ترمیم رفتار اجتماعی معتادان به شیشه در گروه

اعتیاد یک بیماری جسمی, روحی, روانی و اجتماعی است تجربه نشان داده گروه درمانی برای بازپروری بخش اجتماعی آسیب دیده معتادان یکی از بهترین شیوه هاست

اعتیاد یک بیماری جسمی، روحی، روانی و اجتماعی است. تجربه نشان داده گروه‌درمانی برای بازپروری بخش اجتماعی آسیب‌دیده معتادان یکی از بهترین شیوه‌هاست. برای این کار باید امکانات لازم را برای گروه‌درمانی افراد آماده کنیم. این امکانات باید به نحوی آماده شود تا افراد نیازهای اجتماعی خود را از گروه تامین کنند. یکی از مشکلاتی که باعث می‌شود افراد به سمت مواد و اعتیاد کشیده شوند این است که آنها شدیدا خود را وابسته به دیگران می‌دانند و سعی می‌کنند به دیگران تکیه کنند و همین احساس وابستگی در آنهاست که آنها را به سمت وابسته شدن به اشیا می‌کشاند.

اما وقتی این اشیا که می‌تواند مواد باشد از آنها گرفته می‌شود دچار خلأ وابستگی و حمایتی شدیدی می‌شوند. حمایت‌های گروهی می‌تواند درمانی باشد برای به دست آوردن طبیعی ارتباطات اجتماعی. این افراد می‌توانند نیازشان را با همپوشانی درد با دیگر افراد گروه اجرایی کنند.

شکل اجرای گروه‌درمانی به دو دسته است؛ علمی و گروهی. در روش علمی در راس آن یک سطح درمان‌گر، روان‌پزشک و روان‌شناس وجود دارد که مدیریت و رهبری گروه را به دست می‌گیرد تا بتواند نتیجه مطلوب در این زمینه به دست آید.

اما در برخی مواقع حمایت‌درمانی در قالب گروه‌های ان‌ای خودش را نشان می‌دهد تا براساس حمایت‌های گروهی نیازشان را برآورده کنند. کارکرد شیوه گروه‌درمانی تامین نیازهای عاطفی و وابستگی معتادان است درحالی‌که راهکار علمی برای مشکلات جسمی افراد بنا شده است. بنابراین برای حل مشکلات معتادان صنعتی بهتر است مشکلات آنها در جمع گفته شود و راهکارهای جمعی که برای مقابله با اعتیاد تمرین می‌شود بسیار موثر و کاربردی است.

کارکرد‌های گروه‌درمانی بیشتر برای معتادان مواد صنعتی تاثیرگذار است تا معتادان تزریقی و سنتی چرا که معتادان صنعتی در اکثر موارد آنچنان دچار مشکلات روحی و روانی شدیدی می‌شوند که در برخی از اوقات سطح هوشیاری و تفکرات منطقی خود را از دست می‌دهند و غالبا بدون گروه‌درمانی بهبود نمی‌یابند. اختلالات رفتاری در معتادان صنعتی تا سالیان سال در این افراد باقی می‌ماند و به همین علت قرار گرفتن آنها در جمع به آنها این توانایی را می‌دهد تا برای بازگرداندن رفتار اجتماعی خود تمرین کنند.

بنابراین مراکز تی‌سی در تمامی کشور بر همین اساس تشکیل شده است و قدم اول درمان در این مراکز این است که شرایط زندگی کردن اجتماعی افراد را با قرار گرفتن در اجتماع فراهم و همزمان قدم‌های بعدی را برای آمادگی لازم در مسیر قرار گرفتن در فرآیندهای اجتماعی آماده کند.

اگر مصرف مواد در افراد معتاد به مواد صنعتی بیش از حد و آنقدر مخرب باشد که به سطح هوشیاری آنها ضربه زده باشد باید دایما تحت نظر برای مصرف داروهای آرام‌بخش باشند و یک روان‌شناس آنها را زیر نظر داشته باشد.

اگر در این شرایط فرد حاضر به شرکت کردن در گروه نباشد باید فرآیند حضور الزامی او را مهیا کرد و انگیره‌های روانی را بالا برد. متاسفانه در کشور ما ساختار مراکز تی‌سی تعریف‌شده نیست و تقریبا همه این مراکز دارای مشکلات اساسی هستند که قابل کتمان نیست. براساس ساختارهای دولتی هر مرکز تی‌سی برای راه‌اندازی و شروع به کار به حداقل ۲۵ پرسنل نیاز دارد و ارزش مالی برای سرمایه‌گذاری در این کار شدیدا بالاست. این درحالی است که بخش خصوصی چندان توانایی تامین این بودجه و امکانات را ندارد. پارادوکسی که در این موضوع وجود دارد این است که تی‌سی‌ها اگر بخواهند از بودجه و امکانات دولتی استفاده کنند باید استاندارد دولتی را رعایت کنند و باید برای هزینه‌کرد شهریه‌ها تحت نظارت دقیق و ذره‌بینی سازمان بهزیستی قرار بگیرند که امکان اجرای برنامه را به طور مستمر با مشکل مواجه می‌کند.

هر مرکز موظف است با توجه به امکانات و بودجه‌ای که از دولت می‌گیرد خدماتش را به همان نسبت ارایه کند، مثلا بر اساس مقررات دولتی هر معتاد باید دوبار در ماه تحت نظر روان‌شناس یا روان‌پزشک باشد در حالی‌که وخامت حال برخی از معتادان که شدیدا متوهم هستند اقتضا می‌کند مستقیما و دایما زیر نظر روان‌پزشک باشند و این موضوع از ساختار تعیین‌شده دولتی بیرون است و باید توسط همان مرکز تامین شود.

این مشکلاتی است که اغلب مراکز تی‌سی با آن مواجهند و ادامه کار را برای آنها دشوار کرده است.

دکتر علی‌اکبر مویدی

کارشناس اعتیاد