ربات ها به یاری بحران زدگان زلزله آمدند

نقش گسترده فناوری های دیجیتال در بحران زلزله و سونامی ژاپن

زلزله و سونامی هولناکی که بتازگی در کشور ژاپن اتفاق افتاده است علاوه بر کشته و ناپدید شدن هزاران ژاپنی در این کشور، ویرانی‌های عظیمی را به جای گذاشته است. اما نکته جالب توجه این است که در این کشور برخلاف دیگر کشورهایی که تا به حال وقایع مشابهی را تجربه کرده‌اند استفاده از فناوری‌های مدرن برای ردیابی بازماندگان این حادثه و به حداقل رساندن خسارت‌های ناشی از وقوع این حادثه هولناک نقش بسیار مهمی داشته است. از آنجا که در حال حاضر امکان پیشگویی وقوع زمین‌لرزه، زلزله و حوادث شبیه آن در هیچ نقطه‌ای از دنیا امکان‌پذیر نخواهد بود، بنابراین استفاده از فناوری‌های مدرن و امروزی نظیر ربات‌ها می‌تواند در امدادرسانی و نجات بازماندگان پس از وقوع چنین حوادثی تاثیرگذار باشد.

● وقتی ربات‌ها به کمک حادثه‌دیدگان می‌شتابند

در سونامی اخیر ژاپن ربات‌ها توانستند در بسیاری از خدمات امداد و نجات اداره امور را در دست گیرند که خوشبختانه بخوبی از عهده انجام این کار برآمدند. یکی از این ربات‌ها، ربات روبوکو بود که اگرچه با هدف مکان‌یابی و نجات مجروحان در محل‌های آسیب‌دیده طراحی و ساخته شده است، اما این قابلیت را دارد که بتوان حتی در حوادث طبیعی نیز برای نجات جان آسیب‌دیدگان از آن استفاده کرد. این ربات که مجهز به یک کپسول اکسیژن است با استفاده از حسگرهایی که توانایی ردیابی امواج فوق صوت را دارند آسیب‌دیدگان و مجروحان را در محل حادثه شناسایی کرده و آنها را به یک وسیله نقلیه منتقل می‌کند تا برای مراقبت و درمان به مراکز درمانی منتقل شوند. ربات امنیتی خزنده از دیگر ربات‌هایی بود که در جریان این حادثه به کمک ژاپنی‌ها آمد. این ربات امنیتی که برای اداره پلیس یوکوهاما ساخته شده است می‌تواند افراد آسیب‌دیده را که حداکثر وزن آنها ۱۱۳ کیلوگرم باشد در یک پوسته امنیتی قرار داده و جابه‌جا کند. شکل ظاهری این ربات شبیه یک تانک است که می‌تواند در هر زمان تنها یک مجروح را از محل وقوع حادثه به مکان امنی منتقل کند. یکی از دیگر ویژگی‌های این ربات در مقایسه با دیگر ربات‌های امدادرسان این است که از راه دور نیز قابل کنترل بوده و از طریق حسگرهایش جریان خون و دیگر علائم حیاتی فرد نجات‌یافته را تحت نظارت و کنترل قرار می‌دهد.

ربات کوئینس از دیگر ربات‌های امدادگر ژاپنی بود که با استفاده از حسگرهایی که امواج مادون و همچنین انتشار دی اکسید کربن را ردیابی می‌کنند نشانه‌هایی از تنفس انسان و حتی گرمای بدن آنها را در محل حادثه شناسایی می‌کند. این ربات قابلیت جابه‌جایی غذا و تامین دیگر نیازهای ضروری آسیب‌دیدگان و همچنین ارائه خدمات دیگر را نیز دارد. اگرچه این ربات در مقایسه با دیگر ربات‌ها، رباتی بسیار کوچک است، اما از توانمندی‌های بسیار زیادی برخوردار است. ربات هشت متری که از نظر شکل ظاهری شبیه یک مار است از دیگر ربات‌های بخش امدادرسانی در این حادثه بود که با سرعت ۴ سانتی‌متر بر ثانیه حرکت می‌کند. اگرچه این ربات به کندی حرکت می‌کند اما قادر است از شیب‌های تند براحتی بالا رفته و حتی خود را از شکاف‌های بسیار کوچک نیز عبور دهد.این ربات همچنین مجهز به چشمانی شبیه دوربین است که با استفاده از آنها از محل حادثه تصاویری را ارسال می‌کند و به این ترتیب می‌تواند هر لحظه بخش کنترل را از موقعیت خود آگاه سازد.

● مهار نیروگاه هسته‌ای به کمک ربات‌ها

ربات‌ها علاوه بر امدادرسانی و نجات آسیب‌دیدگان موفق شدند، نیروگاه آسیب‌دیده داییچی را نیز پس از وقوع سونامی در ژاپن تحت کنترل قرار دهند. از آنجا که سطح تشعشعات رادیواکتیو در این نیروگاه مانع حضور نیروهای امدادی می‌شد، علاوه بر ربات‌های پیشرفته ژاپنی که عازم محل حادثه در این نیروگاه شده بودند، ربات‌های پیشرفته‌ای از دیگر کشورها نیز به کمک آنها آمده بودند. در این نیروگاه علاوه بر ربات‌های موسوم به مونیروبو (Monitoring Robot)‌ که تشعشعات هسته‌ای را تحت کنترل قرار داده بودند، ربات‌های آتش‌نشان بدون سرنشین هم حضور داشتند.

