مبردها

برای انتقال حرارت از داخل یک محفظه یا اتاق به خارج , احتیاج به یک واسطه است. در یک سیستم سرد کننده مکانیکی استاندارد , عمل گرفتن حرارت با تبخیر مایعی در دستگاه تبخیر (Evaporator), و پس دادن آن در دستگاه تقطیر (Condenser) صورت می گیرد و این امر باعث تغییر حالت ماده سرمازا از بخار به مایع می گردد. مایعاتی که بتوانند به سهولت از مایع به بخار و بالعکس تبدیل شوند به عنوان واسطه انتقال حرارت به کار برده می شوند, زیرا این تغییر حالت باعث تغییر حرارت نیز می گردد .برخی از این مواد سرمازا از مواد دیگر مناسب تر هستند .

● خصوصیات مواد سرمازا :

▪ سیالی که به عنوان ماده سرمازا مورد استفاده قرار می گیرد باید دارای کیفیات زیر باشد:

۱) سمی نباشد.

۲) قابل انفجار نباشد .

۳) اکسید کننده نباشد .

۴) قابل اشتعال نباشد .

۵) در صورت نشت به سهولت قابل تشخیص باشد

۶) محل نشت آن قابل تعیین باشد .

۷) قادر به عمل کردن در فشار کم باشد (نقطه جوش پایین) .

۸) از نوع گازهای پایدار باشد .

۹) قسمت هایی که در داخل مایع حرکت می کند به سهولت قابل روغنکاری باشند.

۱۰) تنفس کردن آن مضر نباشد .

۱۱) دارای گرمای نهان متعادلی برای مقدار تبخیر در واحد زمان باشد .

۱۲) جابجایی نسبی آن برای ایجاد مقدار معینی برودت کم باشد .

۱۳) دارای کمترین اختلاف, بین فشار تبخیر و تقطیر باشد .

ماده سرمازا نباید خورنده باشد (ایجاد زنگ زدگی کند) تا ساختن تمام قطعات سیستم از فلزات معمولی با عمر خدمتی طولانی تر عملی گردد.

مبنای مقایسه مواد سرمازای به کار رفته در صنعت سرد کنندگی , بر اساس حرارت تبخیر ۵ درجه فارنهایت و حرارت تقطیر ۶۸ درجه فارنهایت است .

● شناسایی مواد سرمازا بوسیله شماره گذاری :

روش جدید مشخص کردن مواد سرما زا در صنایع تبرید , شماره گذاری این مواد است . پیش حرف R که مخفف کلمه REFRIGERANT به معنای سرمازا است نوشته می شود. روش مشخص نمودن شماره ای توسط انجمن مهندسین تهویه ,تبرید و حرارت مرکزی آمریکا متداول شده است .

● طبقه بندی مواد سرما زا :

▪ این مواد بوسیله دو سازمان ملی آمریکایی به نام های :

ـ The national refrigeration safety code

ـ The national board of fire underwriters طبقه بندی شده اند.

▪ سازمان اول تمام مایعات سرمازا به سه گروه زیر تقسیم بندی می کند:

گروه اول) بی خطر ترین مواد که شامل R-۵۰۰,R-۱۴,R-۱۳,R-۵۰۲,R-۷۴۴ R-۱۳BL,R-۲۲,R-۳۰,R-۱۲,R-۱۱۴,R-۲۱,R-۱۱,R-۱۱۳ می باشد.

گروه دوم) مواد سمی و تا حدی قابل اشتعال که شاملR-۷۱۷,R-۴۰,R-۷۶۴, R-۱۱۳۰,R-۱۶۰,R-۶۱۱ می باشد.

گروه سوم) مواد قابل اشتعال که شامل R-۵۰,R-۱۱۵۰,R-۱۷۰,R-۲۹۰-

می باشد.

● ۲۲-R (دی کلرودی فلورو متان ) (CCl۲F۲) :

ماده ای است بیرنگ تقریبا بی بو و در فشار اتمسفر دارای نقطه جوشی معادل ۷/۲۱ درجه فارنهایت است . ماده ای غیر سمی و غیر قابل اشتعال است و خورنده نیست , از نظر شیمیایی در حرارت های عملیاتی بی اثر است و از نظر حرارتی تا ۱۰۲۲ درجه پایدار باقی می ماند .

۱۲- R دارای گرمای نهان نسبتا پایین است و برای مصرف در دستگاه های کوچک تر مناسب می باشد , زیرا گردش مقدار زیادی ماده سرما زا امکان استفاده از مکانیزم های عملیاتی و تنظیم دقیق تر و در عین حال با حساسیت کمتر را میسر می کند . از این مبرد در کمپرسور های پیستونی و دورانی و انواع بزرگ گریز از مرکزی استفاده می شود .

