چرا TPMS

استفاده از سیستم TPMS۱ بر روی خودروهای جدید به طوری روزافزون گسترش می یابد تایرهای کم باد در معرض خطر بالاتری قراردارند بخصوص اگر وزن خودرو سنگین شده باشد و با سرعت زیاد در آزادراه و هوای گرم در حال حرکت باشد

استفاده از سیستم TPMS۱ بر روی خودروهای جدید به‌طوری روزافزون گسترش می‌یابد. تایرهای کم باد در معرض خطر بالاتری قراردارند بخصوص اگر وزن خودرو سنگین شده باشد و با سرعت زیاد در آزادراه و هوای گرم در حال حرکت باشد. تایر کم‌باد در این شرایط، فاجعه‌ای در حال وقوع است. میزان فشار باد تایر باید به صورت منظم توسط راننده کنترل شود. بسیاری از رانندگان تایرهای خود را کنترل نمی‌کنند و به‌همین دلیل است که سیستم کنترل فشار باد تایرها به‌کار می‌آید. تمامی تایرها برای رنج فشار مشخصی طراحی و تولید شده‌اند که معمولا در دفترچه خودرو درج شده است. این رنج فشار برای رانندگی راحت، در محدوده ظرفیتی مشخص و برای کاهش مقاومت در برابر سرعت خودرو، طراحی و تولید شده است.

در شکل ۱، تایری با مشخصات متداول ارائه شده توسط تولید‌کننده آن دیده می‌شود. در این خصوص، باید توجه داشت که حداکثر فشار سرد نوشته شده بر روی کناره تایر، فشار توصیه شده باد نیست بلکه صرفاً حداکثر حد فشار است.

شکل ۱

کم بودن باد تایر، باعث کاهش سرعت خودرو و نیز افزایش مقاومت حرکت خودرو در نتیجه باعث فرو رفتن آج‌های تایر می‌شود. با فرو رفتن آج‌های تایر، عمر آن کاهش یافته و زمینه پوسیدگی زودرس آن فراهم می‌شود. به همین علت، باید تایر را سریع‌تر تعویض کرد که این امر هزینه مالک را افزایش می‌دهد.

کم بودن باد تایر، علاوه‌بر فرو رفتن آج‌ها به دلیل افزایش اصطکاک بین تایر و دیواره آن، باعث بالا رفتن دمای تایر و گرم شدن بیش از اندازه آن می‌شود. برای تمامی تایرها، محدوده گرمایی مشخصی در نظر گرفته شده که با حروف A;B;C بر جداره تایر درج شده است. هنگامی که باد تایرها کم باشد، بالا رفته و با توجه به سرعت و وزن خودرو، خطر ترکیدن افزایش می‌یابد. باید در نظر داشت که در سرعت‌های بالا و وزن زیاد، اگر باد تایرها کم باشد، به‌علت افزایش گرمای تایرها، احتمال ترکیدن و واژگونی خودرو بسیار بالاست.

ترکیدن تایرها می‌تواند صدمات و لطمات جبران‌ناپذیری به وجود آورد و گاهی نیز منجر به مرگ خواهد شد. احتمال این اتفاق در کامیون‌ها و خودروهای SUV که مرکز ثقل بالاتری دارند، بیشتر است.

شکل ۲

این باد از سوراخ‌های بسیار ریز و میکروسکوپی تایر و نیز نشتی‌ها بسیار ریز در سطح و نواحی آببندی و از آلیاژ رینگ خارج می‌شود. در صورتی که تایر دارای پنچری بسیار ریز و یا بریدگی باشد، باد آن آشکارتر خالی می‌شود.

با نگاه به تایر، هرگز نمی‌توان تخمین درستی از فشار باد و میزان درستی و یا نادرستی آن داشت. در حالت بسیار درست از تخمین شما در یک تایر رادیال فشار آن ۱۰ تا ۱۵ PSI با فشار باد اصلی تفاوت دارد.

بر اساس یک نظرسنجی که بتازگی توسط Car Care Council انجام شده است، ۵۴ درصد از خودروهایی که توسط این شرکت معاینه فنی شده‌اند، دارای فشار باد نامناسب تایر بوده و بیشتر آنها کم باد بوده‌اند. به‌این ترتیب، می‌توان براورد کرد که با تنظیم فشار باد تایرها و کنترل دائمی آن بتوان سالانه جان تعداد زیادی از رانندگان و سرنشینان را نجات داد.

نکته قابل توجه این است که بیشتر رانندگان به ندرت فشار باد تایرهای خودروی خود را کنترل می‌کنند و اگر هم این کار را انجام دهند، ممکن است به درستی انجام ندهند زیرا فشار باد تایرها زمانی که سرد هستند با زمانی که دمای بالا دارند، متفاوت است. فشار باد تایر زمانی که سرد است اندازه‌گیری می‌شود، چون حرکت سبب اصطکاک شده و در نتیجه افزایش دما را در پی دارد که فشار داخل تایر را بالا می‌برد. البته دمای محیط نیز بر این فشار بی‌تاثیر نیست. به ازای هر ۱۰ درجه فارنهایت، فشار تایر ۱PSI کاهش می‌یابد.

