در زمان معین غذا بخورید

تغذیه درمانی در کنترل دیابت مهم ترین نقش را ایفا می کند. هدف از تغذیه درمانی در دیابت، حفظ مقدار قند خون در محدوده طبیعی، بهبود سطح چربی های خون، کاهش فشار خون، درمان و جلوگیری …

تغذیه درمانی در کنترل دیابت مهم ترین نقش را ایفا می کند. هدف از تغذیه درمانی در دیابت، حفظ مقدار قند خون در محدوده طبیعی، بهبود سطح چربی های خون، کاهش فشار خون، درمان و جلوگیری از عوارض دیابت همچون بیماری های قلبی - عروقی، رتینوپاتی، نفروپاتی و نیز برآوردن نیازهای تغذیه یی فرد است.

در دیابت نوع یک، غذا باید در زمان معین و مطابق با اثر انسولین تزریقی خورده شود. زمان اوج اثر انسولین، با زمان بالا رفتن قند خون بعد از غذا، باید همزمان شود .

رای جلوگیری از بروز هایپوگلایسمی از حذف وعده های غذایی باید پرهیز شود.

هدف این است که قند خون ناشتا بین ۸۰-۱۲۰ و موقع خواب بینmg/dl ۱۴۰- ۱۰۰ حفظ شود.

برای افرادی که انسولین دریافت می کنند، جلوگیری از افزایش وزن، مساله مهمی است. انسولین درمانی امکان اضافه وزن را افزایش می دهد. انجام فعالیت فیزیکی منظم، بهترین راه برای جلوگیری از افزایش وزن ناشی از مصرف انسولین است.

برای صرف میان وعده هایی که در برنامه غذایی طراحی نشده بوده است هم احتیاج به تزریق انسولین هست.

برای جلوگیری از هایپوگلایسمی، توزیع کالری در طول روز اهمیت دارد. یک الگوی رایج این است که ۲۰ درصد کل کالری روزانه به صبحانه، ۳۵ درصد به ناهار، ۳۰ درصد به شام و ۱۵ درصد به وعده آخر شب اختصاص داده شود. وعده قبل از خواب، برای جلوگیری از هایپوگلایسمی هنگام خواب توصیه می شود.

با این وجود ممکن است برای هر فرد و هر سبک زندگی، توزیع متفاوتی از کالری انجام شود. در مورد توزیع کربوهیدرات ها، بهتر است در هر وعده غذایی ۵-۲ واحد کربوهیدرات (حدود ۶۰ گرم) مصرف شود.

در دیابت نوع ۲، محدودیت کالری و کاهش وزن به حد متوسط (به میزان ۴/۵ تا ۹ کیلوگرم) باعث کنترل قند خون، کاهش مقاومت به انسولین، بهبود دیس لیپیدمی و کاهش فشار خون می شود، حتی اگر فرد به وزن نرمال نرسیده باشد. این کاهش وزن وقتی بیشترین اثر و فایده را دارد که بلافاصله بعد از تشخیص دیابت نوع ۲ اعمال شود یعنی وقتی که ترشح انسولین هنوز به حد کافی صورت می گیرد.

محدودیت کالری، بیشتر و سریع تر از کاهش وزن، قند خون را در افراد دیابتی کنترل می کند یعنی مساله کالری در دیابت نوع ۲، مهم تر از مساله وزن است. این محدودیت باید طوری باشد که فرد

۵۰۰-۲۵۰ کالری کمتر از دریافت روزانه خود دریافت کند. در کل برای افرادی که وزن نرمال و فعالیت متوسط دارند، ۳۰ کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم وزن در روز، برای افراد کم فعالیت که هدف کاهش وزن دارند، ۲۵ کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم وزن در روز و به منظور افزایش وزن ۳۵ کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم وزن در روز انرژی توصیه می شود.

مکمل ویتامین/ مینرال به طور روتین در افراد دیابتی تجویز نمی شود. به نظر می رسد تنها در افرادی که کمبود تغذیه یی دارند و نیز در مواردی همچون حاملگی و شیردهی، مصرف رژیم های بسیار کم کالری، گیاهخواری، سالمندی، گلیکوزوری و نیز در بیمارانی که تحت درمان کلینیکی شدید هستند، مکمل ها جواب می دهند.

کروم عنصری است که از آن به عنوان «فاکتور تحمل گلوکز» یاد می شود و روی عملکرد انسولین تاثیر می گذارد. در حیوانات آزمایشگاهی کمبود کروم باعث افزایش قند، کلسترول و تری گلیسیرید خون می شود. با این وجود، تایید مصرف مکمل کروم در بهبود سطح قند و چربی خون در افراد دیابتی از نظر علمی هنوز مورد تایید نیست و در دست مطالعه است و به نظر می رسد بسته به درجه کمبود کروم و مقدار تحمل گلوکز، پاسخ افراد دیابتی به مکمل کروم متفاوت باشد. تجویز مکمل کروم فقط در صورت وجود علائم کمبود این عنصر توصیه می شود.

در افرادی که قند خون در آنها کنترل نمی شود یا آنهایی که دیورتیک دریافت می کنند، مکمل منیزیم مفید است. کمبود منیزیم باعث کاهش حساسیت به انسولین می شود. منیزیم کوفاکتور بسیاری از واکنش های گلیکولیتیک است.

از آنجایی که ویتامین C و گلوکز در جذب با هم رقابت می کنند، افزایش سطح ویتامین C پلاسما می تواند با کاهش جذب گلوکز همراه باشد. بعضی محققان مصرف ۲۰۰ تا ۶۰۰ میلیگرم ویتامین C و IU۱۰۰ ویتامین E (به عنوان آنتی اکسیدان) را توصیه می کنند. در افرادی که نوروپاتی خفیف تا متوسط دارند، دوز فارماکولوژیک ویتامین E باعث بهبود هدایت عصبی می شود.

مصرف سیر در مقادیر زیاد به نظر می رسد باعث کاهش قند و چربی خون در افراد دیابتی می شود.

دیده شده که سلنیوم خطر بیماری های قلبی -عروقی و پرفشاری خون را می کاهد.

پتاسیم اغلب باعث کاهش فشار خون می شود و دیده شده که کمبود پتاسیم عدم تحمل گلوکز را وخیم تر می کند.

وانادیم در یکسری مطالعات دیده شده که در افراد دیابتی حساسیت به انسولین را افزایش داده و نیاز به انسولین را کاهش می دهد.

گیتی بهدادی پور

کارشناس تغذیه و رژیم درمانی