این ماده در فشار های سر , و معکوس (پس فشار) کم , ولی مثبت با یک بازدهی حجمی خوب کار می کند , ۱۲- R , در ۵ درجه فارنهایت , فشاری معادل ۵/۲۶ پوند بر اینچ مربع مطلق , و در ۸۶ درجه فارنهایت دارای فشاری مطلق معادل ۸/۱۰۸ پوند بر اینچ مربع است .

گرمای نهان آن در ۵ درجه فارنهایت ۲/۶۸ بی-تی- یو است و نشت آن به سهولت و با استفاده از نشت یاب الکترونیکی یا مشعل هالاید مشخص می گردد.

در حرارت صفر درجه مقدار کمی آب در ۱۲-R حل می شود که نسبت آن بر حسب وزن ۶ در ملیون است . مایعی که تولید می شود تا حدودی بر روی اکثر فلزات معمولی که در ساختمان دستگاه های سرد کننده استفاده می شود , ایجاد زنگ می کند . اضافه کردن روغن های معدنی هیچگونه اثری در ایجاد رنگ بوسیله مایع ندارد ولی احتمالا کم رنگ شدن مایع به وسیله آب را کاهش می دهد . حساسیت ماده ۱۲-R نسبت به آب در مقایسه با ۲۲-R و ۵۰۲-R بیشتر است . تا ۹۰ درجه قابل حل شدن در روغن است . در این حرارت روغن شروع به جدا شدن می کند و به علت سبک تر بودن وزن در سطح آن جمع می شود .

به کار بردن ۳۰ پوند از این ماده به ازای هر ۱۰۰۰ فوت مکعب فضای تهویه شده کاملا بی خطر است .

این ماده در سیلندر های به اندازه مختلف عرضه می شود و احتمالا در قوطی های سر بسته و محکم نیز یافت می شود . کد رنگی مخصوص ۱۲- R سفید است .

● ۲۲-R منوکلرودی فلورو متان (CHCLF۲)

۲۲-R یک ماده سرمازای مصنوعی است که انحصارا برای دستگاه های تبریدی که درجه تبخیر پایینی دارند ساخته شده است . یکی از موارد استفاده آن در دستگاه های انجماد سریع است که حرارت آن ها بین ۲۰ تا ۴۰ درجه فارنهایت حفظ می گردد . همچنین در دستگاه های تهویه مطبوع و یخچال های خانگی نیز به طور موفقیت آمیزی مورد استفاده قرار گرفته است . ۲۲-R فقط در کمپرسورهای پیستونی به کار گرفته می شوند و فشار عملیاتی آن به نحوی است که برای نیل به درجات پایین , نیازی به کار کردن در فشار های کمتر از جو نیست . گرمای نهان آن به ازای هر پوند در ۵ درجه فارنهایت ۲۱/۹۳ بی-تی-یو است . فشار عادی سر کمپرسور در ۸۶ درجه ۸۲/۱۷۲ پوند بر اینچ مربع مطلق است .

۲۲-R ماده ای پایدار ,غیر سمی ,بدون اثر اکسید کنندگی , بی آزار و غیر قابل اشتعال است . فشار اواپراتور در ۵ درجه فارنهایت ۴۳ پوند بر اینچ مربع است . حلالیت آن در آب ۳ برابر ۱۲-R است . بنابراین رطوبت در این ماده باید حداقل باشد .به همین دلیل استفاده از رطوبت گیر و خشک کن در این مورد بیشتر است .

به علت تمایل شدید تر ۲۲-R به آب تعداد بیشتری رطوبت گیر برای خشک کردن آن لازم است. ۲۲-R تا حرارت۱۶درجه فارنهایت در روغن حل می شود وپس از ان روغن شروع به جدا شدن نموده و چون از مایع سبک تر است در سطح آن جمع می شود. وجود نشت را می توان به وسیله ی نشت یاب الکترونیکی و یا مشعل هالاید تیین کرد.

● مواد سرما زا ی مخلوط:

همانطور که از نامشان پیداست , این مواد مخلوطی از دو یا چند ماده ی سرما زا هستند, ولی مانند یک ماده سرما زای واحد عمل می کنند. و چهار نوع متداولتر آنها عبارتند از:

۱)R-۵۰۰ که مخلوطی است از ۸/۷۳ درصد R-۱۲ و ۲/۲۶ درصد R-۱۵۲a

۲)R-۵۰۲ که مخلوطی است از۸/ ۴۸ درصد R-۲۲ و ۲/ ۵۱درصد R-۱۱۵

۳) که مخلوطی است از ۱/ ۴۱ درصد R-۲۳ و ۹/ ۵۹ درصد R-۱۳

۴) که مخلوطی است از ۲/ ۴۸ درصد R-۳۲ و ۸/ ۵۱ درصد R-۱۱۵

این مواد سرما زا موادی ثبت شده هستند که مراحل ترکیب آنها پیچیده است و متصدی سرویس نباید با اختلاط مواد مبرد اقدام به ساختن ماده ای مخصوص بنماید.