سونوگرافی یا ماکروویو

مادر شدن لذت خاص خود را دارد، اما از طرف دیگر دغدغه‌های خاص خود را نیز دارد. مادر از طرفی نگران حال خود است و از طرف دیگر مدام در فکر سلامت جنین است.یکی از راه‌هایی که امروزه به …

مادر شدن لذت خاص خود را دارد، اما از طرف دیگر دغدغه‌های خاص خود را نیز دارد. مادر از طرفی نگران حال خود است و از طرف دیگر مدام در فکر سلامت جنین است.یکی از راه‌هایی که امروزه به مادران کمک می‌کند از سلامت دلبند خود مطمئن شوند، سونوگرافی است. گاهی با این سوالات از طرف مادران یا همراهان مواجه می‌شویم که آیا درست است که انجام سونوگرافی سه بعدی یا چهار بعدی مثل این است که جنین را در دستگاه ماکروویو حرارت دهند یا مایع امنیوتیک اطراف جنین به جوش آید؟

برای توضیح این موضوع لازم به ذکر است که تهیه تصاویر در سونوگرافی سه بعدی از بازسازی تصاویر سونوگرافی معمولی (یا دو بعدی )توسط یک کامپیوتر جانبی با کمک نرم‌افزارهای پیشرفته کامپیوتری انجام می‌شود، به عبارتی وقتی سونوگرافی معمولی توسط رادیولوژیست انجام می‌شود یک کامپیوتر جانبی این تصاویر را جمع آوری و تبدیل به عکس سه بعدی می‌کند بنابراین از نظر میزان صوت با سونوگرافی ساده تفاوتی نمی‌کند. در سونوگرافی چهار بعدی علاوه بر ایجاد تصاویر سه بعدی از جنین، حرکات جنین را به صورت زنده،البته با تاخیر و پرش مختصر تصاویر، می‌توان دید. پروب سونوگرافی چهار بعدی از نظر نحوه کارکرد با پروب سونوگرافی معمولی و سه بعدی متفاوت است و برای نشان دادن حرکت ازمیزان صوت بیشتری استفاده می‌کند. باید دانست جهت بررسی جنین از نظر آنومالی‌های احتمالی از سونوگرافی سه یا چهار بعدی باید به عنوان مکمل سونوگرافی معمولی (یا دو بعدی) استفاده کرد.

این یک واقعیت است که عبور صوت از هر ماده‌ای با جنبش مولکول‌های ماده صورت می‌گیرد و این جنبش مولکولی باعث گرم شدن (هر چند بسیارناچیز) ماده می‌شود. میزان گرما با شدت صوت و مدت زمان رابطه مستقیم دارد. به همین خاطر مطالعاتی برای بررسی میزان گرم شدن جنین و عوارض احتمالی آن صورت گرفت. می‌دانیم گرمای آسیب رساننده به بافت‌های بدن انسان افزایش بیش از ۴ درجه سانتیگراد برای مدت طولانی است نظیر حالتی که بعد از یک تب ۴۱ یا ۵/۴۱ درجه ایجاد می‌شود. سوال این است که آیا سونوگرافی می‌تواند این میزان گرما ( تقریبا بیش از ۴ درجه، نه در حد جوش آب یعنی صد درجه) در جنین ایجاد کند یا خیر؟

در مطالعات مختلف میزان گرمایش بافت‌های حیاتی جنین در سونوگرافی معمولی (سیاه سفید یا دو بعدی)، سه بعدی و چهار بعدی در سه ماهه اول، دوم و سوم حاملگی در صورتی که به طور متوسط بین ۱۰ تا ۴۰ دقیقه (بسته به نیاز جنین) سونوگرافی انجام شود، مطالعه گردیده و نتیجه آن‌ میزان گرم شدن جنین ناچیز بوده(کمتراز ۱ درجه سانتیگراد) است.

فقط در پاره‌ای از مطالعات که روی سونوگرافی رنگی داپلر (از این نوع سونوگرافی عموما در بررسی کاهش وزن جنینی و زجر تنفسی در اواخر حاملگی استفاده می‌شود) در حدود ۵/۳درصد موارد افزایش گرمای جنین در حد حداکثر مجاز بوده است (۳ تا ۴ درجه سانتیگراد.) باید دانست که در این جنین‌ها انجام سونوگرافی رنگی داپلر برای تعیین زمان زایمان ضروری بوده و نفع آن بیش از ضررهای احتمالی است.

دکتر همایون مصلحی مقدم