کنترل فشار باد تایر نیاز به ابزاری مناسب دارد. اکثر فشارسنج‌های موجود در حالت معمولی فشار باد را تا ۶PSI کمتر از فشار واقعی نشان می‌دهند.

شکل ۳

نخستین خودروهای مجهز شده به این سیستم عبارتند از: شورلت کوروت ۱۹۹۷، Z۸ BMW، مرسدس بنز SL۵۵۲۰۰۲،تویوتا سیه‌نا۲۰۰۴

امروزه، خودروهای دیگری نیز به این سیستم مجهز شده‌اند که عبارتند از:

فورد اکسپلورر ۲۰۰۳، لینکلن مونتایز، کادیلاک سیویل ۲۰۰۰، کرایسلر ۳۰۰M (۲۰۰۳)، مینی‌ون، دوج وایپر، جیپ گراند چروکی و لیبرتی ۲۰۰۱، آئوری A۸ و کواترو، M۳ BMW ۲۰۰۳ و روداستر ۲۰۰۴ z کلاس، نیسان کوئست ۲۰۰۳ و نیسان ۳۵۰z و مورانو suv و تویوتا سیه‌نا۲۰۰۴.

به‌طور کلی می‌توان گفت تمامی خودروهای تولیدی اعم از سواری و وانت‌بارهای سبک سال ۲۰۰۸ به بعد که در ایالات متحده امریکا تولید شده‌اند، به این سیستم مجهز هستند.

شکل ۴

مورد دیگر اینکه هر حسگر، مخصوص همان چرخ و تایر است و اگر جای تایر را تغییر دهیم (مثلا تایر چپ را به راست منتقل کنیم) در واقع مکان فرستنده را تغییر داده‌ایم در این صورت سیستم حتما باید اصطلاحا RESET/RELEARN شود. برای این کار معمولا از روش اسکن استفاده می‌شود.

شکل ۵

در خودروهای مجهز به این سیستم، هنگام جدا کردن تایر از رینگ باید دقت بیشتری شود که به حسگر نصب شده در داخل تایر، آسیبی نرسد. مثلا در خودروی کوروت به مونتاژ و دمونتاژ رینگ و تایر توسط دستگاهی خاص صورت می‌گیرد که زاویه‌ای حدود ۱۸۰ درجه دارد تا با حسگر برخورد نکند. این زاویه باید در تمامی خودروهایی که از حسگر TPMS استفاده می‌کنند، رعایت شود.

در خودروهای کوروت و کادیلاک گیرنده اطلاعات ارسالی از حسگر تایر، ریموت کنترل قفل مرکزی خودرو است. بنابراین، در صورت بروز هر گونه مشکلی، بر عملکرد باز و بسته شدن درها تاثیر می‌گذارد. این هم خود یکی از موضوعات اهمیت سیستم یاد شده در خودروهاست.

شکل ۶

در آسیا، خودروهای دارای این سیستم عبارتند از: هیوندای، اینفینیتی، کیا، لکسوس، میتسوبیشی، نیسان، سوبارو، سوزوکی، تویوتا. TPMS در صورت نیاز به تعمیرات یا باز کردن چرخ‌های خودرو هیچ محدودتی ندارد فقط باید دقت شود که هر چرخ در جای قبلی خود نصب شود. توصیه می‌شود که هنگام باز کردن چرخ‌ها بر روی آنها علامت‌گذاری شود (علامت چپ و راست و عقب و جلو). در غیر این صورت و در صورت جابجایی چرخ‌ها مجدداً باید عملیات PAIRING صورت گیرد (شکل ۷).

شکل ۷

در بعضی مدل‌های تویوتا، کلید RESET در کنار در راننده قرار داده شده و راننده می‌تواند به کمک دفترچه راهنما، خودروی خود را RESET کند. در خودروی لندکروز نیز کلید MAIN/۲ND وجود دارد که به مالک خودرو امکان تنظیم در دو حالت جاده و خارج از جاده را می‌دهد. این کلید به سیستم فرمان می‌دهد که از کدام حالت تنظیم شده، برای کنترل فشار باد تایرها استفاده کند.

در خودروی فولکس واگن جتا مدل ۲۰۰۶ امکان RESET سیستم تنها در صورتی وجود دارد که خودرو ۲۰ دقیقه توقف کرده و سپس تا مدتی معین با سرعتی مشخص حرکت کند، در غیر این صورت سیستم RESET نمی‌شود.

شکل ۸

● هشدار

هرگز از چسب‌های پنچرگیری روی تایرهای مجهز به حسگر فشار TPMS استفاده نکنید زیرا ممکن است به داخل کشیده شده و به حسگر بچسبد و مانع عملکرد آن شود. این هشدار بر روی بسته‌بندی چسب‌های پنچرگیری معتبر نیز نوشته شده است.

پانوشت

۱ . TIRE PRESSURE MONITOR SYSTEM

منابع

۱ . (TPMS information website) Why TPMS? TPMS Made Simple Bartec USA ۲ . TPMS tools CheckMyTires.com

۲ . Tire Recall Info

۳ . NHTSA TPMS info

۴ . NHTSA TREAD Act Info

۵ . Schrader-Bridgeport TPMS tools & kits

۶ . Tire Industry Assn. TPMS info for tire dealers

۷ . Tire Industry Assn. TPMS training info