت غلاف بیرونی دیسک ضعیف شده و در نتیجه بخش ژلاتینی و نرم درونی برجسته می‌شود. در صورتی که بیرون‌زدگی شدید باشد یا قطعه‌ای از دیسک جدا شود، باعث تحریک ریشه عصبی می‌شود. گاهی این دیسک بر ریشه عصب سیاتیک بزرگ که پشت ران و ساق را عصب‌دهی می‌کند، فشار می‌آورد و فرد دچار بیماری سیاتیکا می‌شود.

این بیماری باعث درد و بی‌حسی در ناحیه سرین و ران شده گاه تا پنجه پای فرد هم تیر می‌کشد. البته بیماری سیاتیکا ممکن است گاهی فقط به صورت درد در ناحیه زانو احساس شود.

هنگامی که خارهای استخوانی (استئوفیتاها) و سایر بافت‌های شکاف درون مهره‌ها (محل عبور طناب نخاعی و ریشه‌های عصبی) باریک می‌شود و بافت عصبی تحت فشار قرار می‌گیرد، فرد دچار استوز نخاعی می‌شود. در این بیماری فرد به ویژه در هنگام راه رفتن یا ایستادن دچار درد، گرفتگی و ضعف عضلات می‌شود.

● ورزش راز سلامتی

اگر به سلامتی خود علاقه‌مند هستید و دوست دارید همیشه سالم و فعال باشید، ورزش و نرمش را فراموش نکنید.

ورزش ملایم می‌تواند عضلات پشت را تقویت کند و به این شکل از ستون فقرات شما محافظت کرده و انعطاف‌پذیری آن را تضمین کند. قدم‌زدن و دوچرخه‌سواری، ورزش‌هایی هستند که می‌توانند با زندگی روزمره شما همراه شوند. شنا (البته به طریق صحیح) به‌ویژه برای تقویت عضلات پشت، بسیار مفید است.

اگرچه تمرینات ورزشی منظم نقش مهمی در پیشگیری افراد در ابتلا به کمردرد دارد اما در صورتی که دچار کمردرد هستید، بهتر است قبل از شروع هر ورزش با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید. یک فیزیوتراپیست خوب، می‌تواند ورزش‌هایی متناسب با نیازهای شما پیشنهاد کند.

انتخاب ورزشگاه یا به عبارت بهتر، مربی خوب ورزشی هم یکی دیگر از نکات بسیار مهمی است که عدم توجه به آن می‌تواند باعث ایجاد و یا تشدید کمردرد در شما شود. یک مربی ناآگاه، ناخواسته با دادن تمرینات نامناسب و گاه اشتباه، سلامتی شما را به مخاطره خواهد انداخت. اگر تازه‌کار هستید، آرام‌آرام و با در نظر گرفتن توانایی‌هایتان پیش بروید. قبل و بعد از ورزش، حتما تمرینات کششی ملایم برای گرم‌کردن بدن خود انجام دهید.

● چاق‌ها مواظب باشند

اضافه‌وزن می‌تواند باعث ایجاد فشار روی ستون فقرات شده و آن را از حالت طبیعی خارج کند، بنابراین پایین نگه‌داشتن وزن، امری ضروری است.

برخی از ورزش‌های ایروبیک (هوازی) مانند دوچرخه‌سواری، قدم‌زدن یا دویدن، در کنترل وزن به شما کمک خواهد کرد. برخی از پزشکان معتقدند یوگا بهترین درمان برای دردهای مزمن کمر است چون حالت مناسب را در بدن ایجاد کرده و با تنفس مناسب، کشش و فشار روی عضله را کم می‌کند.

اگر به اقتضای حرفه خود، ساعات زیادی در طول روز در حالت نشسته هستید، باید مراقب باشید، چون کمردردهای مزمن در کمین شماست.

محققان اسکاتلندی و کانادایی، طی تحقیقات خود روی گروهی از افراد به این نتیجه رسیدند که راست نشستن به مدت طولانی سبب کشش غیرضروری کمر و پشت می‌شود.

این محققان توصیه می‌کنند کسانی که مجبور هستند ساعات زیادی به‌صورت نشسته کار کنند، هرازگاهی حالت نشستن خود را طی کار تغییر بدهند تا فشار کمتری بر ستون فقرات و کمر آنها وارد شود.

برای بلندکردن اشیای سنگین هم هرگز بیش از اندازه خم نشوید. برای بلند‌کردن این اشیا، زانوهایتان را خم کنید و جسم را بردارید و سپس بایستید.

در زمان حمل جسم هم باید کمرتان را کاملا راست نگهدارید و شیء را در نزدیکی بدنتان بگیرید. از چرخش بدن در این حالت خودداری کنید. اگر برای جابه‌جا کردن اشیا، ترجیح می‌دهید آنها را از زمین بلند نکنید، بهتر است به‌جای کشیدن شیء، آن را به جلو هل دهید. با رعایت این نکات، کمرتان کمتر آسیب خواهد دید.

● چگونه کمردرد آغاز می‌شود؟

▪ وقتی زیاد، اشیای سنگین بلند و جابه‌جا می‌کنید.

▪ وقتی کمرتان را موقع بلند‌کردن اشیای سنگین می‌چرخانید.

