یـار بـــــــــد مــــــــار بـد

انسان موجودی اجتماعی است گرایش به اجتماع ازنظر عقل و عاطفه, وی را نیازمند همسر و دوست می کند تانیازهای مادی و معنوی و نیز جسمی و روحی خود را بدان پاسخ دهد

انسان موجودی اجتماعی است. گرایش به اجتماع ازنظر عقل و عاطفه، وی را نیازمند همسر و دوست می کند تانیازهای مادی و معنوی و نیز جسمی و روحی خود را بدان پاسخ دهد.

اما بیش تر انسان ها درانتخاب همسر و دوست به خطا می روند و کسی را برمی گزینند که به جای آرامش و محبت و مودت، مایه تشویش و دشمنی و بدبختی می شود.

تأثیر همسر و دوست در زندگی انسان بسیار است؛ زیرا این دو دسته از انسان ها چنان به آدمی نزدیک هستند که از آن به (بطانه) در آیات قرآن یاد شده است. در ادبیات عربی به زیرپیراهن که به بدن چسبیده نیز بطانه می گویند. براین اساس، همسر و دوست از کوچک ترین رازها و اسرار همسر و دوست خود آگاه است همین آگاهی از رازهای آدمی شخص را در تنگنا قرار می دهد و اگر همسر و دوست، امین نباشند، عامل هلاکت و بدبختی شخص می شوند.

● اصل ایمان و صداقت درانتخاب دوست

از این رو در انتخاب همسر و دوست بسیار تاکید شده است. در انتخاب همسر و دوست می بایست اصل ایمان و صداقت را مورد تاکید قرار داد. دوست را در عربی صدیق گفته اند تا دانسته شود که معیار اصلی در دوستی، محبت نیست بلکه صداقت است درهمسر نیز افزون بر صداقت و ایمان باید برجنبه مودت وی تاکید شود. مودت نوعی دوستی عاطفه و خاص است که فراتر از محبت می باشد.

به هرحال، انسان نباید با هرکسی دوست شود یا هرکسی را به همسری برگزیند؛ زیرا دوست و همسر، یاری است که نیکی و بدی اش دامن گیر شخص می شود. شخص پیش از هر کسی از دوست و همسر خویش یاد می گیرد و می آموزد؛ زیرا اینان آموزگاران خواسته و ناخواسته آدمی هستند دوست وهمسر می بایست نقش پوشش بودن خود را به خوبی به نمایش گذارند؛ یعنی همسر نقش لباس و جامه همسرش را به عهده دارد و یا دوست نزدیک، هم چون بطانه و زیر جامه است ولذا باید زشتی های آدمی را بپوشانند و عامل زیبایی و آراستن شخص باشند و از مشکلات و گرما و سرمای زندگی محافظت نمایند.

برای شناخت هرکسی می توان با نگاهی گذرا به همسر و دوستش، او را شناخت، زیرا همسر و دوست آدمی بیانگر وضعیت خود شخص است. پیامبر (ص) درباره این مطلب می فرماید:ایاک و قرین السوء فانک به تعرف، از همنشین بد پرهیز کن که به وسیله او شناخته خواهی شد. (کلمه الرسول الاعظم، ص ۴۴۸)

قرن به معنای شاخ است. هر جانوری دو شاخ همانند دارد. از یک شاخ می توان دانست که شاخ دیگر که مقابل آن قرار دارد چگونه است.

امام صادق (ع) از پیامبر (ص) نقل می کند که فرمود: المرء علی دین خلیله فلینظر احدکم من یخالل؛ آدمی بر دین و آیین دوست خویش است. باید هریک از شما بنگرد با چه کسی دوستی می کند. (بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۱۹۲)

● تأثیر دوست

درباره تاثیر دوست در دیگری حضرت امام جواد (ع) می فرماید: ایاک و مصاحبه الشریر فانه کالسیف المسلول یحسن منظره و یقبح اثره؛ از همنشینی با شرور و بدکار پرهیز کن؛زیرا همانند شمشیر کشیده ای است که منظره اش زیبا ولی اثرش زشت است. (همان، ص ۷۸، ص ۳۶۴)

آثار دوست درزندگی آدمی همانند بوی خوش و ناخوش عطر است که همان آن را استشمام می کنند و آبروی آدمی را می خرد یا می برد. از امیرالمومنان (ع) نقل شده که فرمود: صحبه الاخیار تکتسب الخیر کالریح اذا مرت بالطیب حملت طیبا؛ هم نشینی با نیکان مایه کسب خیز و نیکی است و همانند باد است که هرگاه از روی عطر و بوی خوش بگذرد، آن بوی خوش را با خود همراه می آورد. (غرر الحکم، ص ۴۵۴)

بنابر این، اگر دوست و قرین خوبی داشته باشی، بوی خوش آن را همگان متوجه خواهند شد و اگر این دوست و قرین بد باشد، بدی آن تو و دیگران را می آزارد و زمانی که می رسد که آرزو می کنی که ای کاش چنین دوست بدی نداشتم.

اصولا آدمی، متاثر از خلق و خوی دوستان و همسران خویش است. چنان که گرایش آدمی به چیزی بیانگر این نکته نیز می باشد که به آن چیز علاقه مند است و آن را دوست می دارد. اگر کسی همسر و دوست بد و زشتکار را برگزیند، درحقیقت نشان می دهد که علاقه مند به زشتی است و زشتکاری را دوست می دارد. از امام رضا (ع) روایت است که فرمود: من احب عاصیا فهو عاص و من احب مطیعا فهو مطیع؛ هرکس گناه کاری را دوست داشته باشد خود، گناهکار است و هرکس فرمانبرداری را دوست بدارد خود فرمانبردار است. (وسایل الشیعه، ج ۱۱،ص ۴۴۶).

این حکم از آن رو صادر می شود که آدمی اگر عمل قوم و گروهی را دوست بدارد درحقیقت مانند عامل آن است. خداوند در قرآن با این که پی کننده شتر صالح و کشنده آن یک نفر بود، اما عمل پی کردن را به همه قوم نسبت داده و همگان را عذاب می کند، زیرا همگان راضی وخشنود به آن عمل بودند و همین دوستی و علاقه ایشان به عمل موجب شد که عمل را به همگان نسبت داده و مجازات درمورد همه آن مردم به اجرا در آید.

پیامبر (ص) می فرماید: من احب عمل قوم خیرا کان او شرا کان عمله، هر کس عمل گروهی ، خواه بد و خواه خوب، را دوست داشته باشد مانند کسی است که آن را انجام داده است.

بنابراین، ارتباط دوستی با نیکان به معنای همراهی در عمل نیک و دوستی با بدان به معنای همراهی درکار زشت و بد می باشد.

دوست و یار خوب، می تواند سعادت و خوشبختی دنیوی و اخروی انسان را تضمین کند و دوست بد، شقاوت و بدبختی ابدی را برای آدمی رقم می زند. از این رو شاعر از هر یار بد از زن و دوست و رفیق پرهیز می دهد و می سراید:

تا توانی می گریز از یار بد

یار بد بدتر بود از مار بد

مار بد تنها تو را برجان زند

یار بد بر جان و بر ایمان زند.

رضاشریف زاده