اعتیاد در کمین جوانان

معضل اعتیاد و مصرف مواد مخدر از جمله آسیب های اجتماعی است که در غفلت برخی مسئولان, فضای دانشگاه ها را به شدت تهدید می کند

معضل اعتیاد و مصرف مواد مخدر از جمله آسیب‌های اجتماعی است که در غفلت برخی ‌مسئولان، فضای دانشگاه‌ها را به شدت تهدید می‌کند. ‌بر اساس اسناد به دست آمده سابقه آشنایی بشر با مواد ‌مخدر به هفت هزار سال پیش می‌رسد. لوح‌هایی که از یونان و مصر باستان به دست آمده‌است، حکایت از آن ‌دارد که پزشکان قدیم از بوته خشخاش و شاه‌دانه به عنوان گیاهی دارویی استفاده می‌کردند. ‌با بررسی آثار مکتوب و لوحه‌های گلی که از سومریان به جای مانده چنین برداشت شده که سومریان اولین ‌کسانی بودند که تریاک را کشف کردند و در کنار خواص دارویی آن به تدریج به عنوان مخدر از ‌آن بهره بردند و نام <گیاه شادی بخش> بر آن نهادند. ‌

علاوه بر سومریان، یونانی‌ها هم از تریاک استفاده کردند و به آن "اپیوم" نام نهادند و پزشکان بزرگی نظیر ‌سقراط از تریاک برای بیماری‌های مختلف استفاده می‌کردند. ‌ابوریحان بیرونی اولین دانشمند اسلامی بود که به خاصیت اعتیادآور تریاک اشاره کرد. در ایران به گواه تاریخ، ‌عوامل انگلستان بودند که در عصر صفویه شیوه کشت خشخاش و استفاده از تریاک را رواج دادند. مصرف ‌مواد افیونی در دوره صفویه به قدری معمول بود که در قهوه‌خانه‌ها به صورت رسمی برای تفنن استعمال ‌می‌شد. در این دوره بنابر نوشته سیاحان و جهانگردان، شاه طهماسب و شاه عباس صفوی با درک مضرات این ‌مواد، دستوراتی را برای منع مصرف آن صادر کردند ولی موفق نشدند کار خاصی انجام دهند. ‌

در دوره قاجار هم با دسیسه‌های انگلیسی‌ها، بسیاری از مزارع کشت گندم و سایر محصولات زراعی به ‌کشت خشخاش تخصیص یافت و خرید و فروش مواد در ایران رواج یافت و درآمد هنگفتی از این تجارت ‌کثیف عاید انگلیسی‌ها، شاهان و درباریان شد. ‌ تا قرن هجدهم و نوزدهم، کشت خشخاش و تولید تریاک برای مصرف داخلی بود ولی از نیمه دوم قرن نوزدهم ، ‌کشت تریاک به عنوان محصولی سودده و صادراتی مورد توجه قرار گرفت و ایران از آن به بعد به عنوان ‌یکی از اعضای بسیار فعال تجارت جهانی تریاک تبدیل شد. ‌ در سال ۱۹۲۰ میلادی، اولین قانون رسمی ممنوعیت مصرف تریاک به نام قانون "تحدید تریاک" به تصویب ‌رسید و مصرف شیره ممنوع شد.

در سال ۱۳۰۱ شمسی هم قانون منع واردات مواد مخدر تصویب شد. با این اقدام و ‌اقدامات بعدی، قاچاق هروئین و مرفین به داخل ایران به صورت تجارت پرسود درآمد به گونه‌ای که طی ‌۶‌ سال و بین سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۴ میزان تریاک و هروئین مکشوفه تقریبا سه برابر شد. ‌ بعد از انقلاب، رهبر کبیر انقلاب اسلامی با درک خطر در کمین نشسته با توطئه خواندن فروش و ‌مصرف مواد مخدر، جلوگیری از آن را بر همه واجب دانستند. شورای انقلاب هم در سال ۱۳۵۹ با تصویب ‌تشدید مجازات مرتکبین به جرائم مواد مخدر و اقدامات در <مالن> که تا آن زمان قوی‌ترین قانون در نوع خود ‌بود، فصلی نو در مبارزه با این معضل گشودند.‌

