بازیگوشی ارواح بر صفحه تلویزیون

تلویزیون از اواخر دهه هفتاد شروع به ساخت مجموعه های مناسبتی از جمله مجموعه های رمضانی کرد و گرچه در ابتدا یک یا دو سریال برای این ایام پخش می شد, اما با استقبال مخاطبان, از سال ۸۰ تولید مجموعه سازی برای ماه رمضان بصورت جدی از سوی مسئولان و فیلمسازان پیگیری شد

تلویزیون از اواخر دهه هفتاد شروع به ساخت مجموعه‌های مناسبتی از جمله مجموعه‌های رمضانی کرد و گرچه در ابتدا یک یا دو سریال برای این ایام پخش می‌شد، اما با استقبال مخاطبان، از سال ۸۰ تولید مجموعه‌سازی برای ماه رمضان بصورت جدی از سوی مسئولان و فیلمسازان پیگیری شد.

در ابتدا در مجموعه‌های رمضان بیشتر سفره‌های افطاری به تصویر کشیده می‌شد، اما به مرور مدیران تلویزیون احساس کردند که بهتر است برای ماه رمضان به مضامین دیگری ورود پیدا کنند تا برای بینندگان هم جذابیت داشته باشد. گرچه برای شروع ایده‌هایی همچون مرگ، روح، رفتن به عالم برزخ، داشتن چشم برزخی برای مخاطبان تلویزیون جذاب بود، ولی دیگر مضامین مجموعه‌های رمضان به تکرار افتاده است و فیلمسازان مرتب خودشان را تکرار می‌کنند.

نکته جالب اینجاست که معلوم نیست چرا مسئولان تلویزیون فکر می‌کنند باید در ماه رمضان به مسائل روح و عالم برزخ بپردازند تا بیشتر بتوانند نظر بینندگان را در این ایام کسب کنند، در حالی‌که می‌توانند روی مضامین دیگر اخلاقی و انسانی کار کنند، چراکه همه چیز در ماه رمضان به عالم ارواح مربوط نمی‌شود. ما مضامین متعدد اخلاقی و انسانی داریم که می‌توانند نویسندگان روی آن کار کنند.

کافی است نگاهی به کارنامه «علیرضا افخمی» داشته باشیم که امسال مجموعه تلویزیونی «پنج کیلومتر تا بهشت» را در رمضان روی آنتن دارد، در آن صورت متوجه می‌شویم او نیز به ورطه تکرار افتاده است.

مسلما مخاطب در رمضان امسال از علیرضا افخمی که کارگردان خوش فکری است، انتظار داشت با یک اثر جذاب به استقبال رمضان برود، اما این اتفاق فقط در کارگردانی افتاد، اما به لحاظ مضمون نتوانسته حرف جدیدی به مخاطب منتقل کند. در واقع قصه ظرفیت پرداخت به یک سریال ۳۰ قسمتی را نداشت.

مجموعه تلویزیونی «پنج کیلومتر تا بهشت» با نشان دادن کابوس امیرحسین (مهدی سلوکی) شروع خوبی داشت. اینکه تعدادی در یک گندم‌زار بالای سر گوری ایستاده و نظاره‌گر کار گورکنی هستند که مشغول کندن قبر بود. تصویر تاریک از این کابوس و بعد از آن بلند شدن سلوکی از خواب صحنه جذابی بود. مخاطب با دیدن این صحنه تصور دیدن یک مجموعه خوب را از افخمی داشت. گرچه این مجموعه به لحاظ کارگردانی قوت‌های زیادی دارد و نمی‌توان زحمت شبانه‌روزی افخمی را نادیده گرفت، اما در قصه این اتفاق نیفتاد. می‌توان گفت دکوپاژهای افخمی در «پنج کیلومتر تا بهشت» نسبت به دیگر مجموعه‌های رمضانی‌اش همچون «او یک فرشته بود»، «زیرزمین» و «پنجمین خورشید» بهتر است، حتی در برخی صحنه‌های این مجموعه که در گندم‌زار جنازه امیرحسین افتاده است، خوب است. همچنین برخی دیالوگ‌های این مجموعه به ویژه مباحثی که میان امیرحسین و روح دختری که زندگی نباتی دارد در زمینه خدا، اعتقاد داشتن به روز آخرت، بهشت و جهنم، خواب و... خیلی خوب است، اما دیالوگ‌های خوب را فقط موردی می‌‌توان در این سریال شنید. البته زیاد هم نمی‌توان از افخمی خرده گرفت، چراکه وقتی کارگردانی مجبور باشد روزی چندین ساعت ضبط کند و بعد از تمام شدن ضبط، فیلمنامه را بنویسد و دوباره ضبط را آغاز کند به ناچار مواردی از دستش درمی‌رود. مهر در این‌باره می‌نویسد: «علیرضا افخمی» با نویسندگی و کارگردانی مجموعه «او یک فرشته بود» نشان داد کارگردان خوشفکری است. می‌توان گفت او مبدع پرداخت به شیطان در سریال‌های تلویزیونی بود.

در طول این سال‌ها بعد از «او یک فرشته بود» مجموعه‌های متعددی درباره عالم ارواح و شیطان در رمضان ساخته شد و قطعا دیدن چنین مجموعه‌هایی دیگر لطفی برای بیننده تلویزیون ندارد. بنابراین بهتر است کارگردانی همچون افخمی روی مضامین دیگری کار کند تا شاهد کارهای خوبی از او باشیم.

مجموعه تلویزیونی «پنج کیلومتر تا بهشت» به لحاظ انتخاب برخی بازیگران قوت‌هایی دارد و برعکس درباره بعضی بازیگران اینطور نیست. «داریوش فرهنگ» ایفاگر نقش همایون گرچه نخستین تجربه کار مناسبتی‌اش را با این سریال کسب کرده، اما توانست نقش‌اش را به خوبی دربیاورد. صدا و بازی خوب او از ویژگی‌های این مجموعه محسوب می‌شود. همچنین «پردیس افکاری» در این مجموعه نقش یک مادر را بازی می‌کند. او مادر کلیشه‌ای نیست و رگه‌های طنزی که شخصیت مهشید دارد توانسته رنگ و لعاب دیگری به کار او بدهد. قطعا موفقیت او در مجموعه «در مسیر زاینده‌رود» که نقش یک زن طناز را به خوبی بازی کرده بود در انتخابش‌ در مجموعه «پنج کیلومتر تا بهشت» بی‌تاثیر نبوده، ولی بازیگران دیگر چندان موفق نیستند.

یکی دیگر از مسائلی که در مجموعه‌های ماه رمضان دیده می‌شود این است که فیلمسازان بیشتر سراغ بازیگرانی می‌روند که تجربه کار مناسبتی را پس داده‌اند و کمتر از بازیگرانی استفاده می‌کنند که تجربه این کار را نداشتند، همین مسئله باعث شده مجموعه‌ها به تکرار بیفتد. البته تیتراژ مجموعه «پنج کیلومتر تا بهشت» هم متفاوت از دیگر مجموعه‌های رمضانی است. در ابتدای تیتراژ چهره امیرحسین، شخصیت اصلی دیده می‌شود که از یک کابوس بلند شده است. با تفاوت‌های موردی این سریال این انتظار می‌رفت افخمی قصه بهتری بنویسد. البته باید صبر کرد و تا پایان مجموعه «پنج کیلومتر تا بهشت» را دید که افخمی چه کار خواهد کرد.