علی ع خدمات و فداکاری ها

حضرت علی ع در روز جمعه سیزدهم ماه رجب و سی سال پس از عام الفیل از بانویی به نام فاطمه دختر اسد پسر هاشم در کعبه زاده شد

حضرت علی (ع ) در روز جمعه سیزدهم ماه رجب و سی سال پس از عام الفیل از بانویی به نام فاطمه دختر اسد پسر هاشم در کعبه زاده شد.

جز علی را نبود هیچ کس این قدر و بها

که بود مولد او خانه مخصوص خدا

نه عجب گر که بود زادگهش خانه حق

که به یمن کرم اوست به پا هر دو سرا

پدر او ابوطالب بزرگ بطحا (مکه ) ورئیس بنی هاشم بود. سی سال از ولادت حضرت محمد(ص ) گذشته بودکه امیرمومنان علی (ع ) پا به عرصه گیتی نهاد و از آغاز زندگی از لطف و مهربانی پیامبر(ص ) بهره مند شد.

علی (ع ) در توصیف آن ایام می فرماید : « و قد علمتم موضعی من رسول الله بالقرابه القریبه » : شما خویشاوندی و نسبت و منزلت مرا نزد پیامبر (ص ) می دانید . (۱ )

« و لقد کنت اتبعه اتباع الفصیل اثر امه ... : من همانند بچه شتری که مادرش را دنبال می کند همراه و دنبال او می رفتم ... » . (۲ )

طهارت نفسانی علی (ع ) و پرورش او در دامان پیامبر سبب شد تا از دوران کودکی با دیده نافذ و گوش شنوای خود چپزهایی را ببیند و صداهایی را بشنود که برای مردم عادی غیرممکن بود. او می فرماید : « اری نورالوحی و الرساله و اشم ریح النبوه ... : نور وحی ورسالت را می دیدم و بوی نبوت و پیامبری را می بوییدم ... » (۳ ) آن حضرت بعداز بعثت پیامبر اکرم (ص ) ده ساله بود که ایمان آورد و افتخار سبقت در پذیرش اسلام را به خود اختصاص داد. خود آن حضرت می فرماید : « انا عبدالله و اخو رسول الله ... : من بنده خدا و برادر رسول خدایم . هفت سال زودتر از سایر مردم و اولین کسی هستم که با رسول خدا(ص ) نماز گزاردم » . (۴ )

خطبه ۲۳۸ ص ۸۱۱ وخطبه ۱۳۱ ص ۴۰۷ نهج البلاغه فیض الاسلام اشاره به موضوع یادشده دارد که می توانید بیانات آن حضرت را در این زمینه مطالعه کنید.

● ۲۳ سال فداکاری

علی (ع ) پس از بعثت پیامبر اکرم (ص ) ۲۳ سال در کنار پیامبر(ص ) و بازوی پرتوان او بود و با تمام وجود به دفاع از آرمان و اهداف عالی پیامبر عظیم الشان اسلام پرداخت و در سخت ترین لحظات با ایثار و از خودگذشتگی به یاری پیامبر(ص ) شتافت که از این ره گذر به افتخارهایی نایل آمد و حوادثی مانند :

۱) ماجرای یوم الانذار

۲) داستان لیله المبیت

۳) ماموریت ابلاغ آیات برائت

۴) فتح قلعه های خیبر

۵) واقعه غدیر

۶) همسری تنها دخت پیامبر .

وغیر آن را به خود اختصاص داد.

پس از جنگ احدو هنگامی که سپاه اسلام به مدینه باز می گشتند حضرت فاطمه زهرا(س ) به استقبال سپاهیان شتافت . پیامبر اکرم (ص ) چون فاطمه (س ) را دید شمشیر علی را به او داد و فرمود : « خذیه یا فاطمه ! فقد ادی بعلک ما علیه و قد قتل الله بسیفه صنادید قریش : ای فاطمه ! این شمشیر را بگیر. شوهرت حق این شمشیر را ادا کرد و خداوند با شمشیر او گردن کشان قریش را هلاک ساخت . » (۵ )

جنگ خندق با حمله همه جانبه کفار قریش به مدینه صورت گرفت . زمانی که علی (ع ) به مصاف عمروبن عبدود رفت پیامبر اکرم فرمود : « برزالایمان کله الی الشرک کله : تمامی ایمان به جنگ تمامی کفر شتافت » . (۶ )

● ۲۵ سال سکوت تلخ

پس از رحلت پیامبر اکرم (ص ) صداقت پاکی و امتیازهایی همانند سبقت در پذیرش اسلام وصی و وزیر و برادر پیامبر بودن وحدیث منزلت و ثقلین و غدیر و... به دست فراموشی سپرده شد و غمی بزرگ بر جان دل سوزان و پیش گامان نهضت اسلامی نشست و آل رسول مجبور به سکوت وکناره گیری شدند. مهم ترین عوامل کناره گیری امیرمومنان علی (ع ) از حکومت به شرح زیر بیان می شود :

۱) ضرورت حفظ اسلام و عزت مسلمین و یک پارچگی امت اسلام جهت مقابله با حملات انتقام جویانه احتمالی دشمنان داخلی و خارجی و کسانی که در صدد تلافی شکست های فضیحت بار خود به دست مسلمانان و مخصوصا علی (ع ) بودند.

۲) لزوم جلوگیری از ایجاد زمینه انحراف و ارتداد افراد زیادی که تازه مسلمان بودند و قادر به تجزیه وتحلیل صحیح مسائل نبودند.

۳) بی نتیجه ماندن رهنمودهای آن حضرت برای دعوت مردم به سوی حق .