▪ وقتی برای مدت طولانی درست نمی‌نشینید، درست نمی‌ایستید و حتی درست نمی‌خوابید.

▪ وقتی زمین می‌خورید، تصادف می‌کنید یا به کمرتان ضربه می‌خورد.

▪ وقتی دائم وسایل دور از دسترس را برمی‌دارید یا سرجایشان می‌گذارید، بدون اینکه از جایتان بلند شوید و کمرتان کشیده می‌شود.

● به پزشک مراجعه کنید اگر؛

۱) درد کمر به پاها (خصوصاً پایین‌تر از زانو) منتشر شد.

۲) کمردرد به‌دنبال یک ضربه ایجاد شد.

۳) همراه کمردرد تب، تهوع، استفراغ، شکم‌درد، ضعف و تعریق به‌وجود آمد.

۴) کنترل ادرارتان را از دست دادید.

۵) پاها، زانوها، کف، ساق پا یا اطراف مقعد بی‌حس و کرخت شد.

۶) کمردرد آن‌قدر شدید بود که مانع از فعالیت و حرکت‌تان شد.

۷) درد بیشتر از دو هفته طول کشید و بهتر نشد.

● مراقب کمر خود باشیم

حداکثر باری که یک انسان می‌تواند در درازمدت و بدون آسیب به کمر بلند کند حدود ۲۳ کیلوگرم است. پس قبل از بلند کردن اشیا سنگین با بلند کردن گوشه آن، وزنش را برآورد کنید.

اگر بار سنگین‌تر از وزن متعادل است، از دیگران کمک بخواهید.

اگر ممکن است، بار را به بسته‌های کوچک‌ تقسیم کنید.

برای جابه‌جا کردن وسایل سنگین از تجهیزات مکانیکی مثل چرخ دستی استفاده کنید.

موقع بلند کردن اجسام، نزدیک آنها قرار بگیرید و زانوها را خم کنید نه کمرتان را (این کار باعث می‌شود بار را با نیروی پاهایتان بلند کنید).

بار را بغل و به کمرتان نزدیک کنید، بعد به تدریج زانوهایتان را صاف کنید و بایستید.

بار را متعادل نگه دارید، مواظب موانع سر راه باشید.

بدنتان را نچرخانید، چرخش از ناحیه کمر باعث افزایش فشار به کمر می‌شود.

برای جابه‌جا کردن اشیا سنگین، آنها را هل دهید. کشیدن آنها باعث فشار به کمر می‌شود.

بهتر است موقع انجام فعالیت‌های ساده مثل بستن بند کفش‌ها از چهارپایه استفاده کنید.

در هنگام انجام کارهایی مثل اتوکشی، بنشینید تا فشار کمتری به کمرتان وارد آید.

اگر کار شما به شکلی است که باید ساعت‌ها بنشینید، بهتر است در فواصل زمانی معینی بایستید و قدم بزنید تا از فشار وارد به کمرتان کاسته شود.

بهتر است کفش‌های بدون پاشنه یا پاشنه کوتاه (۵/۲ سانت و کمتر) بپوشید.

ورزش منظم را فراموش نکنید.

● ستون فقراتمان را بشناسیم

ستون مهره‌ها نقش حمایت از کل بدن، توانایی در خم‌شدن و چرخیدن در تمام مسیرها و حمایت از ساختمان‌های حیاتی بدن مانند اعصاب و نخاع را برعهده دارند.

ستون فقرات ما از یک میله قوس‌دار و انعطاف‌پذیر متشکل از ۲۴ مهره تشکیل شده است که اگر استخوان خاجی در انتهای ستون را متشکل از مهره‌های به‌هم چسبیده در نظر بگیریم، باید بگوییم ۳۳ مهره. این مهره‌ها با رباط‌هایی سفت و زرد‌رنگ در کنار هم نگهداری می‌شوند و نخاع از سوراخی در میان این مهره‌ها از بالا به پایین کشیده می‌شود.۵ مهره کمری بزرگ‌ترین مهره‌های ستون فقرات هستند که بیشترین وزن بدن را در هنگام ایستادن تحمل می‌کنند. اغلب مشکلات کمر از همین بخش تحتانی ستون فقرات که بیشترین وزن را تحمل می‌کند، ناشی می‌شود. در بین مهره‌ها، دیسک‌ها یا صفحاتی قرار دارند. بخش بیرونی این دیسک‌ها از بافت رشته‌ای محکمی (آنولوس فیبروسوس) ساخته شده است که ماده نرم و انعطاف‌پذیری (نوکلئوس پولپوسوس) داخل آن را احاطه کرده است دیسک‌های بین مهره‌ای مانند تشک‌های آبی کوچکی هستند که مهره‌ها را می‌پوشانند و مانع از اصطکاک بین مهره‌ها می‌شوند.با افزایش سن اغلب دیسک‌های بین‌ مهره‌ای خشک‌تر می‌شوند به طوری که تا ۵۰ سالگی بخش بیرونی دیسک با بخش نرم درونی آن یکی می‌شود. افزایش سن همچنین موجب نازک‌تر شدن دیسک هم می‌شود که این امر فشار اضافه‌ای بر مهره‌ها تحمیل می‌کند و باعث کاهش میزان انعطاف‌پذیری کمر می‌شود.

شهرزاد عبدیه