پنجشنبه, ۲۷ دی, ۱۴۰۳ / 16 January, 2025
تأثیر ایجاد منطقه آزاد تجاری یا بندر آزاد بر اقتصاد ایران
امروزه بسیاری از کشورهای در حال توسعه، تجارت آزاد را رها کرده‌اند. مهمترین دلایل این کشورها دراتخاذ این سیاست، عبارت است از:
حمایت از صنایع نوپا، رهایی از تک محصولی شدن، افزایش درآمد دولت، ایجاد اشتغال، برقراری موازنه‌تجاری و...
ـ منطقة آزاد، یک منطقة صنعتی، تولیدی و تجاری است که قوانین محلّی (از جمله قوانین گمرکی، یا بر آنهانظارتی ندارند و یا نظارت اندکی را اعمال می‌کنند، و در عین حال، ممکن است در محدودة یک بندر آزاد یا بسیارنزدیک به آن واقع شده باشد و یا اصلاً راه دریایی به آن منتهی نشود. به طور کلی می‌توان چهار خصیصه برای‌مناطق آزاد برشمرد:
معافیت گمرکی، معافیت مالیاتی، تسهیلات اداری و استقلال اداری.
مهمترین اهداف ایجاد مناطق آزاد عبارتند از:
▪ توسعة صادرات، جذب سرمایه‌های خارجی، واردات ارزانتر، درآمدهای بازرگانی، ایجاد اشتغال، انتقال‌فنّاوری، دستیابی به بازارهای پولی جهان، اقدام تلافی جویانه و برپایی نمایشگاه‌ها.
▪ مهمترین عوامل موفّقیت بنادر آزاد، عبارتند از:
«داشتن موقعیت جغرافیایی مناسب»، «هماهنگی و همسویی اهداف مناطق آزاد با سایر برنامه‌های عمرانی درکشور»، «تناسب زمانی اجرای طرح» و «ایجاد ضمانت لازم برای خروج اصل و سود سرمایه مالکان خارجی ازمناطق آزاد».
▪ تأسیس بندر آزاد در سواحل خلیج فارس و دریای عمان، به لحاظ ارتباط سهل با جهان آزاد، بهترین موقعیت‌جغرافیایی برای ایران است.
▪ منافع ایجاد منطقة آزاد در ایران، عبارتند از:
«ایجاد درآمد ارزی» (از طریق «توسعة صادرات کالاهای تولید داخل»، «صدور کالای تولید شده در منطقة‌آزاد»، «ارائه خدمات توریستی و عوامل حاصل از تأسیسات بندری و اجاره‌داری» و «ارائه خدمات و عملیات‌بازرگانی و تجارت دریایی»)، «ایجاد زمینه برای رشد و توسعه منطقه‌ای»، «ایجاد فضای مناسب برای واردات‌ارزانتر و مناسب» و «توسعة صنایع دریایی و خدمات و تعمیر کشتی».
▪ جزیرة کیش که قرار بود در رژیم گذشته، یک مرکز تفریحی لوکس باشد، از اوایل انقلاب به عنوان محلی‌برای ایجاد منطقة آزاد مطرح شد و در مرحلة بعد، برای حفظ صیانت کشور بر آبهای خلیج فارس و هر چه فعال‌ترشدن کیش، و نیز به منظور آزاد سازی تجارت و عمران جزیره، اقدامات زیر انجام گرفت:
«ایجاد هفت شرکت تجاری، تولیدی، خدماتی و بازرگانی و جلب بخش خصوصی» و «اعلام معافیتهای‌گمرکی برای کالاهای همراه مسافر».
لکن اقدامات فوق منجر به تشویق واسطه‌گری و دلاّلی، افزایش نرخ ارز، عدم امکان کنترل کالاهای وارداتی‌و... شد.
ـ بررسیهای انجام شده و نیز گزارشهای سازمان ملل، نشان می‌دهد که به دلایل صرفاً اقتصادی، جزیرة قشم، بهترین موقعیت برای ایجاد منطقة آزاد را داراست؛ لکن باید ملاحظات سیاسی و اجتماعی را نیز در نظر گرفت.
▪ منطقة چابهار علاوه بر آن که خصوصیات لازم را برای تأسیس بندر آزاد در اختیار دارد، از موقعیت سوق‌الجیشی خاصی بهره‌مند است و اجرای آن با برنامه‌ریزی عمران سیستان و بلوچستان هماهنگی خواهد داشت.
▪ سرمایه‌گذاران خارجی تنها زمانی در مناطق آزاد ایران فعالیت خواهند کرد که: الف ـ از نفت ارزان قیمت‌استفاده کنند، ب ـ نیروی کار متخصص و ماهر نسبتاً ارزان در اختیار داشته باشند و ج ـ به بازار مصرف و مواد اوّلیة‌مورد نیاز خود نزدیک باشند.
▪ مهمترین محدودیتها در ایجاد بنادر آزاد در ایران، عبارتند از:
«مشکلات قانونی»، «موانع جذب سرمایة خارجی» و «رقابت با بندر جبل علی در دوبی و سایر بنادر مشابه درمنطقه».
▪ مقایسة مناطق آزاد مطابق الگوی پذیرفته شدة جهانی، با طرح فعلی بندر آزاد در کیش، حاکی از وجود یک‌تباین آشکار در اهداف و عملکردهاست؛ به طوری که همة مناطق آزاد، از هر نوعی که باشند، به نیّت ایجاد ارزش‌افزوده ایجاد شده‌اند؛ در حالی که منطقة آزاد ایران از این ویژگی بسیار دور است و حتی بعکس، عوامل غیراقتصادی در شکل‌گیری آن، نقش مؤثری داشته‌اند. از سوی دیگر، بر خلاف تمام بنادر آزاد، به جای آن که توجه‌اصلی معطوف به تولید برای صادرات باشد، این توجه عمدتاً معطوف واردات است.
▪ در انتخاب منطقة آزاد، توجه به مکان یابی مناسب و رفع موانع و مشکلات قانونی، ضروری است.
دانشجو: محمد حسین بخشی
به راهنمایی: محمود متوسلی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست