عنایت الله رضا، مردی از تبار علم و تحقیق

دکتر عنایت الله رضا در ۱۸ خرداد ۱۲۹۹ در خانواده ای روحانی که از دیرباز در گیلان صاحب نفوذ بودند در رشت دیده به جهان گشود. نام خانوادگی او منسوب به حاجی آقا رضاست که از مجتهدان …

دکتر عنایت الله رضا در ۱۸ خرداد ۱۲۹۹ در خانواده ای روحانی که از دیرباز در گیلان صاحب نفوذ بودند در رشت دیده به جهان گشود. نام خانوادگی او منسوب به حاجی آقا رضاست که از مجتهدان عالیقدر گیلان بوده است. دکتر عنایت الله رضا تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهرهای رشت و تهران گذراند و در ۱۳۱۶ خورشیدی دیپلم متوسطه خود را در رشته ادبیات از دبیرستان دارالفنون اخذ کرد و سپس در همان سال در دانشکده افسری ثبت نام کرد و در سال ۱۳۱۸ به جرگه افسران ارتش ایران پیوست.

پس از پایان رساندن دانشکده افسری در نیروی هوایی ارتش پذیرفته شد و در آنجا دوره خلبانی هواپیماهای جنگی را گذراند. در همین دوره بود که فعالیتهای سیاسی خود را آغاز کرد و به سبب همین فعالیتهای سیاسی در ۱۳۲۵ خورشیدی به تبعیدی ناخواسته رفت که حدود ۲۰ سال به طول انجامید. او در این دوره تبعید نخست در دانشکده حزبی شهر باکو موفق به اخذ مدرک لیسانس شد و پس از آن در آزمون دکترای رشته فلسفه دانشگاه دولتی "اندیشه های کسروی" به راهنمایی پرفسور ماکاولسکی از استادان بزرگ فلسفه در اتحاد جماهیر شوروی با درجه عالی دفاع کرد. او سرانجام در ۱۳۴۷ به ایران بازگشت و در کتابخانه پهلوی که در آن زمان یکی از مراکز ایرانشناسی بود به کار مشغول شد و سپس برای تدریس در مراکز دانشگاهی به همکاری دعوت شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کنار تدریس در دانشگاه ها به عنوان مشاور عالی علمی در پژوهشگاه علوم انسانی و سپس در سال ۱۳۶۵ در مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی به عنوان مدیر بخش جغرافیا و عضو شورای عالی علمی به همکاری پرداخت که این همکاری تا زمان درگذشت او ادامه داشت. دکتر عنایت الله رضا روز ۲۰ تیر ۱۳۸۹ در سن ۹۰ سالگی از دنیا رفت.

برخی از آثار دکتر عنایت الله رضا به شرح زیر است:

کتاب های ترجمه شده:

اورارتو

تمدن ایران ساسانی، نوشته لوکونین، تهران: ۱۳۵۰

طبقه جدید تحلیلی از تحول جامعه کمونیست، نوشته میلوان جیلاس.

اسرار مرگ استالین، نوشته آوتور خانوف.

به زمامداران شوروی، نوشته سولژنیتسین.

منابع کمونیسم روسی و مفهوم آن، نوشته نیکلای الکساندرویچ بردیایف، تهران: ۱۳۶۰.

نیکتا خروشچف سالهای حاکمیت به ضمیمه متن کامل گزارش خروشچف در جلسه سری کنگره بدیستم شوروی، ۱۳۶۲.

گفت وگو با استالین، نوشته میلوان جیلاس.

سیزده روزی که کرملین را لرزاند (انقلاب مجارستان)، نوشته تیبور مرای.

خاطرات بوریس باژانف، رئیس دبیرخانه دفتر سیاسی حزب کمونیست اتحاد شوروی.

تاریخ سری جنایتهای استالین، نوشته آرلف، تهران: ۱۳۶۶.

شهرهای ایران در دوران پارتیان وساسانیان، نوشته پیگولوسکایا.

اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سده های ۴-۶ میلادی، نوشته پیگولوسکایا.

کتابهای تالیف شده:

۱) آذربایجان و اران ( آلبانیای قفقاز)، تهران: ۱۳۶۰.

۲) ایران از دوران باستان تا آغاز عهد مغول، تهران: ۱۳۸۰.

۳) کمونیسم و دموکراسی، تهران: ۱۳۵۳.

۴) مارکسیسم و ماجرای بیگانگی انسان، تهران.

۵) ایران و ترکان در روزگار ساسانیان، تهران: ۱۳۶۵.

۶) کمونیسم اروپایی.

- دارای بیش از ۱۲۰ مقاله در دائره المعارف بزرگ اسلامی.

- بیش از ۶۰ مقاله در مجلات و نشریات خارج از مرکز دائره المعارف.

- و ۱۰ مقاله ترجمه شده توسط دکتر رضا در مجلات و نشریات مختلف.