هروئین، ‌مخرب‌ترین ماده مخدر در جهان است و بزرگترین مرکز تولید آن، منطقه جنوب غرب آسیا به ویژه ‌افغانستان است. در سه دهه اخیر بزرگترین کانون کشت خشخاش و تولید مرفین در منطقه‌ای موسوم به <هلال ‌طلایی> افغانستان و پاکستان است، البته پاکستان با کمک‌های سازمان ملل تقریبا کشت آن را به صفر رسانده است. قبل از ‌انقلاب، ایران هم در این هلال قرار داشت اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و ممنوع شدن کشت و تولید ‌مواد مخدر در ایران نیز متوقف شد. ‌ مواد مخدر به دو دسته عمده تقسیم می‌شود:

۱) مواد مخدر طبیعی یا سنتی که شامل هروئین، ماری‌جوانا، کوکائین مرفین، خشخاش، تریاک و حشیش ‌می‌شود. مرکز اصلی تولید این مواد، کشور افغانستان است.

‌۲) مواد مخدر صنعتی یا مصنوعی که این مواد مخدر از طریق آزمایشگاهی به دست می‌آیند مانند ‌متادون، مت‌آمفتامین‌. پیامدهای عمده سیاسی مواد مخدر، کاهش وجهه سیاسی نظام‌ها، بهره‌برداری گروهک‌های ضد اسلامی، ‌رودررویی مردم با دولت‌ها در مناطق آلوده به قاچاق، نفوذ باندهای مافیا در حوزه‌های تصمیم‌گیری سیاسی- ‌اجرایی، افزایش هزینه‌های سیاسی کشور در کنترل مناطق آلوده به قاچاق است. ‌همچنین از جمله پیامدهای اقتصادی‌ مواد مخدر می‌توان به کاهش درآمد دولت‌ها، افزایش رکود اقتصادی از طریق ‌ایجاد اختلال در بخش تولید، افزایش بیکاری، ایجاد شغل‌های کاذب و غیرشرافتمندانه، خروج ارز از کشور و ‌ایجاد هزینه برای برگرداندن آلوده شدگان به آغوش جامعه اشاره کرد. ‌

اما پیامدهای فرهنگی که مصرف و اشاعه مواد مخدر می‌تواند برای کشورهای اسلامی داشته باشد، عبارتند ‌از: به وجود آمدن اجتماعات بی‌هویت و یا با هویت منفی مانند گروه‌های منحرف و شیطان پرست، افزایش ‌بیکاری و گسترش مشاغل کاذب، ایجاد فرهنگ قانون گریزی در بین مردم، افت تحصیلی در بین دانش‌آموزان ‌و دانشجویان و ... در مورد آمار معتادان نوجوان و جوان در کشور آمار دقیقی در دست نیست اما به گفته مسئولا‌ن و بر اساس ‌بررسی‌های به عمل آمده ۲۰ درصد معتادان، مصرف مواد را از دوران نوجوانی و جوانی شروع می‌کنند.

بر ‌اساس اعلام جانشین دبیرکل ستاد مبارزه بامواد مخدر، تعداد زیادی دانش‌آموز معتاد در سیستم آموزش و پرورش ‌در کشور داریم که با هماهنگی‌های به عمل آمده بین آموزش و پرورش و ستاد مبارزه با مواد مخدر مقرر شده است ‌برای کاهش این آمار و کنترل آن، اقداماتی از قبیل تهیه و توزیع جزوات مخصوص در مدارس از مقطع دوم ‌دبستان تا پیش‌دانشگاهی در دستور کار قرارگیرد.

فارس