نکته: در سونامی اخیر ژاپن ربات‌ها توانستند در بسیاری از خدمات امداد و نجات اداره امور را در دست گیرند که خوشبختانه بخوبی از عهده انجام این کار برآمدند

این ربات‌های آتش‌نشان آب دریا را در مدت زمان ۱۳ ساعت به میله‌های سوخت رآکتور این نیروگاه پاشیدند تا از افزایش بیش از حد دمای آن تا حدودی بکاهند. در حقیقت مونیروبو یک ربات ناظر است که توانست در مهار بحران هسته‌ای ژاپن، خدمات شایانی را در اختیار متخصصان فداکار و از جان گذشته که برای پایان بخشیدن به پیامدهای ناشی از این بحران تلاش می‌کنند، قرار دهد. این ربات در جایی که سطح تشعشعات رادیواکتیو برای انسان بسیار خطرناک باشد، مسوولیت کنترل امور را در دست می‌گیرد و با از میان برداشتن موانع موجود در مسیر حرکت خود، اطلاعاتی را درباره محیط جمع‌آوری می‌کند. این ربات که علاوه بر ردیاب رادیواکتیو به سیستم دوربین سه‌بعدی و حسگرهای دما و رطوبت مجهز است قابلیت کنترل از راه دور را نیز دارد. بی‌شک هر چه از تعداد ربات‌های بیشتری در این نیروگاه استفاده شود نیاز به حضور نیروی انسانی در محیط‌های بسیار خطرناکی که پیامدهایی نظیر مرگ و بیماری را برای آنها به همراه داشته باشد کمتر خواهد بود. ماشین‌های رباتیک آی‌روبو از دیگر ربات‌هایی بودند که برای مهار بحران هسته‌ای ژاپن به کمک آمده بودند.

این ربات‌ها که معمولا از آنها برای خنثی کردن بمب و همچنین انجام ماموریت‌های مشابه استفاده می‌شود از نظر اندازه بسیار کوچک‌تر از مونیروبوها بوده و با سرعت بیشتری قادر به حرکت و جابه‌جایی هستند. از آنجا که این ربات‌ها قابلیت بالا رفتن از پله‌ها و توانایی حمل یک لوله آب برای آب‌پاشی در محل حادثه را دارند می‌توان آنها را به داخل ساختمان محل وقوع حادثه فرستاد و تنها ویژگی‌ای که استفاده از آنها را محدود می‌سازد این است که این ربات‌ها فاقد حفاظ سنگین تشعشعی هستند که از آنها محافظت می‌کند و به نظر می‌رسد ممکن است تشعشات رادیواکتیو بر عملکرد آنها تاثیر بگذارد.

● شبکه‌های ارتباطی اینترنتی پس از سونامی

به‌رغم این که این زلزله ۹‌/‌۸ ریشتری پیامدهای ناگواری را برای ژاپن به همراه داشت اما این کشور توانست حتی پس از وقوع این حادثه نیز اینترنت را به عنوان یک زیرساخت ارتباطی بسیار مهم و تاثیرگذار در امدادرسانی و نجات به آسیب‌دیدگان حفظ کند. این در حالی است که در اغلب کشورها حتی پس از وقوع کوچک‌ترین حادثه‌ای، همه فناوری‌های ارتباطی و حتی اینترنت بلافاصله با اختلال مواجه خواهند شد. بسیاری از افرادی که پس از این حادثه به دنبال جستجوی اطلاعاتی در این باره بودند، از طریق اینترنت به اطلاعات مورد نظر خود دست یافتند. مدت زمان کوتاهی پس از وقوع سونامی، بیش از هزاران تصویر از این حادثه روی اینترنت قرار گرفت و تنها پس از گذشت ۲۴ ساعت، میلیون‌ها نفر از کاربران اینترنت توانستند از طریق اینترنت آنچه هنگام سونامی در ژاپن رخ داد را از طریق فیلم‌های به نمایش گذاشته شده در شبکه‌های اینترنتی ببینند.

person finder نرم‌افزار جستجوگر افراد آسیب‌دیده یا ناپدید شده که توسط غول اینترنتی گوگل در اختیار کاربران گذاشته شده بود، از دیگر فناوری‌هایی بود که در این حادثه به کمک ژاپنی‌ها آمد. این ابزار جستجوگر به ژاپنی‌ها کمک کرد تا بتوانند از اینترنت به عنوان یک مرکز بحران مجازی استفاده کرده و از این طریق بسیاری از آشنایان، دوستان و اعضای خانواده که گرفتار این حادثه شده بودند را بیابند و برای کمک به بازماندگان این حادثه اقدام کنند. اینها تنها نمونه‌هایی از فناوری‌هایی است که در این حادثه عظیم به کمک ژاپنی‌ها آمد؛ بنابراین می‌توان گفت فناوری‌های نوینی که امروزه ابعاد مختلفی از زندگی ما انسان‌ها را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند، علاوه بر این‌که می‌توانند نویدبخش امکانات گسترده‌تر و پیشرفته‌تری در زندگی امروز ما انسان‌ها باشند، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حتی در صورت نیاز و در مواقع لازم به کمک ما انسان‌ها شتافته و حتی ما را از خطر مرگ و نابودی نیز نجات دهند.

منابع: Technology Review

msnbc.com / cbc.ca

فرانک فراهانی‌جم