۴) خوگرفتن بسیاری از مردم با وضعیت موجود و بیعت بزرگان قبایل با دستگاه خلافت

۵) برخوردار نبودن از امکانات و قدرت کافی

مهم ترین فعالیت های امام (ع ) در دوران کناره گیری از خلافت

آن حضرت هر چند در مقام خلافت نبود اما نسبت به سایر شئون اجتماعی نیز بی توجه نبود و در این دوره ۲۷ ساله خدماتی ارائه داد که مهم ترین آن ها عبارت است از :

۱) عبادت خدا

۲) تفسیر قرآن و حل مشکلات آیات و تربیت شاگردانی مانند ابن عباس .

۳) پاسخ به پرسش های دانشمندان دیگر ادیان از جمله یهودیان و مسیحیان که پس از فوت پیامبر برای تحقیق درباره اسلام رهسپار مدینه می شدند.

۴) بیان حکم بسیاری از مسائل جدید که در مورد آن ها نصی از پیامبر اکرم و قران نرسیده بود .

۵) برای تامین زندگی نیازمندان و درماندگان می کوشید و به دست خود درخت می کاشت باغ احداث می کرد چاه و قنات حفر می کرد و حتی برای یهودیان بنی قریظه و بنی النضیر کارگری می کرد و حاصل کار خود را میان بی نوایان تقسیم می کرد. نظر به اهمیت این قبیل خدمات و برای بهره گیری از سیره آن بزرگوار در زندگی روزمره خود به برخی از آن ها اشاره می کنیم :

الف) آن حضرت از حاصل دست رنج خود هزار بنده را خرید و آزاد کرد.

امام صادق (ع ) با اشاره به آنچه گفته شد فرمود : « ان علیا اعتق الف مملوک من کد یده . » (۷ )

ب) یکی از مشاغل علی (ع ) درعصر رسالت و پس از آن کشاورزی و درخت کاری بود و آن حضرت بسیاری از خدمات و انفاقات خود را از این طریق انجام می داد. آورده اند : « مردی در نزد آن حضرت یک وسق (هر وسق معادل شصت صاع و هر صاع تقریبا یک من است ) هسته خرما دید.

پرسید : مقصود از گردآوری این همه هسته خرما چیست

فرمود : همه آن ها به اذن خدا درخت خرما خواهند شد.

راوی می گوید : امام آن هسته ها را کاشت و نخلستانی پدید آورد و آن را وقف کرد » (۸ )

ج) آن حضرت املاک زیادی را که خود آباد کرده بود وقف کرد که اسامی موقوفات متعدد و وقف نامه های آن حضرت در کتاب های حدیث و تاریخ آمده است . طبق نقل مورخان معتبر درآمد سالانه آن موقوفات چهل هزار دینار بود که تماما صرف بی نوایان می شد شگفت آن که علی رغم این درآمد سرشار آن حضرت مجبور می شد برای تامین هزینه زندگی شمشیر خود را بفروشد.

د) تاسیس وتعمیر مساجدی متعدد که منابع تاریخی به بعضی از آن اشاره کردند. مانند مسجدالفتح در مدینه مسجدی در کنار قبر حمزه مسجدی در میقات مسجدی درکوفه و مسجدی در بصره و...

هـ) چاه های بسیاری بین مکه و مدینه به دست آن حضرت حفر شد از جمله قناتی است به نام « ینبع » که آن حضرت فرمود : « این قنات وقف زایران خانه خدا و ره گذرانی است که از این جا می گذرند. کسی حق فروش آب آن را ندارد و فرزندانم هرگز آن را به میراث نمی برند » (۹ )

چون واسطه غیب و شهود است علی

دیباچه دفتر وجود است علی

دریای کمال وهنر وعلم و عمل

بحر کرم و سخا و جود است علی

۶) هر گاه دستگاه خلافت در مسائلی با بن بست روبرو می شد برای حل آن از علی (ع ) مدد می گرفت . در این مورد شواهد فراوانی وجود دارد و جملاتی از خلفا نقل شده مانند لولا علی لهلک عمر عجزت النسا ان یلدن مثل علی بن ابی طالب لاعشت فی امه لست فیها یا ابالحسن و.. که گویای این حقیقت است .(ره توشه راهیان نور دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم )

پاورقی :

۱ ـ نهج البلاغه ترجمه فیض خطبه قاصعه

۲ ـ همان خطبه ۲۳۴ ص ۸۱۱

۳ ـ همان ص ۸۱۲

۴ ـ تاریخ طبری ج ۲ ص ۲۱۳

۵ ـ اعلام الوری س ۱۹۳

۶ ـ کنزالفواید ص ۱۳۷

۷ ـ فروغ کافی ج ۵ ص ۷۴ و بحارالانوار ج ۴۱ ص ۴۳

۸ ـ بحارالانوار ج ۶۱ ص ۳۳

۹ ـ فروغ ابدیت ص ۲۹۵ به بعد

حضرت علی (ع ) پس از بعثت پیامبر اکرم (ص ) ۲۳ سال در کنار او و بازوی پرتوان او بود و با تمام وجود به دفاع از آرمان و اهداف پیامبر اسلام پرداخت و در سخت ترین لحظات با ایثار و از خودگذشتگی به یاری پیامبر(ص ) شتافت

علی (ع ) همواره در مسیر تحقق حفظ اسلام و عزت مسلمین ویکپارچگی امت اسلام تلاش می کرد

ماجرای یوم الانذار لیت المبیت ماموریت ابلاغ آیات برائت فتح قلعه های خیبر واقعه غدیر همسری با دختر گرامی پیامبر از افتخارهای بزرگ امیرمومنان می باشد